Łazy (Orłowa)
49°50′20″N 18°25′06″E/49,838889 18,418333
| Część miasta Orłowej | |
 Polskie Gimnazjum w 1975 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| W granicach Orłowej |
1946 |
| Powierzchnia |
5,97 km² |
| Populacja (2010) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
45,9 os./km² |
| Kod pocztowy |
735 11 |
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego  | |
Położenie na mapie Czech  | |
| 49°50′20″N 18°25′06″E/49,838889 18,418333
| |
Łazy[1] (czes. ⓘLazy, niem. Lazy) – część miasta Orłowej w kraju morawsko-śląskim, w powiecie Karwina w Czechach. Jest to także gmina katastralna o nazwie Lazy u Orlové (Łazy koło Orłowej) i powierzchni 597,4 ha[2]. Liczy 274 mieszkańców[3], a w 2010 odnotowano 345 adresów[4].
Ludność[edytuj | edytuj kod]
W latach 1869-2001[5]:
| Rok | 1869 | 1880 | 1890 | 1900 | 1910 | 1921 | 1930 | 1950 | 1961 | 1970 | 1980 | 1991 | 2001 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba ludności | 1072 | 1516 | 2171 | 5782 | 7896 | 8071 | 7869 | 6938 | 4966 | 2460 | 1074 | 453 | 317 |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item in Lazy villa Paczconis[6][7][8]. Zapis ten (brak określenia liczby łanów, z których będzie płacony podatek) wskazuje, że wieś była w początkowej fazie powstawania (na tzw. surowym korzeniu), co wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową) a została założona prawdopodobnie w akcji kolonizacyjnej przeprowadzonej przez powstały w 1268 klasztor Benedyktynów w Orłowej[9]. Ponadto określenie Lazy wioska Paska sugerowało, że w regionie istniała inna wieś o tej samej nazwie (mianowicie Łazy k. Skoczowa). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) księstwa cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).
W 1619 została zakupiona przez rodzinę Bludowskich, którzy odsprzedali ją w 1833[10].
W Łazach w 1876 roku znajdowała się szkoła z klasą polsko oraz niemieckojęzyczną, w której uczyło się 116 dzieci[11].
W 1869 wieś liczyła 1072 mieszkańców, lecz wraz z rozwojem ciężkiego przemysłu w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim, a szczególnie uruchomieniu Kopalni Łazy, liczba ta zaczęła rosnąć. Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 429 budynkach w Łazach na obszarze 589 hektarów mieszkało 5782 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 981,7 os./km². z tego 3834 (66,3%) mieszkańców było katolikami, 1798 (31,1%) ewangelikami a 150 (2,6%) wyznawcami judaizmu, 4660 (80,6%) było polsko-, 921 (15,9%) czesko- a 123 niemieckojęzycznymi[12]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 579 a mieszkańców do 7896, z czego 7817 było zameldowanych na stałe, 5717 (72,4%) było katolikami, 2034 (25,8%) ewangelikami, 15 (0,2%) kalwinistami, 115 (1,5%) żydami, 15 (0,2%) wyznawcami innych religii, 3829 (48,5%) czesko-, 3804 (48,2%) polsko-, 181 (2,3%) niemieckojęzycznymi a 3 posługiwało się innym językiem[13].
Po podziale Śląska Cieszyńskiego w 1920 miejscowość znalazła się w granicach Czechosłowacji, zaś w 1938 została wraz z resztą Zaolzia zaanektowana przez Polskę a jej burmistrzem został Jan Szuścik. Podczas II wojny światowej w granicach hitlerowskich Niemiec, po wojnie przywrócona Czechosłowacji. W 1946 stała się częścią Orłowej. W następnych dekadach liczba mieszkańców zaczęła spadać, W 1950 mieszkało tu 6938 osób, 11 lat później 4966, w 1970 2640 a w 1991 już tylko 453.[5] Łazy w znacznym stopniu zostały zniszczone przez działania górnicze.
Z Łaz pochodzili polscy pisarze Karol Piegza i Gustaw Przeczek.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 11. Europa, Część I, 2009 Publikacja w formacie PDF
- ↑ Informace o katastrálním území Lazy u Orlové. [dostęp 2010-10-03]. (cz.).
- ↑ Faktografické údaje. 2010-10-03. [dostęp 2010-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-26)]. (cz.).
- ↑ Adresy v České republice. 2010-10-03. [dostęp 2010-10-03]. (cz.).
- ↑ a b Český statistický úřad: Historický lexikon obcí ČR 1869–2005 – 1. díl. czso.cz, 2008-08-20. s. 720-721. [dostęp 2010-10-14]. (cz.).
- ↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ I. Panic, 2010, s. 430
- ↑ Janusz Spyra, Szlachecka rodzina Bludowskich z Dolnych Bludowic herbu Kozioł i zabytki sztuki z nią związane, „Familia Silesiae”, 1, Cieszyn 1997, s. 14-26, ISBN 83-88204-00-9 (pol.).
- ↑ Łazy - Słownik geograficzny Królestwa Polskiego
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Zahradnik: Struktura narodowościowa Zaolzia na podstawie spisów ludności 1880-1991. Trzyniec: HT, 1991. OCLC 189422554.