6 Eskadra Wywiadowcza
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
21 grudnia 1918 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
por. pil. Stefan Bastyr |
| Działania zbrojne | |
| Wojna polsko-bolszewicka, Kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
III Grupa Lotnicza (1918-1920) |
6 Eskadra Wywiadowcza - pododdział lotnictwa rozpoznawczego Wojska Polskiego II RP.
2 listopada 1918, na przejętym od Cesarskiego i Królewskiego Lotnictwa lotnisku Lewandówka we Lwowie, sformowana została Eskadra Lwowska, wkrótce potem przemianowana na II Eskadrę Bojową. W jej skład początkowo weszły samoloty pozostawione przez Austriaków.
Wojna polsko-ukraińska
Pierwszy lot bojowy w wojnie polsko-ukraińskiej w obronie Lwowa został wykonany 5 listopada 1918 roku przez załogę: por. obs. Janusza de Beaurain i por. pil. Stefana Bastyra (samolot Oeffag C.II[1] lub według innych publikacji Hansa-Brandenburg C.I)[2]. Był to zarazem pierwszy lot polskiego samolotu, jeszcze przed oficjalną datą odzyskania niepodległości i dla jego upamiętnienia obchodzono w tym dniu co roku (do 1931 roku) Święto Lotnictwa Polskiego.
25 listopada eskadra weszła w skład Lwowskiej Grupy Lotniczej dowodzonej przez por. Bastyra. W grudniu 1918 eskadra wykonywała zadania wsparcia jednostek naziemnych oraz loty rozpoznawcze. Łącznie w grudniu wykonano 28 lotów bojowych i kilka łącznikowych. Na stanie eskadry były m.in. 4 samoloty Hansa-Brandenburg C.I (spośród 6 samolotów całego wyposażenia).
21 grudnia 1918 jednostka podczas ujednolicania numeracji otrzymała nazwę 6 Eskadra Lotnicza (Wywiadowcza). Weszła w skład III Grupy Lotniczej. Na 25 lutego 1919 w jej skład wchodziło 5 samolotów Hansa-Brandenburg C.I, 2 Oeffag i 1 Albatros C.XII, a w maju 1919: 4 Hansa-Brandenburg C.I, 2 Hannover CL.II, 1 Oeffag i 1 Albatros C.XII (BFW)[3]. Eskadra przez cały czas uczestniczyła w intensywnych walkach pod Lwowem, wykonując loty rozpoznawcze i bombowe.
Początkowe operacje wojny polsko-radzieckiej
Po zakończeniu wojny polsko-ukraińskiej, w lipcu 1919 eskadrę skierowano na lotnisko pod Tarnopolem, a jej dowództwo objął por. Kazimierz Swoszowski[4].
Pod koniec 1919 zmniejszyła się intensywność działań na froncie wojny polsko-radzieckiej. W październiku 1919 eskadra wykonała dla dowództwa Frontu Podolskiego 18 lotów rozpoznawczych, a w listopadzie - 12 lotów[5]. Od lutego 1920 intensywność walk wzrosła. 4 lutego 1920 w locie rozpoznawczym został zestrzelony dowódca eskadry por. pil. Kazimierz Swoszowski razem z obserwatorem, ppor. Feliksem Błaszkiewiczem. Dowództwo objął tymczasowo por. Franciszek Peter, a od marca por. Adolf Wiesiołowski[6]. W lutym 1920 eskadra wykonała 43 zadania bojowe, zrzucając 330 kg bomb. W marcu działała dla 5 Dywizji Piechoty, dysponując 10 samolotami, 6 pilotami i 4 obserwatorami[6].
Wiosną 1920 roku III Grupę Lotniczą, w skład której wchodziła 6. Eskadra, przeorganizowano na 3 Dywizjon Lotniczy, wchodzący w skład 6 Armii (dawnego Frontu Podolskiego). W kwietniu 1920, w związku z polską ofensywą, eskadrę przebazowano do Płoskirowa. Brała ona udział w walkach w kwietniu (25 lotów bojowych), lecz w maju jej udział był już mało intensywny (8 lotów) z uwagi na zużycie sprzętu[7]. W czerwcu podczas polskiego odwrotu eskadra wycofała się do Tarnopola, gdzie otrzymała trzy samoloty Airco DH.9, przeprowadzając w drugiej połowie miesiąca 12 lotów szturmowych przeciw kawalerii radzieckiej. W lipcu eskadra została wycofana do Lwowa, borykając się z brakami sprzętu. Z użyciem wyremontowanych tam samolotów, eskadra wzięła udział w obronie Lwowa, wykonując 20 lotów w samej pierwszej dekadzie sierpnia[8].
Operacja warszawska - bitwa pod Lwowem - sierpień 1920
W sierpniu 1920 roku, będąc w strukturach 3 Dywizjonu, na wyposażeniu miała samoloty Airco DH.9.
W bitwie pod Lwowem eskadra operowała z lotniska we Lwowie. Wówczas cały 3 Dywizjon, w tym 6 Eskadra, przypisany był do 6 Armii na Froncie Południowym. Front miał za zadanie bronić Lwowa i szachować Armię Konną Budionnego w Małopolsce wschodniej.
17 sierpnia 1920 roku cały 3 Dywizjon (w składzie czterech eskadr) otrzymał rozkaz powstrzymania armii Budionnego, tego dnia na 19 samolotach łącznie wykonał 69 lotów szturmowych, a 18 sierpnia na 14 samolotach - 72 loty[9].
W obawie przed zajęciem Lwowa, pod wieczór 18 sierpnia Dywizjon, w tym 6 Eskadra, odleciał do Przemyśla, we Lwowie pozostało jedynie dowództwo lotnictwa frontu i armii z mjr pil. Cedrikiem Fauntleroyem na czele. W związku z poprawą sytuacji, 24 sierpnia eskadry powróciły do Lwowa. Na dzień 15 sierpnia 6. Eskadra posiadała 3 samoloty sprawne i 2 w remoncie[10].
Na przełomie sierpnia i września 1920 eskadry 3. Dywizjonu brały udział w dalszych działaniach. 6. Eskadra ostatni lot bojowy wykonała 1 października 1920. Podczas całości działań wojennych 1918-1920 wykonała ogółem 670 lotów bojowych w czasie 1265 godzin, będąc przez to najaktywniejszą eskadrą polskiego lotnictwa; poniosła przy tym straty 6 osób personelu latającego[11].
Okres pokojowy
Na mocy rozkazu z 18 stycznia 1921 roku eskadry 6. i 17. połączono, tworząc 6 Eskadrę Wywiadowczą w Łucku.
W sierpniu 1921 roku 6 Eskadra Wywiadowcza wchodziła w skład II Dywizjonu Wywiadowczego 2 Pułku Lotniczego w Krakowie.
31 sierpnia 1939 jednostka weszła w skład Brygady Bombowej i przemianowana została na 21 Eskadrę Bombową Lekką. Pod tą nazwą walczyła w kampanii wrześniowej 1939.
Dowódcy eskadry
- por. pil. Stefan Bastyr (XI 1918)
- por. obs. Kazimierz Schmidt[12][13] (XI 1918 - I 1919)
- por. pil. Eugeniusz Roland (I - VII 1919)
- por. pil. Kazimierz Swoszowski (VII 1919 - †4 II 1920)
- por. pil. Franciszek Peter (II 1920 - III 1920)
- kpt. Władysław Jan Kalkus (do 2 II 1923)
- kpt. pil. Bolesław Feliks Stachoń (2 II 1923 - 1 VIII 1923)
- kpt. obs. Zygmunt Pistl (od 1 VIII 1923)
- por. Adolf Wiesiołowski
- kpt. obs. Jan Buczma
Oficerowie
- Janusz de Beaurain
- ppor. obs. Feliks Błaszkiewicz (†4 II 1920)
- ppor. obs. Ryszard Hesse[14]
- ppor. pil. Ludwik Idzikowski
- ppor. pil. Stanisław Pietruski
- por. obs. Władysław Toruń
Oprócz polskich lotników, w eskadrze służyło dwóch włoskich ochotników: ppor. Veniero de Piza i ppor. Virgiljusz Mastrelli[15].
Przypisy
- ↑ Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924. Warszawa: Bellona, Lampart, 1997. ISBN 83-86776-34-X. s.97
- ↑ Tomasz Kopański: Lotnictwo w obronie Lwowa w listopadzie 1918 roku, w: Militaria i Fakty nr 6/2001, s.40
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 25, 39.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 40.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 46-48.
- ↑ a b Tarkowski 1991 ↓, s. 46.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 56-58.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 74-75.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 100-105.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 100.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 106, 118.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1933 ↓, s. 153 zmienił nazwisko na „Gaszyn”.
- ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 136 tu jako Tadeusz Schmidt.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1933 ↓, s. 154, odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych i Polową Odznaką Obserwatora.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1933 ↓, s. 222.
Bibliografia
- Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa. Marian Romeyko (red.). Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika Poległych Lotników, 1933.
- Krzysztof Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką 1919-1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2.