Adolf Kamieński

Adolf Bartłomiej Kamieński

Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data i miejsce urodzenia	8 września 1737 lub 1737 Bereźnica
Data i miejsce śmierci	9 lutego 1781 lub 1781 Nieśwież
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	pijarzy

Adolf Kamieński, właściwie: Adolf Bartłomiej Kamieński, krypt.: A. K.; A. K.****; A. K..., (ur. 8 września 1737 w Bereźnicy na Wołyniu, zm. 9 lutego 1781 w Nieświeżu) – zakonnik, pijar, pedagog i tłumacz.

Życiorys

Pochodził z rodziny szlacheckiej. Kształcił się w kolegium pijarskim w Międzyrzeczu Koreckim. Po ukończeniu tam nauki wstąpił do zgromadzenia pijarów (15 sierpnia 1752), przyjmując imię Adolfa od św. Brygidy (imię chrzestne: Bartłomiej). Nowicjat odbył w Podolińcu (1752/53-1753/54), następnie studiował retorykę w seminarium zakonnym w Rzeszowie (1754/55) i filozofię w Międzyrzeczu (1755/56-1756/57). Pracę nauczycielską rozpoczął w 1757/58 jako profesor infimy w kolegium w Warężu. Wykładał kolejno poetykę i retorykę w kolegiach w Międzyrzeczu (1758/59, 1760/61) i Złoczowie (1759/60). W latach 1761/62 studiował teologię w seminarium w Krakowie, a w latach 1762/63 – w rzymskim Collegium Nazarenum, gdzie został powołany na członka akademii arkadyjskiej.

Po powrocie do kraju uczył retoryki w Międzyrzeczu (pełnił tam także obowiązki kaznodziei), od 1766/67 do końca roku 1769 – filozofii w Collegium Regium w Warszawie. W 1770 roku, w związku z prowadzonym z rodziną procesem majątkowym, przebywał poza zakonem i był guwernerem w domu Aleksandra Borzęckiego, podstolego koronnego. Po powrocie do Warszawy uczył retoryki (1770/71-1772/73), a następnie nauk moralnych (1773/74-1774/75) w pijarskim Collegium Nobilium pijarów w Warszawie. W tym okresie podjął działalność pisarską, przekładową i edukacyjną.

Wraz z Franciszkiem Bielińskim i ks. Antonim Popławskim opracował projekt pt. „Rady i uwagi co do nowego urządzenia szkół narodowych”, w którym pojawiły się postulaty napisania nowych książek do nauczania w języku polskim dzięki czemu przyczynił się do powstania Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych  .

W 1776-1777 przebywał w domu zakonnym w Warężu, od roku 1778 na dworze Karola Radziwiłła w Nieświeżu. Był członkiem rzymskiej Akademii Arkadyjskiej (pod imieniem Nivisio Paflagonio).

Twórczość

• Edukacja obywatelska. Przez Adolfa Kamieńskiego, Warszawa 1774; fragmenty (pt. Powszechne szkolenie narodu) przedr. S. Tync: "Komisja Edukacji Narodowej. Wybór źródeł", Wrocław (1954), Biblioteka Narodowa, seria I, nr 126.

Przekłady

• G.B. de Mably: Uwagi nad historią grecką, czyli o przyczynach pomyślności i nieszczęścia Greków, po francusku napisane przez..., a z francuskiego na polski przetłumaczone przez Adolfa Kamieńskiego, Warszawa 1771.
• Przyjaźń patriotyczna, w której się podają sposoby niezawodne do uczynienia ludzi cnotliwymi i lepszymi obywatelami... Z francuskiego na polski wytłumaczona przez Adolfa Kamieńskiego, Warszawa 1772, (dedykowana C. Czaplicowi).
• Saige: Kato, czyli rozmowa o wolności i cnotach politycznych. Po francusku napisana od ..., a zaś po polsku przetłumaczona przez Adolfa Kamieńskiego, Warszawa 1772.
• D. Hume: O ludności czasów dawnych i teraźniejszych..., z francuskiego, Wrocław 1785 (2 wydania); autorstwo przekł. przypisane Kamieńskiemu przez Estreichera II (1874) 70, które kwestionuje Polski Słownik Biograficzny.

Prace edytorskie

• Sulpicius Severus: Excerpta sacrae historiae... adjectis quaestionibus illustrata ad usum juventutis scholasticae, Warszawa 1771.

Bibliografia

• Antoni Karbowiak: O książkach elementarnych na szkoły wojewódzkie z czasów Komisyi edukacyi narodowej. Lwów: Muzeum, 1893.
• Antoni Karbowiak: Materiały do dziejów Komisji Edukacji Narodowej. Lwów: Muzeum, 1905.
• Dawni Pisarze Polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski, przewodnik biograficzny i bibliograficzny, tom drugi I-Me. Warszawa, 2001, ISBN 83-02-08101-9
• T. 5: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1967, s. 50–51.

Lektura uzupełniająca (wybrana)

• S. Bielski: Vita et scripta, Warszawa 1812
• E. Marylski: Wspomnienia zgonu zasłużonych w narodzie Polaków, Warszawa 1829
• J.A. Kamiński: Przegląd materiałów do monografii i historii rodzin Kamieńskich i Kamińskich, Lwów 1856
• K. Estreicher: "Encyklopedia powszechna" Orgelbranda, t. 13 (1863)
• J. W. Dawid: Nauka o rzeczach, Warszawa 1892, s. 191-192 i wyd. następne
• S. Urbanowski: "Encyklopedia wychowania" t. 6 (1903)
• A. Karbowiak: Pedagogika Komisji Edukacji Narodowej w świetle systemów pedagogicznych XVIII w., "Przewodnik Naukowy i Literacki" 1907
• M. Węglewicz: Jana Amosa Komeńskiego Didaction Magna i system szkolny Komisji Edukacji Narodowej, Warszawa 1927, s. 19
• W. Wąsik: Zagadnienie wartości kultury w Polsce w wieku Oświecenia, "Kultura i Wychowanie" 1938 zeszyt 3, s. 240
• A. Jobert: La Commission d'Éducation Nationale en Pologne (1773-1794). Son oeuvre d'instruction civique, Paryż 1941.