Adam Dobrodzicki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Adam Dobrodzicki
Ilustracja
Adam Dobrodzicki (przed 1935)
Data i miejsce urodzenia

18 kwietnia 1883
Wadowice

Data i miejsce śmierci

10 października 1944
Błaszków

Dziedzina sztuki

malarstwo, litografia, scenografia, reżyseria, publicystyka

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Multimedia w Wikimedia Commons

Adam Dobrodzicki, ps. „Gad” (ur. 18 kwietnia 1883 w Wadowicach, zm. 10 października 1944 w Błaszkowie) – polski działacz niepodległościowy, malarz, litograf, scenograf i reżyser teatralny, projektant rzeźb nagrobnych, publicysta, major piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 18 kwietnia 1883 w Wadowicach, w rodzinie Ignacego, urzędnika, i Izabeli z Franzów[1][2][3][4]. Był bratem Jerzego Kazimierza (1884–1934), generała brygady Wojska Polskiego[5].

Po ukończeniu gimnazjum męskiego i złożeniu egzaminu dojrzałości w 1902 przeniósł się do Krakowa[6]. Studiował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim i historię sztuki w Akademii Sztuk Pięknych, był aktywnie zaangażowany w działalność Bratniej Pomocy. 27 czerwca 1907 wziął fikcyjny ślub z zaangażowaną politycznie socjalistką Wandą Krahelską. W ten sposób uczestniczka zamachu na Gieorgija Skałona stała się obywatelką austriacką, co chroniło ją przed represjami władz carskich. W 1908 rozwiódł się, ponieważ Krahelska 18 lutego 1908 została sądownie uniewinniona.

Adam Dobrodzicki kontynuował naukę, zainicjował powstanie w Akademii Sztuk Pięknych kół samokształceniowych, działał społecznie m.in. na rzecz budowy pomnika Jana Matejki w Krakowie. Zaangażował się w wypełnienie testamentu Jana Stanisławskiego, który pragnął aby wybudowano nowoczesny dom studencki krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Po ukończeniu studiów Krakowie kontynuował naukę w Paryżu, wyjeżdżał też na plenery malarskie do Bretanii. Po powrocie do Krakowa otrzymał zamówienie na ilustrację powieści Tadeusza Micińskiego, w 1912 wygrał konkurs na projekt polichromii w katedrze Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kamieńcu Podolskim. W tym samym roku wstąpił do Związku Strzeleckiego, w którym ukończył kurs oficerski[1].

W czasie I wojny światowej służył początkowo w II baonie 1 pułku piechoty Legionów Polskich, a następnie w 2 kompanii II baonu 5 pułku piechoty i w 7 pułku piechoty. W 1917 wstąpił w szeregi sztabu I Brygady Legionów Polskich, awansował wówczas do stopnia podporucznika. Podczas tzw. kryzysu przysięgowego był internowany w forcie w Beniaminowie[1]. Następnie był oficerem Komendy Głównej Polskiej Organizacji Wojskowej w Krakowie[1].

W 1918 w stopniu majora został adiutantem Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego[1]. Po uzyskaniu przez Polskę niepodległości otrzymał stanowisko redaktora miesięcznika „Rzeczy piękne”. Jego stanowisko umożliwiło upowszechnienie twórczości artystów, którzy walczyli w szeregach Legionów, a to pozwoliło im powrócić do sił twórczych. Równocześnie wykładał w Oficerskiej Szkole Piechoty jako historyk dziejów Legionów Polskich.

W 1920 przeniósł się zawodowo do Warszawy, zamieszkał w Milanówku w domu rodziny Rufina Morozowicza. Został zweryfikowany w stopniu majora piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[7][8]. W 1923, 1924 był oficerem rezerwy 72 pułku piechoty[9][10]. Później został powołany do służby czynnej. We wrześniu 1927 został przeniesiony z 72 pp do kadry oficerów piechoty z równoczesnym oddaniem do dyspozycji szefa Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych[11]. W roku szkolnym 1927/28 i 1928/29 był wykładowcą geografii w Szkole Podchorążych Piechoty[12]. Z dniem 31 maja 1929, na własną prośbę, został zwolniony z czynnej służby[13]. W 1934 jako oficer pospolitego ruszenia pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Nowy Targ. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr V. Był wówczas „reklamowany na 12 miesięcy”[14].

Od 1921 współpracował z Juliuszem Osterwą, wystawione 23 lutego 1922 w Teatrze Reduta przedstawienie Ulica Dziwna wg K.A. Czyżowskiego, które Adam Dobrodzicki reżyserował i do którego stworzył scenografię stało się sensacją. W warszawskiej prasie i opinii publicznej powszechnie krytykowano złamanie panujących wówczas kanonów sztuki. W 1926 związał się artystycznie ze Spółdzielnią Artystów ŁAD, dla której projektował kilimy (współpraca z Heleną Bukowską-Szlekys). W 1929 otrzymał stanowisko dyrektora Państwowej Szkoły Przemysłu Drzewnego w Zakopanem i zajmował je do 1936, kiedy został mianowany naczelnikiem wydziału wychowania w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego[15]. Był prezesem oddziału Związku Legionistów Polskich[16]. Przeżył powstanie warszawskie. Przebywał w obozie przejściowym Dulag 121[6].

Zmarł 10 października 1944 w Błaszkowie. Pochowany na cmentarzu w Odrowążu[17].

30 lutego 1926 ożenił się z Wandą Czarnocką[1], działaczką niepodległościową, odznaczoną Medalem Niepodległości (23 grudnia 1933)[18].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i Łoza 1938 ↓, s. 144.
  2. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 251, 931, tu podano, że urodził się 8 kwietnia 1882.
  3. ↑ Żołnierze Niepodległości ↓, tu podano, że urodził się 18 kwietnia 1882.
  4. ↑ Tu podano, że urodził się 8 kwietnia 1883. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-12-06].
  5. ↑ Żołnierze Niepodległości ↓.
  6. ↑ a b Marcin Witkowski, W Powstaniu Warszawskim uczestniczyli też Wadowiczanie. Poznajcie historię Adama Dobrodzickiego [online], WadowiceOnlinePL [dostęp 2022-01-02] (pol.).
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 467.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 410.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 332.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 292.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 10 września 1927, s. 272.
  12. ↑ Lenkiewicz, Sujkowski i Zieliński 1930 ↓, s. 414, 418.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929, s. 137.
  14. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 251, 931.
  15. ↑ Nominacje w Ministerstwie W. R. i O. P.. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 152 z 7 lipca 1936. 
  16. ↑ Kalendarz „Głosu Podhala” na rok 1935. Nowy Sącz: 1935, s. 129.
  17. ↑ Adam Dobrodzicki [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2022-01-02].
  18. ↑ M.P. z 1934 r. nr 6, poz. 12, poz. 139, jako Czarnocka Dobrodzicka Wanda.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 6 stycznia 1923, s. 19.
  20. ↑ M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  21. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 23.
  22. ↑ M.P. z 1939 r. nr 149, poz. 353 „za zasługi na polu pracy społecznej”.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Adam_Dobrodzicki&oldid=72678603”