Żuk wiosenny

Żuk wiosenny
	Trypocopris vernalis
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	owady uskrzydlone
Rząd	chrząszcze
Nadrodzina	żukokształtne
Rodzina	gnojarzowate
Podrodzina	Geotrupinae
Plemię	Geotrupini
Rodzaj	Trypocopris
Gatunek	żuk wiosenny
Synonimy
	Scarabaeus vernalis Linnaeus, 1758; Geotrupes insularis O. Schneider, 1898; Geotrupes laevis Haworth, 1812; Geotrupes politus Mulsant, 1842; Geotrupes splendens Mulsant, 1842; Geotrupes sulzeri Gistl, 1857; Geotrupes timotheus Gistl, 1857; Geotrupes varians Mulsant, 1842; Geotrupes violaceus Mulsant, 1842; Geotrupes viridissimus Miksic, 1958; Geotrupes caucasicus Schneider et Leder 1878; Geotrupes autumnalis Erichson, 1848; Geotrupes balcanicus Reitter, 1893;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Żuk wiosenny (Trypocopris vernalis) – gatunek chrząszcza z rodziny gnojarzowatych (Geotrupidae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek został opisany w 1758 roku przez Karola Linneusza w dziesiątym wydaniu Systema Naturae pod nazwą Scarabaeus vernalis. Jako miejsce typowe wskazano Europę^[1]. Występował później także pod nazwą Geotrupes (Trypocopris) vernalis^[2], jednak po podniesieniu podrodzaju Trypocopris do rangi rodzaju jego nazwa brzmi Trypocopris vernalis^[3].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Ciało krótkie, krępe, mocno wypukłe, błyszczące, metalicznie niebieskie lub zielone, długości 12-20 mm^[2]. Nogi pokryte kolcami^[4]^[2]. Głowa pośrodku z guzkiem. Na punktowanie przedplecza składają się dwa rodzaje punktów: mniejsze i większe. Samiec posiada podwójny ząb wierzchołkowy na zewnętrznym brzegu przednich goleni. Spodnia listwa przednich goleni jego odnóży wyposażona w szereg dużych ząbków. Samica ma wymieniony wcześniej ząb pojedynczy, a listwę przednich goleni pozbawioną ząbków. Od podobnego Trypocopris alpinus wyróżnia się jednorodnym owłosieniem (brak odstających czarnych włosków między przylegającymi, brązowymi), prawie całkowicie zanikającymi rzędami pokryw, a ich międzyrzędami słabo lub w ogóle nie punktowanymi^[2]

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Europa, Azja Mniejsza, Iran. W Polsce pospolity, związany ze środowiskiem leśnym i pastwiskami^[4].

Odżywianie[edytuj | edytuj kod]

Odchody zwierzęce^[4]. Spotykany w odchodach krowich i końskich^[2].

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Wygrzebuje podziemne korytarze z komorami lęgowymi wypełnionymi odchodami zwierzęcymi. Do każdej komory samica składa 1 jajo. Larwy wylęgają się na wiosnę następnego roku a dorosłe osobniki pojawiają się na początku lata^[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 349. (łac.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28a Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae laparosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.
↑ Lech Borowiec: Atlas Chrząszczy Polski: Trypocopris vernalis. [dostęp 2014-01-19].
↑ ^a ^b ^c ^d Eisenreich W., Handel A., Zimmer U.: Rozpoznawanie roślin i zwierząt. Praktyczny przewodnik. Warszawa: Elispa Sp. z o.o., 2005, s. 316. ISBN 83-7265-073-X.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Paweł Jałoszyński. Obrazkowy klucz do oznaczania polskich gatunków Geotrupinae. Na stronie: entomo.pl

[Linnaeus-1] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 349. (łac.).

[Stebnicka-2] Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28a Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae laparosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.

[Borowiec-3] Lech Borowiec: Atlas Chrząszczy Polski: Trypocopris vernalis. [dostęp 2014-01-19].

[Eisenreich-4] Eisenreich W., Handel A., Zimmer U.: Rozpoznawanie roślin i zwierząt. Praktyczny przewodnik. Warszawa: Elispa Sp. z o.o., 2005, s. 316. ISBN 83-7265-073-X.

[1]

[2]

[3]

[4]