3 Pułk Przedniej Straży Buławy Polnej Litewskiej
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
Kazimierz Romanowski |
| Ostatni |
Piruski |
| Działania zbrojne | |
| Wojna w obronie Konstytucji 3 maja Powstanie kościuszkowskie | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
patrz: stanowiska |
| Rodzaj wojsk | |
3 Pułk Przedniej Straży Buławy Polnej Litewskiej – oddział jazdy armii Wielkiego Księstwa Litewskiego wojska I Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Sformowany w 1776 z chorągwi lekkich[1]. W 1776 roku liczył etatowo 150 żołnierzy.
Lustracja dokonana w 1776 roku opisana została następująco[2]:
Od dwóch poprzednich niczym się niedystynguiący y wpodobney trwa nikczemności; Żołd Towarzyski równy iak w Pułku Buławy Wielkiej. Officyerowie zaś gaże ieszcze szczupleysze biorą. Bawi przy Sztabie koni tylko 60. Konsystuią w Miadzile zwielką trudnością, gdyż nic dostać nie mogą. Chcąc furaż kupić o mil kilka wyieżdżać muszą a latem ani paszy nie maią. Powrócenie do dawnych kwater w Raduniu domagaią się, lub przynamniey Choć na inne mieysce aby byli przeprowadzeni.
Stan etatowy według „raty marcowej” z 1777 roku wynosił 150 żołnierzy[3]. Początkowo pułk składał się z pięciu chorągwi. Według raportu z lutego 1777 faktycznie służyło 148 osób. Uchwały sejmu czteroletniego podniosły liczebność pułku do 612 ludzi. Stan ten przetrwał do wybuchu powstania kościuszkowskiego[4].
Stanowiska[edytuj | edytuj kod]
Żołnierze pułku[edytuj | edytuj kod]
Szefem pułku był każdorazowo hetman polny Wielkiego Księstwa Litewskiego. Po zniesieniu buław polnych przez sejm czteroletni, szefem pułku został Michał Zabiełło. Etatową obsadę oficerską normował etat stutysięczny wojska, według którego w pułku powinni się znajdować: pułkownik, podpułkownik, dwóch majorów, kwatermistrz, audytor, dwóch adiutantów, czterech rotmistrzów z chorągwiami, czterech rotmistrzów sztabowych, ośmiu poruczników, ośmiu chorążych[5]. W korpusie oficerskim ok. 17% to Tatarzy[2].
Szefowie pułku[6]:
- Józef Sosnowski (1775–1789)
- Ludwik Tyszkiewicz (1780–1792)
- Michał Zabiełło (1792–)
- Kazimierz Romanowski (1774–1791)
- gen. mjr Antoni Chlewiński (1791–1793)
- Jakub Baranowski (1793–)
- Stefan Piruski[a]
Bitwy i potyczki[edytuj | edytuj kod]
Regiment brał udział w wojnie w obronie Konstytucji 3 maja i w insurekcji kościuszkowskiej[1]:
- bitwa pod Zelwą (4 lipca 1792)
- bitwa pod Krupczycami (16 września 1794)
- bitwa pod Brześciem (17 września 1794)
- bitwa pod Maciejowicami (10 października 1794)
- obrona Pragi (4 listopada 1794)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Według Machynia, Rakutis i Srzednicki 1999 ↓, s. 200 był podpułkownikiem.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Gembarzewski 1925 ↓, s. 14.
- ↑ a b Machynia, Rakutis i Srzednicki 1999 ↓, s. 199.
- ↑ Machynia, Rakutis i Srzednicki 1999 ↓, s. XXI.
- ↑ Machynia, Rakutis i Srzednicki 1999 ↓, s. 198.
- ↑ Machynia, Rakutis i Srzednicki 1999 ↓, s. 163.
- ↑ a b Machynia, Rakutis i Srzednicki 1999 ↓, s. 200.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
- Mariusz Machynia, Valdas Rakutis, Czesław Srzednicki: Oficerowie wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego. Sztab, kawaleria, artyleria, wojska inżynieryjne i piechota. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 1999. ISBN 83-7188-239-4.
| Okresy | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Struktury | |||||||
| Rodzaje wojsk | |||||||
| Formacje wojskowe |
| ||||||
| Konfederacje żołnierskie | |||||||
| Rokosze | |||||||
| Hetmani | |||||||
| Terminy wojskowe | |||||||
| Większe oddziały w XVII wieku | |||||||
| Armia koronna w XVIII wieku |
| ||||||
| Armia litewska w XVIII wieku |
| ||||||
| Insurekcja kościuszkowska |
| ||||||
