Actiones in ius conceptae

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Actiones in ius conceptae (actiones civiles) – powództwa oparte na prawie cywilnym. W prawie rzymskim grupa powództw, w których powód opierał swoje żądanie na prawie cywilnym, np. na własności ex iure Quiritium lub wierzytelności cywilnej[1].

Przeciwstawiane im były powództwa oparte na prawie urzędniczym (actiones honorariae)[2].

Powództwa tego rodzaju miały formułkę z intentio in us concepta. Dodatkowo przy powództwach obligacyjnych, jeżeli powód nie żądał określonej sumy pieniężnej ani rzeczy (intentio incerta), wówczas intentio poprzedzane było zwięzłym wyjaśnieniem stanu faktycznego (demonstratio).

Jeżeli sprawa wszczęta powództwem opartym na prawie o charakterze osobistym prowadzona była w iudicium legitimum, wówczas z chwilą litis contestatio następowała konsumpcja skargi – dotychczasowy stosunek obligacyjny między stronami gasł. W szczególności gasło roszczenie materialne powoda. Jednocześnie powstawało dla niego uprawnienie do uzyskania wyroku opartego na treści formułki. Dla pozwanego z kolei powstawał obowiązek poddania się wyrokowi. Wygaśnięcie dotychczasowego roszczenia materialnego powoda powodowało, że nie mógł on w przyszłości w tej samej sprawie ponownie wytoczyć powództwa[3]. Odpowiadało to zasadzie bis de eadem re ne sit actio. W konsekwencji pretor z urzędu paraliżował ponowne próby rozpoczęcia sporu, odmawiając przyznania powództwa (denegatio actionis).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Gaius Instytucje IV, 45: Lecz te formułki, w których mowa o prawie, zwiemy ujętymi z nawiązaniem do prawa, a są to takie, przy pomocy których domagamy się czegoś, co jest nasze z mocy prawa Kwirytów, albo co nam się należy..., w których intentio opiera się na prawie.
    Gaius Institutiones IV, 45:Sed eas quidem formulas, in quibus de iure quaeritur, in ius conceptas vocamus, auales sunt, quibus intendimus nostrum esse aliquid ex iure Quiritium aut nobis dari oportere..., in quibus iuris civilis intentio est.
  2. Digesta 44,7,25,2: Ulpian Domitius: Wszelkie zaś powództwa określa się jako cywilne, albo oparte na prawie urzędniczym.
    Digesta 44,7,25,2: Ulpianus: Omnes autem actiones aut civiles dicuntur aut honorariae.
  3. Gaius Instytucje IV, 107: Jeśli natomiast w iudicium legitimum pozywano skargą osobistą i taką formułką, w której intentio oparta była na prawie, ponowne wszczęcie postępowania w tej samej sprawie jest niedopuszczalne z mocy samego prawa i dlatego zbędny jest zarzut. (...)
    Gaius Institutiones IV, 107: Si vero legitimo iudicio in personam actum sit et ea formula, quae iuris civilis habet intentionem, postea ipso iure de eadem re agi non potest et ob id exceptio supervacua est. (...).