Świerszczak melodyjny
| Helopsaltes certhiola | |||
| (Pallas, 1811) | |||
_I_IMG_2750.jpg) Świerszczak melodyjny sfotografowany w Indiach na zimowisku, Kalkuta | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
świerszczak melodyjny | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym zimowiska | |||
Świerszczak melodyjny[5] (Helopsaltes certhiola) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny świerszczaków (Locustellidae), wcześniej zaliczany do pokrzewkowatych (Sylviidae). Zamieszkuje Azję; raz stwierdzony w Polsce. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1811 roku Peter Simon Pallas. Autor nadał mu nazwę Motacilla Certhiola. Jako miejsce typowe wskazał Zabajkale[3][6]; później zawężono to do rejonu górskiego pomiędzy rzeką Onon a miastem Borzja[1][3]. Gatunek ten był umieszczany w rodzaju Locustella[1][4], ale w 2018 roku w oparciu o badania filogenetyki molekularnej przeniesiono go do nowo utworzonego rodzaju Helopsaltes[5][7][8].
IOC wyróżnia pięć podgatunków H. certhiola[7]:
- H. c. certhiola – południowo-wschodnia Syberia, wschodnia Mongolia i północno-środkowe Chiny.
- H. c. sparsimstriatus – południowo-zachodnia do południowo-środkowej Syberii.
- H. c. centralasiae – wschodni Kazachstan i północno-wschodni Kirgistan do zachodnich Chin.
- H. c. rubescens – północna Syberia.
- H. c. minor – południowo-wschodnia Syberia (Przyamurze) i północno-wschodnie Chiny.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Zamieszkuje Syberię, wschodni Kazachstan, Mongolię i północne Chiny. Gatunek wędrowny. Zimowiska świerszczaka melodyjnego ulokowane są w północno-wschodnich Indiach, Sri Lance i Azji Południowo-Wschodniej, w tym na Wyspach Sundajskich[4].
Zalatuje do Europy[9]. Do Polski zalatuje wyjątkowo[10] – stwierdzony raz we wrześniu 1989 w Darłówku[9].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Wygląd
Brak różnic w upierzeniu pomiędzy płciami. Wierzch ciała tego świerszczaka jest brunatny, kreskowany z żółtym odcieniem. Ma wyraźnie rudawe kuper i pokrywy nadogonowe, a nad okiem jasną brew. Spód jest upierzony na szarawo-biało, choć u osobników młodocianych jest żółtawy i ich pierś ma kreskowanie. Dziób jest czarniawy, a nogi cieliste.
- Wymiary
- długość ciała
- ok. 15 cm
- długość skrzydła
- 6,1–7 cm
- Masa ciała
- ok. 18 g
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Biotop[edytuj | edytuj kod]
Zasiedla błota, mokre łąki porośnięte wysoką trawą oraz pojedynczymi krzakami. Także wilgotne rejony tajgi i krzewiaste stepy[11]. Zimą widuje się go na bagnach, zalanych łąkach, polach ryżowych i w trzcinach[11].
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Składanie jaj ma miejsce od końca czerwca do początku lipca na Syberii i w pierwszej połowie czerwca w dolinie Amuru. Jest to ptak terytorialny. Gniazdo w kształcie głębokiej, solidnie zbudowanej miseczki, umieszczone jest na wilgotnej ziemi wśród gęstych traw. W zniesieniu 4–6 jaj. Inkubacją zajmuje się wyłącznie samica przez około 12 dni[11].
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
To ptak o bardzo skrytym trybie życia, toteż jego dieta nie jest dokładnie poznana. Zjada owady, sporadycznie materiał roślinny[11].
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje świerszczaka melodyjnego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2022). Liczebność światowej populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity, lokalnie bardzo liczny. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na niszczenie siedlisk[4].
W Polsce świerszczak melodyjny podlega ścisłej ochronie gatunkowej[12].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Pallas's Grasshopper-warbler (Locustella certhiola). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-25)]. (ang.).
- ↑ Locustella certhiola, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2023-02-10] (ang.).
- ↑ a b c d D. Lepage: Pallas's Grasshopper-Warbler Helopsaltes certhiola. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-10]. (ang.).
- ↑ a b c d BirdLife International, Helopsaltes certhiola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-2 [dostęp 2023-02-10] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Locustellidae Bonaparte, 1854 - świerszczaki - Bush warblers (wersja: 2020-01-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-25].
- ↑ P.S. Pallas, Zoographia Rosso-Asiatica, t. 1, 1831 (oryg. 1811), Petropoli, s. 509 (łac.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-02-10]. (ang.).
- ↑ P. Alström, A. Cibois, M. Irestedt, D. Zuccon, M. Gelang, J. Fjeldså, M.J. Andersen, R.G. Moyle, E. Pasquet & U. Olsson. Comprehensive molecular phylogeny of the grassbirds and allies (Locustellidae) reveals extensive non-monophyly of traditional genera, and a proposal for a new classification. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 127, s. 367–375, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.03.029. (ang.).
- ↑ a b wynik wyszukiwania: Locustella certhiola. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2023-02-10]. (ang.).
- ↑ Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2022. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-02-10].
- ↑ a b c d J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 11: Old World Flycatchers to Old World Warblers. Barcelona: Lynx Edicions, 2006, s. 614–615. ISBN 978-84-96553-06-4. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Przemysław Busse: Mały słownik zoologiczny. Ptaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990, s. 267. ISBN 83-214-0563-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).