13 Galicyjski Pułk Ułanów

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Galicyjski Pułk Ułanów Nr 13
Galizisches Ulanen Regiment Nr. 13
Ilustracja
Odznaka noszona na czapce polowej
Historia
Państwo

 Austro-Węgry

Sformowanie

17 stycznia 1860

Rozformowanie

1918

Nazwa wyróżniająca

Galicyjski

Tradycje
Rodowód

Ochotniczy Pułk Ułanów

Dowódcy
Pierwszy

płk Ludwig Pulz

Działania zbrojne
Custoza (1866), Bitwa pod Sadową (1866) Lwów (1915), I wojna światowa
Organizacja
Dyslokacja

Stockerau, Złoczów, Zborów

Rodzaj sił zbrojnych

c. i k. Armia

Rodzaj wojsk

kawaleria

Podległość

15 Brygada Kawalerii

Umundurowanie jednostek c.k. kawalerii, 1898
Pieczęć pułku z okresu, gdy jego szefem był gen. Alois Paar
Pułkownik Rodakowski szarżuje pod Custozą
Hermann von Nostitz-Rieneck
Nazwiska poległych austriackich ułanów z 13 Galicyjskiego Pułku Ułanów w Kościele Kapucynów w Wiedniu.

Galicyjski Pułk Ułanów Nr 13 (UR. 13) – pułk kawaleria cesarskiej i królewskiej Armii.

Historia pułku[edytuj | edytuj kod]

17 stycznia 1860 w Stockerau z połączenia czterech dywizjonów wydzielonych przez Pułki Ułanów nr 1, 2, 8 i 10 został zorganizowany Ochotniczy Pułku Ułanów (niem. Freiwilligen-Uhlanen-Regiment)[1].

W 1862 roku oddział został przemianowany na 13 Pułk Ułanów[2].

W roku 1866 regiment składał się w większości z Polaków – niedawnych powstańców styczniowych oraz mieszkańców Galicji środkowej. 24 czerwca 1866, dowodzony przez płka Maksymiliana Rodakowskiego, przeprowadził szarżę na pułki włoskiej piechoty pod Custozą. W ataku tym polski ułan, Władysław Brzuchowiecki, zranił następcę tronu Italii, księcia Humberta. Pułk zapłacił zwycięską szarżę wysokimi stratami i stał się od tego czasu bardzo popularnym. Płk. Rodakowski w pamiętnikach stwierdza, iż jego chłopcy „przyczynili się nadzwyczajnie do podniesienia sławy rycerskiej Polaków i ułanów austriackich”. Szarża ułanów spod Custozzy były przez lata przez polskich mieszkańców Galicji wspominana razem z tymi spod Kircholmu i Somosierry. Pułk walczył podczas pierwszej wojny światowej.

W 1867 pułk stacjonował w Tarnopolu i otrzymywał rekrutów z okręgów uzupełnień pułków piechoty nr 40 (Rzeszów) i 45 (Sanok)[3]. Od 1873 roku pułk otrzymywał rekrutów wyłącznie z okręgu uzupełnień Pułk Piechoty Nr 40.

W 1912 wchodził w skład XI Korpusu Armijnego – 8 Dywizji Kawalerii – 15 Brygady Kawalerii, komendantem regimentu był podpułkownik Leo Graf Spannocchi. Rejon rekrutacji znajdował się we Lwowie. Garnizony: sztab i II Dywizjon mieścił się w Złoczowie, a I Dywizjon stacjonował w Zborowie.

Garnizony[edytuj | edytuj kod]

Miejscowości, w których stacjonował garnizon 13 Pułku: 1860 Stockerau, 1862 Enns, 1864 Klagenfurt, Udine, 1865-1866 Werona, 1866 Tarnopol, 1869 Gródek, 1874 Łańcut, 1879 Prossnitz, 1883 Göding, 1886 Lwów, 1888 Złoczów.

Rejony rekrutacji regimentu[edytuj | edytuj kod]

W roku 1914 skład narodowościowy pułku był następujący: 55% Rusini, 42% Polacy, 3% inne narodowości.

Barwy pułku[edytuj | edytuj kod]

Rogatywka ciemnoniebieska, guziki z białego metalu.

Szefowie pułku[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Szef pułku.

Kolejnymi szefami pułku byli:

W latach 1861–1886, gdy szefem pułku był książę Ludwik, obowiązki drugiego szefa wykonywał FML Hermann von Nostitz-Rieneck[4].

Żołnierze[edytuj | edytuj kod]

Komendanci pułku
  • płk Ludwig Pulz (1860[1] – 1866 → brygadier w 9 Dywizji w Pradze[5])
  • płk Maksymilian von Rodakowski (1866[2] – XII 1871 → komendant 21 Brygady Kawalerii)[6]
  • płk Franciszek Suchodolski de Suchodol (XII 1871 – III 1874 → komendant Brygady Kawalerii 11 Dywizji w Brzeżanach)
  • płk Zygmunt Gniewosz (1874 – 1 VI 1879 → stan spoczynku w stopniu tytularnego generała majora)
  • płk Franz Beneš (1879 – 1882 → komendant placu w Komárom)
  • płk Nicolaus Czeke de Szt. György (1882 – 1883 → prezes Komisji Remontowej Nr 1 w Budapeszcie)
  • płk Karl von Gilsa (1883 – 1885 → stan spoczynku)
  • płk Egmont zur Lippe-Weissenfeld (1885 – 1890 → komendant 11 Brygady Kawalerii)
  • płk Ferdinand Oehl (1890 – 1892 → urlopowany)
  • ppłk / płk Franz Neuhaus (1892 – 1898 → urlopowany)
  • ppłk / płk Friedrich Janowski (1898 – †31 I 1903 Złoczów)
  • płk Georg von Lehmann (1903 – 1909 → komendant 17 Brygady Kawalerii)
  • ppłk / płk Stanisław von Ursyn-Pruszyński (28 V 1909 – IV 1913 → komendant 17 Brygady Kawalerii)
  • ppłk / płk Lelio Spannocchi (1913 – 1916 → komendant 21 Brygady Kawalerii)
Oficerowie

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Militärschematismus 1860-1861 ↓, s. 424.
  2. a b Militärschematismus 1867 ↓, s. 476.
  3. Militärschematismus 1867 ↓, s. 256, 266, 476.
  4. a b Schematismus 1914 ↓, s. 746.
  5. Militärschematismus 1867 ↓, s. 23, 128.
  6. „Wśród późniejszych dowódców 13 pułku ułanów byli m.in. Polacy Franciszek Suchodolski, Zygmunt Gniewosz, Fryderyk Janowski i Stanisław Pruszyński”, [w:] Roman Taborski. Polacy w Wiedniu. s. 239.

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Militärschematismus des österreichischen Kaiserthumes. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1861. (niem.).
  • Militärschematismus des österreichischen Kaiserthumes für 1867. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, kwiecień 1867. (niem.).
  • Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.).
  • H. Skala: Slávne časy cisárskej jazdy v 17.-19. storočí, Prešov 2005.
  • Studia historyczne, PAN Oddział w Krakowie. 1978 str. 110.
  • Jan Rydel, W służbie Cesarza i Króla, ISBN 83-7188-235-1, 9788371882357.