2 Brygada AL „Świt”

2 Brygada Armii Ludowej Ziemi Kieleckiej „Świt”

Orzełek Armii Ludowej
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	6 sierpnia 1944
Rozformowanie	październik 1944
Dowódcy
Pierwszy	kpt. Tadeusz Maj
Ostatni	por. Tadeusz Łęcki
Działania zbrojne
II wojna światowa Bitwa pod Gruszką Potyczka pod Chotczą
Organizacja
Rodzaj wojsk	oddział partyzancki
Podległość	Obwód III Armii Ludowej
Odznaczenia

2 Brygada AL Ziemi Kieleckiej„Świt” – oddział partyzancki działający na Kielecczyźnie sformowany w sierpniu 1944 na mocy rozkazu dowódcy III Obwodu Armii Ludowej Mieczysława Moczara z 6 sierpnia 1944.

Historia jednostki

Jej powstanie wiąże się z akcesem do KRN i AL Rewolucyjnej Grupy Inteligencji Socjalistycznej "Świt", który nastąpił 2 lutego 1944 r.

Jej dowódcami byli kolejno: kpt. Tadeusz Maj i por. Tadeusz Łęcki. Wyposażenie w postaci broni, amunicji i materiałów wybuchowych brygada otrzymała w czasie zrzutu dokonanego przez lotnictwo radzieckie, który miał miejsce z 5 na 6 sierpnia 1944 w rejonie wsi Bronkowice i Radkowice.

II Brygada Armii Ludowej Ziemi Kieleckiej "Świt" stoczyła wiele walk m.in. pod Sulejowem, Janikiem, Gustawowem, pod Rakowicami i Bronkowicami, pod Gruszką. Ma też na swoim koncie liczne dywersje kolejowe: pod Zagnańskiem, Występami, Skorkowem, Szczukowskimi Górami. W końcowej fazie wojny, gdy główne siły brygady przeszły przez front w okolice Chotczy nad Wisłą na stronę wyzwolonej Polski Ludowej organizacja odegrała znaczną rolę w procesie tworzenia powiatowych i gminnych rad narodowych.

Rozkazem dowódcy III Obwodu AL brygada skupiała główny wysiłek na niszczeniu transportów i linii komunikacyjnych okupanta w trójkącie Kielce-Włoszczowa-Jędrzejów, szczególnie atakując odcinek kolejowy Kielce-Częstochowa oraz szosy Kielce-Jędrzejów i Kielce-Włoszczowa. W czasie działań brygada stoczyła szereg walk i potyczek, m.in. 11 sierpnia w rejonie stacji kolejowej Szczukowskie Górki wysadzono pociąg wojskowy z amunicją, 15 sierpnia w Występach rozbito niemiecki pododdział zabezpieczający roboty przy umocnieniach polowych, 28 sierpnia w Piekoszowie stoczono walkę z niemieckim pododdziałem ochraniającym tory kolejowe. Brygada wspólnie z innymi związkami i oddziałami AL brała udział w bitwach partyzanckich pod Gruszką 29-30 września, w lasach Siekierno-Rataje 6 października, a 28-29 października wraz z innymi oddziałami przebiła się przez linię frontu na przyczółek sowiecki pod Chotczą. W 1944 2 Brygada AL „Świt” została odznaczona Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy za udział w walce z okupantem. Po przejściu frontu większość żołnierzy wstąpiła do 2 Armii Wojska Polskiego

Brygada posiadała oznakę wyróżniającą w postaci czerwonej opaski z wyhaftowanym wschodzącym słońcem i napisem ŚWIT w półokręgu słońca, ponadto 2 Brygada „Świt” jako przepisowej czapki używała maciejówki. Jako, że część żołnierzy brygady nie wzięła udziału w przebiciu frontu pod Chotczą w nocy z 27 na 28 października 1944 r. z przyczyn zdrowotnych lub rodzinnych oraz ewentualnie bojąc się niebezpiecznego przebijania się, to dla nich, a także dla żołnierzy z lokalnych garnizonów AL zostało uszytych w styczniu 1945 r. wiele czerwonych opasek z nazwą brygady w półokręgu słońca przez gwardzistki. Wystąpili oni w nich w uroczystym przeglądzie w Radomiu kilka dni po jego wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej w styczniu 1945 roku. Wcześniej owe opaski były rzadkie, miał ją (już pod koniec lipca 1944 r.) szef sztabu obwodu III Eugeniusz Iwańczyk "Wiślicz" oraz kilku jego znajomych z placówki AL w Jasieńcu m.in. Mieczysław Świostek "Róg". Trochę opasek, choć nie dużo zostało wyszyte też później dla AL-owców z Jasieńca,Błaziny i Białka. Były one wyszywane do czasu wyzwolenia okolic Iłży w styczniu 1945 r. Po 10 sierpnia 1944 r. (dzień ataku AL-owców na niemiecki garnizon w Gustawowie, w czasie którego ciężko ranny został "Wiślicz") ich produkcja przystopowała ponieważ żona "Wiślicza" musiała też sporo czasu poświęcić na opiekę nad nim, przez co miała mniej czasu na wyszywanie.

Obsada personalna

Trzon organizacyjny brygady stanowił wydzielony z 1 Brygady AL im. Ziemi Kieleckiej batalion pod dowództwem Tadeusza Maja. W skład brygady weszły oddziały partyzanckie Armii Krajowej (dowódcy: J. Juszkiewicz „Fin” i plut. K. Gawroński „Orzeł”) oraz żołnierze AL zmobilizowani w rejonach Iłża i Starachowice. Latem 1944 liczyła około 300 partyzantów.

Dowódca:

• kpt. Tadeusz Maj ps. „Łokietek” (17 października 1944 przeniesiony do sztabu obwodu)
• por./kpt. Tadeusz Łęcki ps. „Orkan”

Szef sztabu:

• por. Tadeusz Łęcki ps. „Orkan” (do 17 października)
• kpt. Bolesław Łazarski ps. „Chmura” (od 17 października, oddelegowany ze sztabu obwodu)

Oficer operacyjny:

• por. J. Juszkiewicz ps. „Fin”

Oficer oświatowy:

• Gmurczyk ps. „Mały”

Oficer wywiadu i bezpieczeństwa:

• por. A. Bakalarczyk ps. „Dulka”

1 Batalion:

• Dowódca:
  • ppor. J. Pocheć ps. „Sosna”

2 Batalion:

• Dowódca:
  • sierż. J. Okrutny „Zaręba”

Bibliografia

• Mała Encyklopedia Wojskowa t. 1, Warszawa 1967.
• Józef Bolesław Garas, Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942-1945, Warszawa 1971.
• [przew.] Kazimierz Sobczak: Polski ruch oporu 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988. ISBN 83-11-07038-5.
• Jerzy Ślaski, Polska Walcząca t. III, Warszawa 1999.