Żeglarek argo
| Argonauta argo[1] | |
| Linnaeus, 1758 | |
 Argonauta argo w Naturhistorisk museum, Oslo | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |
 | |
Żeglarek argo (Argonauta argo) – gatunek głowonoga z rzędu ośmiornic (Octopoda), pierwszy z żeglarków (Argonauta) opisanych naukowo, gatunek typowy i zarazem największy z rodziny Argonautidae, znanej ze specyficznej strategii rozrodczej, od której wzięła swoją nazwę (z gr. Argonautai, ‘żeglarze na Argo’).
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek kosmopolityczny[5], epipelagiczny[6], pływający zazwyczaj na głębokościach mniejszych niż 100 m p.p.m., występujący w tropikalnych i subtropikalnych wodach oceanicznych[5].
Budowa[edytuj | edytuj kod]
Płaszcz żeglarka argo jest kulisty, tak szeroki jak długi. Powierzchnia płaszcza, głowy i ramion pokryte są widocznymi, osadzonymi blisko siebie, dużymi brodawkami. Boczną powierzchnię płaszcza otacza wąski fałd skóry. Lejek tworzą 4 podłużne płaty[6].
Jak u wszystkich przedstawicieli rodziny Argonautidae, również u tego gatunku jest wyraźnie zaznaczony dymorfizm płciowy. Samce żeglarka argo mają 1–2 cm długości. Nie budują muszli. Samice są znacznie większe. Mają silnie spłaszczone 2 górne ramiona, wyglądające jak cienka błona. Zawarte w niej chromatofory umożliwiają zwierzęciu zmianę ubarwienia (od srebrzystego po ciemnobrązowe)[5]. Nabłonek tych ramion wytwarza wapienną substancję, z której samica, po osiągnięciu dojrzałości płciowej, buduje cienkościenną muszlę[7], podobną do muszli łodzików. Muszle samic A. argo osiągają do 30 cm długości[5].
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Funkcja muszli z materiału podobnego do papieru frapowała ludzi od czasów Arystotelesa, który ok. 300 roku p.n.e. stwierdził, że ośmiornica używa muszli jak łodzi do żeglowania[8].
Samica wypełnia muszlę powietrzem atmosferycznym zaczerpniętym z powierzchni wody. Wypełniona gazem muszla ułatwia jej żeglowanie, przy czym ośmiornica potrafi precyzyjnie sterować pływalnością muszli (podobnie działa pęcherz pławny u ryb), a przy braku powietrza zwierzę ma problemy z utrzymaniem muszli w pionie[9].
Oprócz funkcji „jednostki pływającej”, muszla pełni też funkcję komory lęgowej. Wkrótce po wybudowaniu muszli samica jest gotowa, by przystąpić do rozrodu. Samiec umieszcza spermatofory w jamie płaszczowej samicy za pomocą hektokotylusa. Ta następnie składa jaja do wnętrza muszli, po czym wsuwa się do niej i siada na jajach[7], pozostawiając na zewnątrz muszli pierwszą parę ramion. W miarę rozwoju (i rosnącej masy) jaj samica zmienia ciśnienie powietrza w muszli regulując tym samym głębokość zanurzenia, aż do czasu wylęgu młodych ośmiornic[9].
Żeglarki argo żywią się planktonem i drobnymi organizmami zebranymi z powierzchni wody[10].
Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]
Gatunek jadalny, rzadko spożywany przez ludzi, spotykany w handlu w Indiach i w Japonii. Muszle są wysoko cenione przez kolekcjonerów[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Argonauta argo, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
- ↑ Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ Argonauta argo, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d Marcie Orenstein, James B. Wood: Paper Nautilus (Argonauta argo). [w:] Marine Invertebrates of Bermuda [on-line]. [dostęp 2011-11-21]. (ang.).
- ↑ a b S. Gofas: Argonauta argo Linnaeus, 1758. World Register of Marine Species, 2010. [dostęp 2011-11-21]. (ang.).
- ↑ a b Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0428-6.
- ↑ Finn i Norman [za:] D. W. Thompson: The works of Aristotle translated into English. Volume IV. Historia Animalium. Londyn: Oxford University Press, 1910.
- ↑ a b Julian K. Finn, Mark D. Norman. The argonaut shell: gas-mediated buoyancy control in a pelagic octopus. „Proceedings of the Royal Society B”, 2010. DOI: 10.1098/rspb.2010.0155. (ang.).
- ↑ a b T. Virden: Argonauta argo. Animal Diversity Web, 1999. [dostęp 2011-11-21]. (ang.).