1902
Rządzący państwami w 1902
Wydarzenia w Polsce
- 18 stycznia – w Tygodniku Ilustrowanym ukazał się pierwszy odcinek powieści Chłopi Władysława Reymonta.
- 26 stycznia – rozpoczęło działalność Łomżyńskie Towarzystwo Wioślarskie.
- 10 czerwca – wieś Sosnowiec, licząca w tym czasie 61 tys. mieszkańców, uzyskała prawa miejskie jako pierwsza miejscowość, której nadano takie prawa w Królestwie Polskim za rządów caratu po powstaniu styczniowym.
- 22 czerwca – w Warszawie oficjalnie otwarto Szpital Starozakonnych.
- 13 września – międzynarodowy sąd rozjemczy rozstrzygnął na rzecz Austrii sięgający XVI wieku spór terytorialny z Węgrami o Morskie Oko; wytyczona wtedy granica biegnąca z Rysów Granią Żabiego do Rybiego Potoku i nim do połączenia z Białą Wodą stała się po upadku Austro-Węgier podstawą do wytyczenia granicy polsko-czechosłowackiej.
- 16 września – ze Szwajcarii do Polski przybyli pierwsi saletyni.
- 4 października – w Toruniu powstała Spółdzielnia Mieszkaniowa „Kopernik”.
- 15 listopada – uruchomiono szerokotorową (1524 mm) Kolej Warszawsko-Kaliską.
- 14 grudnia – Warszawa: inauguracja zajęć w nowym gmachu Instytutu Politechnicznego im. Mikołaja II.
- Strajk szkolny w Królestwie Polskim.
- Zbudowano drogi bite Steknica–Sarbsk oraz Łeba–Nowęcin.
Wydarzenia na świecie
- 1 stycznia – rozpoczął się pierwszy sezon rozgrywek futbolu amerykańskiego, rozgrywanego przez drużyny amerykańskich uniwersytetów, college’ów.
- 7 stycznia – po zdławieniu powstania bokserów cesarzowa Cixi powróciła do Pekinu.
- 18 stycznia:
- rozpoczęła się budowa szpitala św. Pawła w Barcelonie.
- komisja ds. Kanału w Przesmyku zarekomendowała Panamę jako najlepsze miejsce do budowy kanału łączącego Atlantyk z Pacyfikiem.
- 25 stycznia – w Asahikawie na wyspie Hokkaido zanotowano rekordowo niską temperaturę w historii pomiarów w Japonii (-41 °C).
- 28 stycznia – powstała instytucja wspomagająca badania naukowe w Waszyngtonie (Carnegie Institution of Washington), dzięki Andrew Carnegie który podarował 10 mln dolarów na ten cel.
- 30 stycznia – w Londynie zawarto porozumienie brytyjsko-japońskie o podziale stref wpływów we wschodniej Azji, szczególnie dotyczący wpływów w Chinach i Korei.
- 9 lutego – w wyniku zamachu stanu obalony został prezydent Paragwaju Emilio Aceval. Jego miejsce zajął przeciwnik polityczny Héctor Carvallo.
- 11 lutego – w Brukseli policja pobiła uczestników demonstracji domagających się prawa do głosowania dla wszystkich dorosłych obywateli.
- 15 lutego – zostało otwarte berlińskie metro (U-Bahn).
- 17 lutego – w Nowym Jorku założono stowarzyszenie fotografów piktorialistów Foto-Secesja.
- 18 lutego – w USA prezydent Roosevelt oskarżył kompanię kolejową (Northern Securities Company) o pogwałcenia prawa antymonopolowego (Sherman Act).
- 4 marca:
- powstało Amerykańskie Stowarzyszenie Automobilistów (American Automobile Association – AAA), niedochodowa grupa nacisku i pomocy drogowej, związana z przemysłem samochodowym.
- Max Wolf odkrył planetoidę (483) Seppina.
- 6 marca – założono klub piłkarski Real Madryt.
- 7 marca – w drugiej wojnie burskiej, południowo afrykańscy Burowie zwyciężyli w ostatniej bitwie Brytyjczyków, wzięli do niewoli generała i 200 jego żołnierzy.
- 9 marca – założono włoski klub piłkarski Vicenza Calcio.
- 10 marca – decyzja sądowa uniemożliwiła Thomasowi Edisonowi stworzenie monopolu na technologię produkcji filmów.
- 12 marca – założono węgierski klub piłkarski Debreczyn VSC.
- 19 marca – przyjęto konwencję paryską o ochronie ptaków pożytecznych dla rolnictwa.
- 24 marca – przyjęto flagę Nowej Zelandii.
- 27 marca – w indyjskiej Kalkucie uruchomiono pierwszą linię tramwaju elektrycznego.
- 31 marca – sporny, lecz prawdopodobny pierwszy lot samolotu konstrukcji Nowozelandczyka Richarda Pearsea (większość datuje to wydarzenie na 1903 r.).
- 2 kwietnia:
- w Los Angeles otwarto pierwsze kino w Stanach Zjednoczonych.
- założono holenderski klub piłkarski MVV Maastricht.
- 5 kwietnia – 25 osób zginęło w wyniku zawalenia trybuny podczas meczu piłkarskiego Szkocja – Anglia na stadionie Ibrox Park w Glasgow.
- 9 kwietnia – założono klub tenisowy (obecnie piłkarski) Tennis Borussia Berlin.
- 19 kwietnia – trzęsienie ziemi w Gwatemali (7,5 w skali Richtera) zniszczyło miasta Quetzaltenango i Sololá w Gwatemali, zabijając około 2000 osób.
- 21 kwietnia – Otto Blehr został premierem Norwegii.
- 23 kwietnia – rozpoczęła się przedostatnia do dziś faza aktywności wulkanu Montagne Pelée na karaibskiej wyspie Martynika. W czasie jej trwania, 8 maja 1902 roku doszło do najtragiczniejszego w skutkach wybuchu wulkanu w XX wieku (28-40 tys. ofiar śmiertelnych).
- 28 kwietnia – klub piłkarski Newton Heath został przemianowany na Manchester United.
- 30 kwietnia – założono Norges Fotballforbund.
- Kwiecień – William Butler Yeats, Isabella Augusta Gregory, John Millington Synge i George William Russell założyli Abbey Theatre (Irish National Theatre Society).
- 6 maja – w czasie cyklonu zatonął w delcie rzeki Irawadi w Birmie brytyjski statek pasażerski SS Camorta; zginęło 739 osób.
- 7 maja:
- wybuch wulkanu Soufrière na Saint Vincent, zginęło 1680 osób.
- włoski astronom Luigi Carnera odkrył planetoidę (485) Genua.
- 8 maja – wybuch wulkanu Pelée zniszczył miasto Saint-Pierre na Martynice, zginęło wówczas ok. 28 tys. mieszkańców miasta, a ocalały tylko 2 osoby.
- 12 maja – uruchomiono komunikację tramwajową w czeskich Mariańskich Łaźniach.
- 13 maja:
- Alfons XIII Burbon formalnie rozpoczął panowanie.
- w Madrycie rozegrano pierwszy w historii mecz Real Madryt-FC Barcelona (1:3).
- 15 maja – nieudokumentowany lot samolotem napędzanym silnikiem parowym Lymana Gilmore w Kalifornii w USA.
- 17 maja:
- Valerios Stais, grecki archeolog odnalazł mechanizm z Antykithiry.
- Alfons XIII został koronowany na króla Hiszpanii.
- 20 maja – Kuba uzyskała niepodległość (od USA).
- 22 maja – w amerykańskim stanie Oregon utworzono Park Narodowy Jeziora Kraterowego.
- 29 maja – Lord Rosebery otworzył London School of Economics, jedną z najważniejszych szkół wyższych specjalizujących się w ekonomii i naukach społecznych.
- 31 maja – w Vereeniging podpisano traktat pokojowy kończący II wojnę burską, pomiędzy Wielką Brytanią a Transwalem i Wolnym Państwem Oranje.
- 2 czerwca – rozpoczął się strajk robotników stowarzyszonych w związkach zawodowych w kopalniach węgla w Pensylwanii w USA.
- 3 czerwca – najszersze zanotowane w historii tornado przeszło nad środkową Francją. Trąba powietrzna miała szerokość 3 km i pozostawiła pas zniszczeń długi na 7 km; zginęła 1 osoba.
- 7 czerwca:
- Émile Combes został premierem Francji.
- pałac Marselisborg na Jutlandii został przekazany duńskiej rodzinie królewskiej jako dar od narodu.
- 12 czerwca – została uchwalona Konwencja haska dotycząca uregulowania opieki nad małoletnimi.
- 15 czerwca – przedsiębiorstwo kolejowe New York Central rozpoczęło obsługę klientów na linii kolejowej Chicago – Nowy Jork pod nazwą „20th Century Limited” (połączenie to funkcjonowało do 1967).
- 16 czerwca – w Australii, kobiety obywatelki brytyjskie uzyskały prawo do głosowania, z wyjątkiem przedstawicielek rasy azjatyckiej, rasy czarnej i Aborygenek.
- 17 czerwca – został założony Norwich City F.C. angielski klub piłkarski.
- 19 czerwca – Jerzy I Wettyn został królem Saksonii.
- 26 czerwca:
- Edward VII ustanowił odznaczenie brytyjskie i Wspólnoty Narodów – Order of Merit.
- Luigi Carnera i Max Wolf odkryli planetoidę (488) Kreusa.
- 28 czerwca – Kongres Stanów Zjednoczonych upoważnił rząd do nabycia francuskiej koncesji na wybudowanie Kanału Panamskiego.
- 10 lipca – eksplozja w kopalni węgla w Johnstown w Pensylwanii w USA, spowodowała śmierć 112 górników.
- 11 lipca:
- premier Wielkiej Brytanii Lord Salisbury zrezygnował ze stanowiska. Arthur Balfour został premierem Wielkiej Brytanii.
- najwyższe cywilne i wojskowe odznaczenie Wielkiej Brytanii, Order Podwiązki, został przyznany arcyksięciu Austro-Węgier Franciszkowi Ferdynandowi Habsburgowi.
- 14 lipca – zawaliła się dzwonnica św. Marka w Wenecji.
- 22 lipca – w Kopenhadze została założona Międzynarodowa Rada Badań Morza (ICES).
- 23 lipca – został założony Excelsior – holenderski klub piłkarski z siedzibą w Rotterdamie.
- 6 sierpnia – w stoczni w Newcastle upon Tyne zwodowany został statek pasażerski RMS Carpathia, znany z uratowania 703 rozbitków z Titanica.
- 9 sierpnia – odbyła się koronacja Edwarda VII na króla Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii i dominiów brytyjskich.
- 15 sierpnia – Amerykanin William K. Vanderbilt ustanowił rekord świata szybkości uzyskując 122,42 km/h (samochód „Mors”, moc 60 KM)
- 22 sierpnia:
- Theodore Roosevelt jako pierwszy prezydent USA odbył podróż samochodem.
- powstało przedsiębiorstwo Cadillac Automobile Company.
- 1 września – w paryskiej Olimpii odbyła się premiera filmu science-fiction Georges’a Mélièsa Podróż na Księżyc.
- 21 października – w USA zakończył się pięciomiesięczny strajk górników.
- 24 października – około 5 tys. osób zginęło w erupcji wulkanu Santamaria w Gwatemali.
- Listopad-grudzień – Kryzys Wenezuelski pomiędzy USA i Niemcami.
- 15 listopada – Rodrigues Alves został prezydentem Brazylii.
- 20 listopada – francuski dziennikarz Géorges Lefévre wystąpił z propozycją zorganizowania wieloetapowego wyścigu kolarskiego Tour de France.
- 21 listopada – w Wiedniu odbyła się premiera operetki Wiedeńskie kobietki z muzyką Ferenca Lehára.
- 30 listopada – w USA na Dzikim Zachodzie, drugi w hierarchii gangu Butcha Cassidy (Butch Cassidy’s Wild Bunch), Kid Curry Logan, został skazany na 20 lat ciężkich robót.
- Grudzień – skonstruowano pierwszy sterowiec półsztywny (dł. 56 m, obj. 2300 m³, inż. Henri Julliot i bracia Lébaudy, zakłady Astra, Francja)
- 10 grudnia:
- w Egipcie otwarto Tamę Asuańską.
- na Tasmanii kobiety uzyskały prawa wyborcze.
- 20 grudnia – w Wiedniu odbyła się premiera operetki Druciarz Ferenca Lehára.
- 22 grudnia – oddano do użytku pierwszy odcinek kolei wąskotorowej w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim.
- 24 grudnia – niemiecki astronom Max Wolf odkrył planetoidę Venusia.
- 31 grudnia – Robert Falcon Scott i Ernest Shackleton, badacze Antarktydy, dotarli na południe dalej niż ktokolwiek inny w tym czasie (82°17′).
Urodzili się
- 1 stycznia – Maria Teresa od Dzieciątka Jezus (Mieczysława Kowalska), polska klaryska kapucynka, męczennica, błogosławiona katolickia (zm. 1941)
- 6 stycznia – Arje Altman, izraelski polityk (zm. 1982)
- 9 stycznia – Josemaría Escrivá de Balaguer, duchowny katolicki, założyciel Opus Dei (zm. 1975)
- 13 stycznia – Maria Romero Meneses, nikaraguańska salezjanka, błogosławiona katolicka (zm. 1977)
- 4 lutego – Charles Lindbergh, pilot amerykański (zm. 1974)
- 5 lutego – Claus Juell, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1979)
- 6 lutego – William Rogers, amerykański lekarz i sportowiec, medalista olimpijski (zm. 1987)
- 11 lutego – Teodor Bolduan, kaszubski samorządowiec (zm. 1939)
- 20 lutego – Ansel Adams, amerykański fotograf (zm. 1984)
- 22 lutego – Elżbieta Jackiewiczowa, polska pisarka (zm. 1976)
- 23 lutego – Stefan Osiecki, polski taternik, alpinista, filmowiec, architekt (zm. 1977)
- 27 lutego – John Steinbeck, pisarz amerykański (zm. 1968)
- 1 marca – Antoni Szacki, polski żołnierz ruchu oporu (zm. 1992)
- 3 marca:
- Isabel Bishop, amerykańska malarka i graficzka (zm. 1988)
- Józef Kondrat, polski aktor (zm. 1974)
- 5 marca – Tadeusz Manteuffel, polski historyk, mediewista, żołnierz AK (zm. 1970)
- 15 marca – Harald Hagen, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1972)
- 23 marca – Józef Cebula, polski oblat, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1941)
- 28 marca – Jaromír Vejvoda, czeski kompozytor i muzyk, sławę uzyskał dzięki polce Škoda lásky (zm. 1988)
- 31 marca – Zbigniew Burzyński, pilot i konstruktor balonów, dwukrotny zdobywca pucharu Gordona Bennetta (zm. 1971)
- 1 kwietnia – Józef Mackiewicz, polski prozaik i publicysta (zm. 1985)
- 24 kwietnia:
- Zygmunt Pisarski, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1943)
- Hans Struksnæs, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1983)
- 25 kwietnia – Georges Mollard, francuski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1986)
- 26 kwietnia – Władysław Daniłowski, polski pianista, kompozytor i wokalista (zm. 2000)
- 2 maja – Kazimierz Zarankiewicz, polski matematyk (zm. 1959)
- 3 maja – Alfred Kastler, francuski fizyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 1984)
- 16 maja – Jan Kiepura, polski śpiewak operowy (zm. 1966)
- 28 maja – Rick Bockelie, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1966)
- 5 czerwca – Hugo Huppert, austriacki pisarz i działacz komunistyczny (zm. 1982)
- 18 czerwca – Paavo Yrjölä, fiński lekkoatleta (zm. 1980)
- 27 czerwca – Stanisław Wycech, polski żołnierz, kombatant, do 2008 najstarszy żyjący weteran I wojny światowej i Bitwy warszawskiej (zm. 2008)
- 2 lipca – Emanuel Torró García, hiszpański działacz Akcji Katolickiej, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
- 10 lipca – Kurt Alder, niemiecki chemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 1958)
- 14 lipca – Czesław Kuryatto, polski artysta malarz (zm. 1951)
- 26 lipca – Stanisław Gołąb, polski matematyk (zm. 1980)
- 28 lipca – Karl Popper, filozof austriacki (zm. 1994)
- 30 lipca – Carl Huisken, holenderski żeglarz, olimpijczyk (zm. 1987)
- 3 sierpnia – Andrzej Krzeptowski II, polski narciarz olimpijczyk, kierownik schronisk tatrzańskich (zm. 1981)
- 6 sierpnia – Sylvain Arend, belgijski astronom (zm. 1992)
- 8 sierpnia – Paul Dirac, fizyk angielski, noblista (1933), (zm. 1984)
- 16 sierpnia – Gilbert Gérintès, francuski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1968)
- 22 sierpnia – Leni Riefenstahl, niemiecka aktorka i reżyser filmowy (zm. 2003)
- 24 sierpnia – Ludwik Magańa Servín, meksykański męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1928)
- 13 września – Izydor Zorzano, argentyński inżynier, członek Opus Dei, Sługa Boży (zm. 1943)
- 21 września – Tomasz Zan, polski konspirator, żołnierz AK, prawnuk Tomasza Zana „Promienistego” (zm. 1989)
- 24 września – Ruhollah Chomejni, szyicki przywódca religijny, ajatollah, irański polityk (zm. 1989)
- 25 września – Hanka Ordonówna, polska piosenkarka (zm. 1950)
- 5 października – Vaadjuv Nyqvist, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1961)
- 7 października – Rajmund Marcin Soriano, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)
- 18 października – René Araou, francuski rugbysta, medalista olimpijski (zm. 1955)
- 23 października – Karol Świtalski, polski duchowny luterański, kapelan WP (zm. 1993)
- 25 października – Carlo Gnocchi, włoski duchowny katolicki, błogosławiony (zm. 1956)
- 9 listopada – Jan Alfred Szczepański, polski literat, publicysta, taternik i alpinista (zm. 1991)
- 10 listopada – Nordahl Wallem, norweski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1972)
- 14 listopada – Hans Dittmar, fiński żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1967)
- 22 listopada – Philippe Marie Leclerc, marszałek Francji (zm. 1947)
- 25 listopada – Julia Brystiger, ps. Krwawa Luna, dr filozofii, członek PPR i PZPR, funkcjonariuszka aparatu bezpieczeństwa (zm. 1975)
- 16 grudnia – Rafael Alberti, hiszpański poeta i dramatopisarz (zm. 1999)
- 29 grudnia – Julian Alfred, hiszpański lasalianin, męczennik, święty katolicki (zm. 1934)
- data dzienna nieznana:
- Izmael Escrihuela Esteve, hiszpański męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
- Alexander Škarvan, słowacki taternik, działacz taternicki i fotograf górski (zm. 1956)
- Andrzej Skupień Florek, historyk-amator, gawędziarz i poeta z Podhala (zm. 1973)
Zmarli
- 7 stycznia – Jan Gotlib Bloch, polski bankier i przedsiębiorca przemysłowy, „król kolei żelaznych” XIX w. (ur. 1836)
- 13 lutego – Włodzimierz Zagórski polski poeta i prozaik (ur. 1834)
- 21 lutego – Emil Holub, czeski przyrodnik, kolekcjoner i podróżnik (ur. 1847)
- 26 marca – Cecil Rhodes, brytyjski polityk kolonialny (ur. 1853)
- 7 maja – Augustyn Roscelli, włoski ksiądz, święty katolicki (ur. 1818)
- 3 czerwca – Adolf Dygasiński, polski pisarz (ur. 1839)
- 16 czerwca – Ernst Schröder, matematyk niemiecki (ur. 1841)
- 17 czerwca – Karol Ernest Henryk Wedel, niemiecki cukiernik, założyciel firmy E.Wedel (ur. 1813)
- 19 czerwca – John Acton, lord; angielski historyk (ur. 1834)
- 6 lipca – Maria Goretti, włoska męczennica, święta katolicka (ur. 1890)
- 22 lipca – Mieczysław Ledóchowski, kardynał, prymas Polski (ur. 1822)
- 23 sierpnia:
- Henryk Siemiradzki, polski malarz (ur. 1843)
- Sokrat Starynkiewicz, prezydent Warszawy (ur. 1820)
- 23 września – Franciszek Salezy Lewental, polski (pochodzenia żydowskiego) księgarz, wydawca (ur. 1841)
- 29 września – Émile Zola, pisarz francuski, przedstawiciel nurtu naturalizmu (ur. 1840)
- 17 października – Guntard Ferrini, włoski prawnik, tercjarz franciszkański, błogosławiony katolicki (ur. 1859)
- 18 listopada – Grimoaldo, włoski pasjonista, błogosławiony katolicki (ur. 1883)
- 21 listopada – Franciszka Siedliska, polska zakonnica, założycielka nazaretanek, błogosławiona katolicka (ur. 1842)
- 26 listopada – Antoni Baranowski (lit. Antanas Baranauskas), polski i litewski poeta, biskup rzymskokatolicki (ur. 1835)
- 17 grudnia – Matylda od Najświętszego Serca Jezusa, hiszpańska zakonnica, błogosławiona katolicka (ur. 1841)
Zdarzenia astronomiczne
- W tym roku Słońce osiągnęło lokalne maksimum aktywności.
Nagrody Nobla
- z fizyki – Hendrik Antoon Lorentz, Pieter Zeeman
- z chemii – Hermann Emil Fischer
- z medycyny – Ronald Ross
- z literatury – Christian Matthias Theodor Mommsen
- nagroda pokojowa – Élie Ducommun, Charles Gobat
Święta ruchome
- Tłusty czwartek: 6 lutego
- Ostatki: 11 lutego
- Popielec: 12 lutego
- Niedziela Palmowa: 23 marca
- Wielki Czwartek: 27 marca
- Wielki Piątek: 28 marca
- Wielka Sobota: 29 marca
- Wielkanoc: 30 marca
- Poniedziałek Wielkanocny: 31 marca
- Wniebowstąpienie Pańskie: 8 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 18 maja
- Boże Ciało: 29 maja
