Adam Borys

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Gruzin (dyskusja | edycje) o 16:56, 27 kwi 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Adam Borys
Pług, Adam Gałecki, Bryl, Kar, Dyrektor, Pal
Ilustracja
Podpułkownik Podpułkownik
Data i miejsce urodzenia

10 grudnia 1909
Niechanowo

Data i miejsce śmierci

27 sierpnia 1986
Witkowo

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie, Polskie Siły Zbrojne

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa, kampania wrześniowa, powstanie warszawskie

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941)
Grób w Witkowie
Symboliczny grób Adama Borysa na Cmentarzu Powązkowskim Wojskowym

Adam Borys ps. „Pług”, „Adam Gałecki”, „Bryl”, „Kar”, „Dyrektor”, „Pal”[1] (ur. 10 grudnia 1909 w Niechanowie, zm. 27 sierpnia 1986 w Witkowie) – podpułkownik Wojska Polskiego, organizator i pierwszy dowódca batalionu Parasol, cichociemny, inżynier rolnik.

Wczesne lata

Syn Walentego oraz Heleny z domu Bartz. Absolwent (matura w 1928[2]) I Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie[3] oraz harcerz 3. Gnieźnieńskiej Drużyny Harcerzy im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego. W latach 1928–1929 uczeń Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Od 1929 r. student Wydziału Rolniczo-Leśnego Uniwersytetu Poznańskiego, gdzie należał do Korporacji Chrobria[4]. Stypendysta Fundacji Kościuszkowskiej – przez rok przebywał w Stanach Zjednoczonych na praktykach. W latach 1936–1939 inspektor w Polskim Związku Eksporterów Bekonu i Artykułów Zwierzęcych w Warszawie i Gdyni.

II wojna światowa

1939-1942

W 1939 jako oficer rezerwy artylerii Wojska Polskiego wziął udział w kampanii wrześniowej. Został przydzielony do Ośrodka Zapasowego Artylerii w Kielcach. Sprawował tam funkcję dowódcy baterii w 55 pułku artylerii lekkiej. Internowany na Węgrzech, przebywał w obozie dla oficerów w Győr nad Dunajem – zbiegł i przedostał się do Francji, do polskiego obozu wojskowego Coëtquidan. Tam znalazł się w szeregach 3 Dywizji Piechoty. Brał udział w kampanii francuskiej 1940 roku, a po jej klęsce ewakuował się do Wielkiej Brytanii, gdzie został przydzielony do 1 Brygady Strzelców.

W 1941 r., na wieść o tworzeniu lotniczych przerzutów polskich oficerów do okupowanej Polski, zdecydował się na powrót do kraju. Po ukończeniu specjalnego kursu dywersyjnego, w nocy z 1 na 2 października 1942 r., został jako cichociemny przerzucony do bazy pod Garwolinem i automatycznie awansował do stopnia kapitana. Trafił do Kedywu AK jako zastępca dowódcy, majora Jana Kiwerskiego.

Agat-Pegaz-Parasol

W połowie 1943 r. kierownictwo Kedywu poleciło Borysowi utworzenie specjalnego oddziału do walki z Gestapo. Kompania wydzielona o nazwie Agat, przekształcona następnie w Pegaz, a ostatecznie w batalion Parasol, przeznaczona do organizowania zamachów na oficerów SS i Gestapo, powstała na przełomie lipca i sierpnia 1943 r. Kompania, dowodzona przez „Pługa”, dokonała wielu akcji likwidacyjnych niemieckich dygnitarzy. Zawsze pomagał w przygotowaniach, a w akcjach brał udział wyłącznie jako obserwator.

Wybrane akcje:

Powstanie warszawskie

W powstaniu warszawskim dowodził batalionem „Parasol” na Woli. 6 sierpnia został ciężko ranny podczas walk w obronie cmentarzy wolskich. Kula roztrzaskała mu kość przedramienia.
W październiku 1944 r. dostał się do niewoli, trafił do Stalagu IV B w Zeithain.

Lata powojenne

W 1945 roku powrócił do kraju. Niedługo po powrocie został aresztowany przez funkcjonariuszy UB i osadzony w więzieniu mokotowskim. Po dwóch miesiącach został zwolniony na mocy amnestii. Rozpoczął pracę w Bydgoszczy, w Państwowym Instytucie Naukowym Gospodarstwa Wiejskiego, a następnie w Poznaniu, w Centralnym Zarządzie Przemysłu Mięsnego. W latach 1958–1968 był dyrektorem Instytutu Przemysłu Mięsnego[5]. W połowie lat 60. doktoryzował się na Wydziale Przemysłu Rolno-Spożywczego SGGW.

Zmarł 27 sierpnia 1986 r. w Witkowie. Pochowany na tamtejszym cmentarzu. Symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Order i odznaczenie

Upamiętnienie

Adam Borys jest patronem szkoły podstawowej w Witkowie[6].

Przypisy

  1. ↑ Warszawska konspiracja, 1939-1944 - Adam Borys "PŁUG"
  2. ↑ Z orlików na orły wyrośli. [dostęp 2013-01-01].
  3. ↑ Izba tradycji. I Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie. [dostęp 2012-04-01].
  4. ↑ Przedwojenni Chrobracy. Korporacja Akademicka Chrobria. [dostęp 2012-04-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-18)].
  5. ↑ Rys historyczny i perspektywy rozwoju Instytutu Przemysłu Mięsnego i Tłuszczowego. Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego. s. 1-3. [dostęp 2012-04-01].
  6. ↑ Adam Borys patronem gimnazjum. Gimnazjum im. Adama Borysa w Witkowie. [dostęp 2012-04-01].

Bibliografia

  • Zygmunt Głuszek: Szare Szeregi. Słownik biograficzny. Tom I. Warszawa: Oficyna Wydawniczy RYTM, 2006, s. 43-47. ISBN 978-83-7399-213-9.
  • Zbigniew Damski: Najmłodsi od „Parasola”. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2005, s. 66, 178, 179. ISBN 83-7399-107-7.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Adam_Borys&oldid=53313374”