Afrowiórka

Afrowiórka
	Xerus
	Hemprich & Ehrenberg, 1833
	; Przedstawiciel rodzaju – afrowiórka gładka (X. rutilus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	wiewiórkokształtne
Rodzina	wiewiórkowate
Podrodzina	afrowiórki
Plemię	afrowiórki
Rodzaj	afrowiórka
	Typ nomenklatoryczny
	Sciurus (Xerus) brachyotus Hemprich & Ehrenberg, 1832 (= Sciurus rutilus Cretzschmar, 1828)
Synonimy
	Spermosciurus Lesson, 1842; Xeros: Carus, 1868;
	Spermosciurus Lesson, 1842; Xeros: Carus, 1868;
Gatunki
	3 gatunki (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	3 gatunki (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Afrowiórka^[4] (Xerus) – rodzaj ssaków z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należy jeden żyjący współcześnie gatunek występuje w Afryce^[5]^[6]^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 226–269 mm, długość ogona 182–203 mm; masa ciała 152–369 g^[6]^[8].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniowali w 1833 roku niemieccy przyrodnicy Friedrich Wilhelm Hemprich i Christian Gottfried Ehrenberg w książce swojego autorstwa o tytule Symbolae physicae, seu, Icones et descriptiones corporum naturalium novorum aut minus cognitorum^[1]. Autorzy w oryginalnym opisie nie wskazali gatunku typowego; w ramach późniejszego oznaczenia w 1898 roku angielski zoolog Oldfield Thomas na typ nomenklatoryczny wyznaczył afrowiórkę gładką (X. rutilus)^[9].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Xerus (Xeros): gr. ξηρος xēros ‘suchy ląd, suchy (bez wody)’^[10].
Spermosciurus: gr. σπερμα sperma, σπερματος spermatos ‘nasienie, ziarno’; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758 (wiewiórka)^[11]. Gatunek typowy: Lesson wymienił kilkanaście gatunków z których typem nomenklatorycznym jest Sciurus rutilus Cretzschmar, 1828.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należy jeden występujący współcześnie gatunek^[12]^[8]^[5]^[4]:

Xerus rutilus (Cretzschmar, 1828) – afrowiórka gładka

Opisano również gatunki wymarłe:

Xerus daamsi Denys, Viriot, Daams, Peláez-Campomanes, Vignaud, Andossa & Brunet, 2003^[13] (Afryka; miocen)
Xerus janenschi Dietrich, 1942^[14] (Afryka; plejstocen).

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b W. Hemprich & Ch.G. Ehrenberg: Symbolae physicae, seu, Icones et descriptiones corporum naturalium novorum aut minus cognitorum: quae ex itineribus per Libyam Aegyptum Nubiam Dongalam Syriam Arabiam et Habessiniam publico institutis. Berolini: Ex Officina Academica, venditur a Mittlero, 1828, s. sig. ee, ryc. 9. (łac.).
↑ R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 110. (fr.).
↑ J.V. Carus: Handbuch der Zoologie. Cz. 1: Wirbelthiere, Mollusken und Molluscoiden. Leipzig: Wilhelm Engelmann, 1868, s. 97. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 204. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 608. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 782. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Xerus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-12-16].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 390. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ O. Thomas. On the mammals obtained by Mr. A. Whyte in Nyasaland, and presented to the British Museum by Sir H. H. Johnston, K.C.B.; being a fifth contribution to the mammal-fauna of Nyasaland. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1897 (4), s. 933, 1898. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 711.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 640.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-20]. (ang.).
↑ Ch. Denys, L. Viriot, R. Daams, P. Peláez-Campomanes, P. Vignaud, L. Andossa & M. Brunet. A new Pliocene xerine sciurid (Rodentia) from Kossom Bougoudi, Chad. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 23 (3), s. 677, 2003. DOI: 10.1671/2311. (ang.).
↑ W.0. Dietrich. Altesquartare Säugetiere aus der südlichen Serengeti, Deutsch Ostafrika. „Palaeontographica”. Abteilnug A. 94 (3–6), s. 43–133, 1942. (niem.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Niepoprawna późniejsza pisownia

[hem&ehr-1] W. Hemprich & Ch.G. Ehrenberg: Symbolae physicae, seu, Icones et descriptiones corporum naturalium novorum aut minus cognitorum: quae ex itineribus per Libyam Aegyptum Nubiam Dongalam Syriam Arabiam et Habessiniam publico institutis. Berolini: Ex Officina Academica, venditur a Mittlero, 1828, s. sig. ee, ryc. 9. (łac.).

[les-2] R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 110. (fr.).

[car-4] J.V. Carus: Handbuch der Zoologie. Cz. 1: Wirbelthiere, Mollusken und Molluscoiden. Leipzig: Wilhelm Engelmann, 1868, s. 97. (niem.).

[miiz-5] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 204. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 608. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[hmw-7] J. Koprowski, E. Goldstein, K. Bennett & C. Pereira: Family Sciuridae (Tree, Flying and Ground Squirrels, Chipmunks, Prairie Dogs and Marmots). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 782. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[msw-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Xerus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-12-16].

[amw-9] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 390. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[tho-10] O. Thomas. On the mammals obtained by Mr. A. Whyte in Nyasaland, and presented to the British Museum by Sir H. H. Johnston, K.C.B.; being a fifth contribution to the mammal-fauna of Nyasaland. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1897 (4), s. 933, 1898. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA711_711]-11] Palmer 1904 ↓, s. 711.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA640_640]-12] Palmer 1904 ↓, s. 640.

[mdd-13] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-20]. (ang.).

[den&inni-14] Ch. Denys, L. Viriot, R. Daams, P. Peláez-Campomanes, P. Vignaud, L. Andossa & M. Brunet. A new Pliocene xerine sciurid (Rodentia) from Kossom Bougoudi, Chad. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 23 (3), s. 677, 2003. DOI: 10.1671/2311. (ang.).

[die-15] W.0. Dietrich. Altesquartare Säugetiere aus der südlichen Serengeti, Deutsch Ostafrika. „Palaeontographica”. Abteilnug A. 94 (3–6), s. 43–133, 1942. (niem.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]