41 Dywizjon Rakiet Taktycznych
.jpg) Oznaka 41 drt noszona na rękawie kurtki mundurowej | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca | |
| Tradycje | |
| Rodowód |
41 Gdański Pułk Artylerii |
| Działania zbrojne | |
| Zimna wojna | |
| Organizacja | |
| Numer | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
7 Łużycka Dywizja Desantowa |
41 Gdański Dywizjon Artylerii (41 da) / 41 Dywizjon Rakiet Taktycznych (41 drt) – oddział Wojsk Rakietowych i Artylerii ludowego Wojska Polskiego. Dywizjon został utworzony przez przeformowanie 41 dywizjonu artylerii rakietowej zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP nr 0088/Org. z 15 lipca 1964 roku[2]. Wchodził w skład 7 Łużyckiej Dywizji Desantowej[2][3]. Stacjonował w Gdańsku-Wrzeszczu[3].
Oznaką jednostki była kotwica otoczona wieńcem dębowym umieszczona w zielonym polu, tłoczona z tworzywa sztucznego na sukiennej podkładce, noszona na rękawie kurtki mundurowej[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie rozkazu Nr 0010/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 października 1958 roku dowódca Pomorskiego Okręgu Wojskowego, w terminie do dnia 1 grudnia 1958 roku, przeformował 5 Brygadę Obrony Wybrzeża w 23 Dywizję Piechoty. Zgodnie z planem przeformowywania, w składzie 23 Dywizji Piechoty, został utworzony 93 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej. Dywizjon został zorganizowany w Kwidzynie według etatu Nr 2/243 o stanie 105 wojskowych i 2 pracowników cywilnych. Nowa jednostka wojskowa otrzymała numer „3632”[potrzebny przypis].
Wiosną 1963 roku 23 Dywizja Piechoty została przeformowana w 23 Dywizję Desantową, a dotychczasowy 93 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej przeformowany w 93 Dywizjon Artylerii Rakietowej według etatu Nr 5/351, z zachowaniem numeru „JW 3632”[potrzebny przypis].
Jesienią 1963 roku w Gdańsku-Wrzeszczu został rozformowany 41 Gdański Pułk Artylerii. Do zajmowanych przez niego koszar przeniesiony został dywizjon z Kwidzyna, z jednoczesnym przemianowaniem na 41 Dywizjon Artylerii Rakietowej[potrzebny przypis].
Na podstawie zarządzenia Nr 0088/Org. szefa Sztabu Generalnego WP z 15 lipca 1964 roku 41 Dywizjon Artylerii Rakietowej został przeformowany w 41 Dywizjon Artylerii (41 Dywizjon Rakiet Taktycznych)[5]. Dywizjon nadal stacjonował w Gdańsku-Wrzeszczu i wchodził w skład 7 Łużyckiej Dywizji Desantowej[6]. W 1986 roku, po przeformowaniu 7 DDes. w 7 Łużycką Brygadę Obrony Wybrzeża wszedł w jej skład[potrzebny przypis].
Jednostkę utworzono jako element szeroko zakrojonego planu rakietyzacji Wojska Polskiego, w ramach którego od końca lat 50. rozpoczęto przygotowania do formowania polskich jednostek rakietowych zdolnych do wystrzeliwania rakiet taktycznych z głowicami jądrowymi. Do jesieni 1961 roku w Wojsku Polskim znalazło się około 100 oficerów wojsk rakietowych przeszkolonych na uczelniach w Związku Radzieckim, od września 1962 roku rozpoczęło się szkolenie specjalistów przyszłych jednostek na polskich uczelniach wojskowych. Stworzono dwie samodzielne brygady artylerii rakietowej (32 Brygada Artylerii i 18 Brygada Artylerii) przeznaczone jako środek wsparcia dla poszczególnych armii tworzonych na bazie okręgów wojskowych[7].
Od 1963 roku rozpoczęto także formowanie dywizjonów rakiet taktycznych, mających wspierać poszczególne dywizje Wojska Polskiego. Wśród nich był, 41 dywizjon rakiet taktycznych, utworzony w lipcu 1964 roku dla 7 Łużyckiej Dywizji Desantowej[6]. Początkowo jednostka posiadała etat nr 30/110 i uzbrojona była w dwie wyrzutnie 2P16[8].
Pierwszego startu rakiety bojowej 3R9 dokonała 1 bateria tego dywizjonu na poligonie drawskim w pobliżu Starej Studnicy w 1965 roku. Dowódcą wyrzutni 2P16 był ppor. Józef Janeczek, a jego zastępcą – podoficer zawodowy kapral Sławomir Ebert[9][10].
Jeden z kolejnych startów rakiet odbył się na poligonie w Wicku Morskim 30 lipca 1969 roku w obecności szefa Wojsk Rakietowych i Artylerii Pomorskiego Okręgu Wojskowego płk. Ryszarda Kubiczka. Tym razem strzelano do grupowego celu morskiego – rozwijającego się do lądowania zespołu desantowego, oddalonego prawie 20 km od stanowiska startowego wyrzutni. Rakieta odchyliła się od celu w kierunku o 400 m oraz w donośności o 175 m. Był to wynik na ocenę dobrą[9].
Podobnie jak inne jednostki rakietowe Pomorskiego Okręgu Wojskowego jednostkę uzupełniała, utworzona przed 1966 roku (?) w Szczecinie, polowa techniczna baza rakietowa[5].
Początkowo jednostka wyposażona była w dwa zestawy rakietowe 2K6 Łuna z rakietami 3R9 i 3R10 posiadającymi możliwość przenoszenia głowic, odpowiednio, konwencjonalnych i jądrowych[5]. Pluton obsługi technicznej posiadał dźwig siodłowy ST22, samobieżną sprężarkę 8G33U, polową elektrownię typu 8N01, stację ładowania akumulatorów, agregat prądotwórczy 8N03, wskaźnik wilgotności 8Sz31 i podgrzewacz powietrza 8G27U[5].
W 1968 roku rozpoczęło się przezbrajanie dywizjonów rakiet taktycznych na zestaw 9K52 Łuna-M (R-70) wyposażony w wyrzutnię 9P113 przystosowaną do rakiet 9M21. Równocześnie zwiększono liczbę wyrzutni do trzech lub czterech[11]. Nowe zestawy rakiet w 41 drt wprowadzone zostały w 1975 roku[5]. W 1981 roku została ujednolicona struktura wszystkich dywizjonów rakiet taktycznych – dwie baterie startowe po dwie wyrzutnie 9P113[12].
Choć dywizjon rakiet taktycznych w założeniu miał razić wroga przede wszystkim za pomocą głowic jądrowych, w doktrynie wojennej Związku Radzieckiego i planach Układu Warszawskiego ich wykorzystanie zarezerwowano do sytuacji, w których to nieprzyjaciel jako pierwszy wykona uderzenie jądrowe. Z tego względu głowice jądrowe pozostawały w magazynach Armii Radzieckiej, do wydania w odpowiednim momencie. Polscy wojskowi nie mieli również technicznej możliwości wprowadzenia do głowic szyfrów aktywujących je.
„Sytuacja zmieniła się w połowie lat osiemdziesiątych, gdy zadaniem frontu polskiego stało się pogłębienie strategicznej obrony na północnym i centralnym kierunku strategicznym. Właśnie wtedy we wcześniej przygotowanych magazynach w Brzeźnicy, Podborsku i Templewie pojawiły się ładunki jądrowe dla polskich jednostek, a radziecka PTBR z Bornego Sulinowa otrzymała nowe, raczej nie spotykane w strukturach baz, pododdziały”[13].
Zarządzeniem szefa SG WP nr 042/ Org. z 18 listopada 1982 przeformowano dywizjon z etatu 30/172 na 30/244 przezbrajając go z dwóch wyrzutni 2P16 na dwie 9P113[14].
Pod koniec 1988 41 dywizjon rakiet taktyczny posiadał etat nr 30/244, a jego podstawowe wyposażenie stanowiły dwie wyrzutnie 9P113[15]. 41 dywizjon artylerii został rozformowany w 1991 roku[13].
Skład organizacyjny[edytuj | edytuj kod]
Struktura organizacyjna 41 drt, po przezbrojeniu w 1981 roku, w zestawy 9K52[12].
- dowództwo i sztab
- bateria dowodzenia
- 2 baterie startowe
- pluton obsługi technicznej
- pluton remontowy
- pluton zaopatrzenia
- pluton medyczny
Oznaka rozpoznawcza[edytuj | edytuj kod]
Oznaką jednostki była kotwica otoczona wieńcem dębowym umieszczona w zielonym polu, tłoczona z tworzywa sztucznego na sukiennej podkładce, noszona na rękawie kurtki mundurowej[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rochowicz 2018 ↓, s. 61.
- ↑ a b Mariusz Cielma, Brygada Rakiet LWP [online], Militarium, 6 sierpnia 2009 [dostęp 2017-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2013-08-17] (pol.).
- ↑ a b Michał Trubas, Wojska „jednorazowego użytku” [pdf], „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, 2 (235), 2011, s. 155-174, ISSN 1640-6281 [dostęp 2017-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-21] (pol.).
- ↑ a b Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski, Odznaki Wojska Polskiego 1943-2003: orły-oznaki broni i służb - proporczyki, oznaki organizacyjne i rozpoznawcze, oznaki specjalistów wojskowych, Agencja Wydawn. CB, 2004, s. 88, 94, ISBN 978-83-11-09816-9 (pol.).
- ↑ a b c d e Mariusz Cielma, Brygada Rakiet LWP [online], Militarium, 6 sierpnia 2009 [dostęp 2017-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2013-08-17] (pol.).
- ↑ a b Trubas 2011 ↓, s. 157.
- ↑ Trubas 2011 ↓, s. 156.
- ↑ Rochowicz 2018 ↓, s. 63.
- ↑ a b Wojciech Mazurek, Jeszcze kilka słów o pierwszych startach rakiet taktycznych, „Głos Weterana i Rezerwisty” 2014, nr 5, s. 21.
- ↑ Czesław Gaweł, Torują drogę wojskom, „Żołnierz Polski”, 41 (906), 1965.
- ↑ Trubas 2011 ↓, s. 158.
- ↑ a b Trubas 2011 ↓, s. 158-159.
- ↑ a b Trubas 2011 ↓, s. 162.
- ↑ Rochowicz 2018 ↓, s. 65.
- ↑ Rochowicz 2018 ↓, s. 68.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Michał Trubas. Wojska „jednorazowego użytku”. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 2 (235), 2011. ISSN 1640-6281. [dostęp 2017-04-20].
- Robert Rochowicz. Rakiety operacyjne i taktyczne w Siłach Zbrojnych PRL. „Poligon”. Nr 1(62), s. 56-68, styczeń-marzec 2018. Warszawa: Magnum-X. ISSN 1895-3344.
| Rodowód | |
|---|---|
| Instytucje centralne | |
| Formacje | |
| Struktura organizacyjna | |
| Działania wojsk |
|
| Stalinizm w wojsku | |
| Szkolnictwo wojskowe |
