10 Brygada AL „Zwycięstwo”
 Orzełek Armii Ludowej | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1944 |
| Rozformowanie |
1944 |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa | |
| Organizacja | |
| Rodzaj wojsk | |
10 Brygada AL "Zwycięstwo" – brygada Armii Ludowej, powstała rozkazem Dowództwa Obwodu III AL z dn. 13 września 1944 roku. Podstawę jej składu osobowego stanowili żołnierze Armii Czerwonej, byli jeńcy wojenni zbiegli z niewoli niemieckiej a także dezerterzy z Ostlegionów(wschodnich formacji kolaboracyjnych u boku III Rzeszy)[1]. Przebiła się przez front w potyczce pod Chotczą w nocy z 27 na 28 października 1944 r[1].
Dzieje Brygady[edytuj | edytuj kod]
Brygada powstała rozkazem nr 57 Dowództwa Obwodu III Armii Ludowej (AL), z dn. 13 września 1944 roku[2]. Jej dowódcą mianowano st. lejtn. Nikołaja Dońcowa, szefem sztabu mjr Nikołaja Cybulskiego a oficerem politycznym został lejtn. Iwan Gromow[3]. Równocześnie z jej utworzeniem oraz 11 Brygady AL "Wolność", powstało Zgrupowanie Radzieckie pod dowództwem płk. Tierentija Nowaka, ps. "Piotr" i szefa sztabu st. lejtn. Iwana Gonczarowa, którego bazę stanowiły obie Brygady.
Brygada liczyła około 300 ludzi[4], głównie zbiegłych z niewoli niemieckiej żołnierzy Armii Czerwonej, a także dezerterzy z Ostlegionów (wschodnich formacji kolaboracyjnych u boku III Rzeszy). Wzięła udział w zwycięskiej bitwie w lasach suchedniowskich (16-19 września 1944 r.), a jej 1. kompania w bitwie pod Gruszką. Wraz z innymi oddziałami AL (2 Brygada "Świt", 2 baon 1 Brygady im. Ziemi Kieleckiej) i BCh (oddział "Hiszpana" ze zgrupowania „Ośki”)[5] przebiła się przez front w potyczce pod Chotczą w nocy z 27 na 28 października. Około 15% jej stanu osobowego stanowili Polacy. Część z tych Rosjan wcześniej znalazła się w składzie 25 Pułku Piechoty AK, utworzonego 15 lipca 1944 r., w specjalnie utworzonej dla nich kompanii pod dowództwem mjr Nikołaja Cybulskiego, późniejszego szefa sztabu Brygady, z którego odeszli wraz z nim 29 sierpnia 1944 roku. W jednostce była też 16-osobowa grupa wydzielona z oddziału dywersyjno-rozpoznawczego kpt. Aleksandra Filuka, który w połowie lipca przeszedł z Lubelszczyzny do powiatów kieleckiego i koneckiego.(dotarł tam w sierpniu)[1]
Obszarem działania Brygady były kompleksy leśne Kielecczyzny, np. lasy w okolicach Końskich i Przysuchy. Brygada zakończyła działalność partyzancką wraz z wejściem na ten obszar regularnych wojsk Armii Czerwonej 1 Frontu Ukraińskiego. Prawdopodobnie większość jej rosyjskich żołnierzy została, po przejściu procedury filtracyjnej, wcielona do regularnych jednostek ACz.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Mieczysław Wieczorek, Armia Ludowa 1944-45 Działalność bojowa, 1984.
- ↑ Centr. Arch. KC PZPR, sygn. 192/XXIII-1, k. 47; Tym samym rozkazem powstała 11 Brygada AL "Wolność".
- ↑ М. И. Семиряга. Советские люди в европейском движении Сопротивления. М., «Наука», 1970. стр.50
- ↑ Sobczak 1988 ↓, s. 799.
- ↑ Historia, Potyczka pod Chotczą [online], Historia zapomniana i mniej znana, 29 października 2015 [dostęp 2020-10-25] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Hillebrandt Bogdan, Działania oddziałów i brygad partyzanckich Gwardii Ludowej i Armii Ludowej na Kielecczyźnie. Warszawa 1962.
- Hillebrandt Bogdan, Partyzantka na Kielecczyźnie, 1939-1945. Wyd. II, poprawione. Warszawa 1970.
- Skwarek Stefan, 1 Brygada AL im. Ziemi Kieleckiej. Warszawa 1977.
- [przew.] Kazimierz Sobczak: Polski ruch oporu 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988. ISBN 83-11-07038-5.
