Afrykanerzy
Szablon:Naród infobox Afrykanerzy (w jęz. afrikaans - Afrikaners czyli dosłownie Afrykanie) – biali mieszkańcy Republiki Południowej Afryki oraz Namibii, żyjący również w diasporze w innych krajach Afryki: w Zimbabwe, Lesotho, Suazi, Mozambiku, Angoli, Zambii, Botswanie oraz Kenii, po 1994 roku również w Wielkiej Brytanii, Australii, Kanadzie, Nowej Zelandii, USA, Belgii, Niderlandach, Niemczech, ZEA, na Tajwanie oraz w Gruzji, mówiący językiem afrikaans i wyznający kalwinizm.
Są potomkami holenderskich, niemieckich i francuskich osadników, którzy przybywali do Kolonii Przylądkowej w latach 1652 – 1795. W przeszłości określani mianem Burów (dosłownie chłopów w języku niderlandzkim) w wiek XIX weszli jako świadoma swej odrębności grupa etniczna.
Na ukształtowanie się świadomości narodowej Afrykanerów decydujący wpływ miały: język afrikaans (który ostatecznie wyodrębnił się z niderlandzkiego pod koniec XIX wieku) oraz kalwinizm (Holenderski Kościół Reformowany, teoria predestynacji), ten zaś miał przemożny wpływ na rozpoczęcie Wielkiego Treku. Przywódcy religijni m.in. Sarel Cilliers szukali analogii pomiędzy sytuacją starożytnych Izraelitów a współczesnych im Burów. I tak rządzona przez Brytyjczyków Kolonia Przylądkowa to Egipt - dom niewoli, interior Afryki - Ziemia Obiecana, Burowie - Naród Wybrany, Trek - wędrówka do Ziemi Obiecanej, Murzyni - potomkowie Chama). Podkreślano też stałą opiekę Opatrzności nad swoim ludem (Będzie dobrze, bo Bóg nas prowadzi, af. Sal dit wel wees, God regeer). Boskiej opatrzności przypisywano spektakularne zwycięstwo nad Blood River. Wielki Trek stał się mitem założycielskim nowego narodu.
Procesy narodotwórcze zostały uwieńczone powstaniem państwowości burskiej w latach 40. XIX wieku. II wojna burska i związana z tym martyrologia tego narodu ostatecznie utrwaliła powstanie narodu afrykanerskiego. Nierówna walka z największym Imperium ówczesnego świata utrwaliła dumę z własnej odrębności, zarówno w stosunku do Brytyjczyków, jak i Murzynów. Od końca XIX wieku teoretycy afrykanerskiego nacjonalizmu, by zaznaczyć zerwanie związków z Europą, a jednocześnie podkreślić ich miłość do Afryki, zaczęli określać Burów mianem Afrykanerów.
Afrykanerzy traktują Afrykę jako swoją jedyną ojczyznę, a samych siebie jako jedyny, biały naród (plemię) na kontynencie. Nie uważają więc siebie za Europejczyków mieszkających w Afryce, zachowujących związki z metropolią. Podobnie jak biali Amerykanie w stanach Południa uważają się za tubylców, dzieci Afryki Południowej (af. Kinders van Suid-Afrika).
Od momentu powstania Związku Południowej Afryki Afrykanerzy współrządzili wraz z Brytyjczykami.
W latach 1949-1994 władzę sprawowała Partia Narodowa, zyskując poparcie zdecydowanej większości elektoratu afrykanerskiego. Partia Narodowa zapoczątkowała politykę apartheidu, choć pewne formy dyskryminacji rasowej istniały już wcześniej.
Po 1994 roku po demontażu apartheidu i przekazaniu władzy czarnej większości, na skutek malejących perspektyw w znalezieniu pracy (tzw. akcja afirmatywna mająca na celu wyrównanie szans w edukacji i karierze zawodowej) oraz szalejącej przestępczości (osiągającej najwyższy wskaźnik na świecie, wymierzonej głównie przeciwko białej klasie średniej, częściowo motywowanej rasistowsko[potrzebny przypis]) ponad pół miliona Afrykanerów opuściło RPA, osiedlając się głównie w Australii, Wielkiej Brytanii, Kanadzie, USA, Nowej Zelandii i Holandii.
Od 1994 roku Afrykanerzy stali się członkiem Organizacji Narodów i Ludów Niereprezentowanych z siedzibą w Hadze.
Większość ziemi w RPA jest wciąż w posiadaniu afrykanerskich farmerów; rząd ANC notorycznie grozi odebraniem im ziemi, jednocześnie od demontażu apartheidu nasiliły się ataki na farmy; dotychczas zamordowano ponad 3750 białych farmerów i członków ich rodzin (co stanowi około 10% całej ich społeczności). Organizacje broniące praw człowieka oskarżają rząd ANC o bezczynność, a nawet ciche popieranie ataków. Niektórzy kupili farmy w sąsiednich krajach afrykańskich, gdzie ceny ziemi są niższe i jest relatywnie bezpieczniej.
Wśród społeczności Afrykanerów pojawiają się głosy, że jest to zaplanowane ludobójstwo, które ma zmusić pozostałą resztę Afrykanerów do opuszczenia ich ojczyzny. Niektórzy religijni Afrykanerzy postrzegają nadchodzące niebezpieczeństwo w kategoriach Apokalipsy; wielokrotnie przywołują przepowiednie Sienera van Rensburga.
W październiku 2010 roku rząd Gruzji oficjalnie zaprosił wszystkich południowoafrykańskich farmerów (łącznie 41 tys., z rodzinami ponad 150 tys.) do osiedlania się w Gruzji; Afrykanerzy żyjący w poczuciu ciągłego zagrożenia mogą dostać za darmo ziemię w Gruzji i odbudować tam wysokotowarowe rolnictwo zniszczone w czasach sowieckich[1].
Przypisy
Bibliografia
Hermann Gillomee, The Afrikaners. Biography Of A People, Hurst & Company, London 2011, ss. 715
