Štiavnické jazero
48°28′40″N 18°52′32″E/48,477778 18,875556
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Data budowy |
1743–1745 |
| Pojemność całkowita |
0,96 mln m³ |
| Wysokość lustra wody |
705 m n.p.m. |
| Powierzchnia |
0,0572 km² |
| Głębokość |
22,3 m |
| Funkcja |
zbiornik wody pitnej |
Położenie na mapie kraju bańskobystrzyckiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
| 48°28′40″N 18°52′32″E/48,477778 18,875556
| |
Štiavnické jazero (miejsc. Rozgrund) – sztuczny zbiornik wodny w Górach Szczawnickich na Słowacji, w zamknięciu doliny Vyhniańskiego Potoku, ok. 1 km na północny zachód od przełęczy Červená studňa i ok. 5 km na północny zachód od Bańskiej Szczawnicy.
Wybudowany został w latach 1743–1745 staraniem bańskoszczawnickiej Komory Górniczej według projektu wybitnego inżyniera tamtych czasów, Samuela Mikoviniego. Powierzchnia zbiornika wynosi 5,72 ha, maksymalna głębokość 22,3 m i objętość ok. 960 tys. m³. Lustro wody znajduje się na wysokości 705 m n.p.m. Aż do wybudowania w 1855 r. zapory wodnej Meurad w należącej wówczas do Francji Algierii Rozgrund, z zaporą wysoką na 30,2 m, uznawany był za najwyższe dzieło inżynierii wodnej na świecie[1]. Ze względu na nachylenia stoków zapory: po stronie wodnej 1 : 1,5, a po stronie powietrznej od 1 : 1,25 do 1 : 1,75 do dziś uchodzi za jedno z najśmielszych[2]. Wodę doprowadzają do jeziora dwa kanały zbiorcze o łącznej długości 2030 m. Woda ze zbiornika napędzała stępy do rozdrabniania rudy w Vyhniach.
Od początku XX w. jezioro służy jako zbiornik wody pitnej dla Bańskiej Szczawnicy i w związku z tym nie jest wykorzystywany do celów rekreacyjnych. Woda z niego pompowana jest na przełęcz Červená studňa, skąd grawitacyjnie ścieka do położonego po drugiej stronie przełęczy, na wysokości 710 m n.p.m., małego zbiornika wodociągowego (słow. Vodárenská vodná nádrž) o pojemności 34 tys. m³. Zbiornik ten również powstał na potrzeby tutejszych zakładów górniczych, a w XVIII w. służył Bańskiej Szczawnicy jako rezerwuar wody na wypadek pożaru.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Bednárová Emília: Vodné nádrže na Slovensku v pramenách času, Univerzita Komenského v Bratislave, Prírodovedecká fakulta, 2015, s. 3
- ↑ Ján Lichý, Samuel Mikovíni geniálny vedec a významný vodohospodar, „Enviromagazín”, R. XI (1/2006), s. 24-25, ISSN 1335-1877 [dostęp 2024-01-30].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kelemen Albert a kolektív: Štiavnické vrchy. Turistický sprievodca ČSSR, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1986.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Tajch Rozgrund. [w:] Strona internetowa miasta Bańska Szczawnica [on-line]. 2008. [dostęp 2017-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-04)]. (słow.).
- Rozgrund alebo Rozgrundský, niekedy aj Štiavnický tajch. [w:] Bajkom k tajchom [on-line]. [dostęp 2017-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-04)]. (słow.).