Adam Didur

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Buldożer (dyskusja | edycje) o 16:43, 20 wrz 2011. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Adam Didur

Adam Didur[1] (ur. 24 grudnia 1874 w m. Wola Sękowa[2]k. Sanoka, zm. 7 stycznia 1946 w Katowicach) – polski śpiewak; jeden z najznakomitszych basów przełomu XIX i XX w. Za wybitne zasługi na polu sztuki odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[3].

Był nieślubnym synem Wincenty Jasińskiej (1848) córki Józefa leśniczego z Woli Sękowej (koło Sanoka) i Karoliny Terleckiej, prawnuczki Barbary Potockiej z Wieliczki, i według przekazu najstarszej córki – ziemianina, właściciela dóbr Wola Sękowa, Jakuba Brochwicz-Wiktora. Według różnych relacji dwa lata po urodzeniu syna, pani Jasińska wyszła za mąż (6 lutego 1876, w nowotanieckim kościele) za miejscowego organistę, religii greckokatolickiej Antoniego Didura (1852) syna Prokopa (Ukraińca ze wsi Sichów (powiat stryjski) i Anny z domu Melnik, który zgodził się usynowić chłopca. Po raz pierwszy Adam Jasiński (jako niemowlę) był ochrzony w miejscowej cerkwi greckokatolickiej pw. św. Michała Archanioła[4] w Woli Sękowej. Po raz drugi zgodnie z metryką odnalezioną przez córkę, już po śmierci ojca, w kościele rzymskokatolickim w Stryju, 1 stycznia 1885 jako 12 letni chłopiec.

Po ukończeniu szkoły średniej wstąpił na Uniwersytet Lwowski, gdzie zaczął śpiewać w chórach studenckich. W wieku 18 lat rozpoczął lekcje śpiewu u Walerego Wysockiego w Galicyjskim Towarzystwie Muzycznym we Lwowie. Dzięki stypendium miłośnika śpiewu zachwyconego jego głosem (ufundowanego przez skromnego urzędnika kolejowego Jana Raspa), wyjechał na dalsze studia muzyczne do Włoch. Karierę operową rozpoczął w 1894 na scenie teatru w Pinerolo koło Turynu w partii Ojca Gwardiana w Mocy przeznaczenia Giuseppe Verdiego. Występował często na scenie lwowskiego Teatru Wielkiego, we Lwowie nauczał także w Galicyjskim Towarzystwie Muzycznym. Śpiewał też na innych scenach włoskich a następnie w Aleksandrii oraz w Kairze, gdzie odniósł sukcesy, m.in. w Aidzie Verdiego i Hugenotach Meyerbeera. Zaproszono go do udziału w wykonaniu IX Symfonii Beethovena z zespołem La Scali. Później śpiewał w Rio de Janeiro i Buenos Aires. W sezonie 1898/99 śpiewał na scenie teatru w Messynie. W latach 1899–1903 był stałym solistą Opery Warszawskiej a w 1903-06 ponownie śpiewał w mediolańskiej La Scali. 14 listopada 1908 zadebiutował tytułową rolą w operze Arriga Boita Mefistofeles na scenie nowojorskiej Manhattan Opera a dwa dni później, na otwarciu sezonu w Metropolitan Opera w Aidzie Verdiego. Śpiewał tam partię Ramfisa w niezwykłym towarzystwie: partię tytułową śpiewała Emmy Destinn, w roli Amneris wystąpiła Louise Homer, Radamesem był Enrico Caruso, ojcem Aidy (Amonastro – król Etiopów) – Antonio Scotti, zaś całością przedstawienia dyrygował debiutujący również w Metropolitan Opera Arturo Toscanini. Zostawszy w 1914 solistą nowojorskiej Metropolitan Opera (MET) nie zrezygnował z europejskiej kariery. Na scenie MET występował 729 razy oraz miał 182 występy z zespołem MET w innych teatrach Ameryki. Rozgłos zyskał także w Rosji, gdzie występował wielokrotnie. Sławy jego nie przyćmiły nawet występy wielkiego Fiodora Szalapina.

W roku 1932 wycofał się ze sceny i powrócił do kraju poświęcając się pracy pedagogicznej. Był m.in. odkrywcą i opiekunem artystycznym Wiktorii Calma. W 1945 zorganizował Państwową Operę Śląską w Bytomiu, gdzie był jej pierwszym dyrektorem. Miał wspaniały głos o rozległej skali, pozwalającej mu śpiewać niektóre partie barytonowe oraz znakomitą technikę i temperament aktorski. Do historii przeszły jego kreacje Borysa Godunowa w operze Musorgskiego, Mefista w Fauście Gounoda i Don Basilia w Cyruliku sewilskim Rossiniego.

Adam Didur był dwukrotnie żonaty; po raz pierwszy z Angelą Aranda-Arelano, śpiewaczką meksykańską pochodzącą z Hiszpanii. W 1928 poślubił Małgorzatę Vignon, francuską tancerkę. Z Angelą Aranda miał pięć córek, trzy (Olga Didur, żona Stefana Wiktora, a następnie Andrzeja Wiktora, Ewę Didur i Mary Didur-Załuska), były śpiewaczkami operowymi występującymi w Metropolitan Opera.

Upamiętnienie

  1. ↑ "stał się dopiero Adamem Didurem w dniu swojego chrztu, 1 stycznia 1885" [w:] Wacław Panek. Kariery i legendy: szkice o artystach polskiej sceny muzycznej. t. 2, 1988.
  2. ↑ inne źródła podają 1873, 1875 lub najczęściej 1874 [Śląski słownik biograficzny. t. 1, 1977]; lub 24 grudnia 1873 we Lwowie [J. M. Chomiński. Słownik muzyków polskich. IS. PAN t. 1 1964]
  3. ↑ Wacław Panek. Kariery i legendy: szkice o artystach polskiej sceny muzycznej, Tom 2 1988. str. 7 . "Kanclerz Orderu Odrodzenia Polski przyznał w dniu 30 kwietnia 1927 roku Adamowi Didurowi za wybitne zasługi na polu sztuki Krzyż Oficerski".
  4. ↑ Kwartalnik Nr. 4/2005. Gazeta Gminy Bukowsko

Bibliografia

Szablon:Bibliografia start

  • Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 50. ISBN 83-85831-35-5.

Szablon:Bibliografia stop

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Adam_Didur&oldid=28075482”