Airbus A330

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez SojerPL (dyskusja | edycje) o 20:52, 8 kwi 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Airbus A330
Ilustracja
Airbus A330-300 w barwach linii Lufthansa
Dane podstawowe
Państwo

Francja Francja

Producent

Airbus

Typ

pasażerski

Załoga

2 osoby

Historia
Data oblotu

2 listopada 1992

Lata produkcji

Od 1994

Liczba egz.

1390 w tym aktywnych 1358 (stan na 31 grudnia 2017)[1]

Liczba wypadków
 • w tym katastrof

10
3 (338 ofiar)[2]

Dane techniczne
Napęd

2 × GE CF6-80E1 lub 2 × Pratt & Whitney PW4000 lub 2 × RR Trent 700 o ciągu 303-320 kN każdy

Wymiary
Rozpiętość

60,3 m

Długość

58,8m - 63,6m

Szerokość kadłuba

5,28 m

Powierzchnia nośna

361,6 m²

Masa
Własna

109t - 124,5t

Startowa

233.9 - 242 t

Zapas paliwa

97,170 l - 139,100 l

Osiągi
Prędkość maks.

913 km/h

Prędkość przelotowa

871 km/h

Zasięg

7,400 km - 13,430 km

Dane operacyjne
Liczba miejsc
do 405
Użytkownicy
Ponad 100 linii lub państw.
Rzuty
Rzuty samolotu

Airbus A330samolot pasażerski używany w lotach komercyjnych na średnich i długich dystansach o dużej ładowności produkowany przez koncern Airbus. Został zaprojektowany równocześnie z czterosilnikowym A340. Lot dziewiczy odbył w 1992 r.

A330 opracowano w Airbusie, aby konkurować na rynku szerokokadłubowych maszyn dwusilnikowych, z samolotami Boeinga oznaczonymi jako 767 i 777.

Konstrukcja skrzydeł A330 jest identyczna z A340, a różnica tkwi w zastosowaniu dwóch silników. Projekt oparty jest na Airbusie A300, a system awioniki pochodzi z A320. Pilot kieruje ruchami maszyny poprzez system fly by wire (poprzez komputer).

Liczba pasażerów zależy od konfiguracji foteli. Producent proponuje wersję z trzema klasami - 295 siedzeń. W opcji z dwiema klasami przewidziano 335 foteli.

Airbus A330-200 w malowaniu Sił Powietrznych Republiki Kazachstanu

Do końca roku 2012 zamówiono 1237 maszyn A330, a 938 zostało dostarczonych do użytku dla linii lotniczych na całym świecie. 19 lipca 2013 Airbus dostarczył tysięczny egzemplarz A330 przeznaczony dla Cathay Pacific[3]. Największym użytkownikiem samolotów tego typu są Turkish Airlines. W 2013 cena jednego samolotu wynosiła około 216 milionów USD za wersje A330-200, 219 za -200F i 239 milionów USD za A330-300.

Airbus A330-200 o zasięgu 13,430 km może pokonywać trasy długodystansowe, np. Toronto - Frankfurt (Air Canada), czy też średniodystansowe jak np. Abu Dhabi - Manchester (Etihad Airways). Wersje modelowe 201 do 203 wyposażono w silniki General Electric CF6-80E1, 222 do 223 w Pratt & Whitney PW4000 lub 243 z Rolls-Royce Trent 700.

Model towarowy A330-200F w lecie 2006 zastąpił w ofercie Airbusa A300-600F, samolot różni się wizualnie od pozostałych A330 wystającym z kadłuba schowkiem przedniej goleni podwozia[4]. W lutym 2012 uruchomiono program A330P2F (Passenger-to-Freighter), który będzie oferujący możliwość konwersji samolotów pasażerskich na Cargo[5]. A330-300P2F oblatano w październiku 2017, w listopadzie 2017 uzyskał dodatkowy certyfikat typu EASA, a pierwszym użytkownikiem zostało DHL Aviation[6].

A330 MRTT

 Osobny artykuł: Airbus A330 MRTT.

Airbus Defence and Space oferuje wojskową wersję transportowo-tankującą Airbus A330-200 MRTT, którą zakupiły Wielka Brytania, Australia i Francja.

A330neo

1 kwietnia 2015 producent uzyskał certyfikat EASA dla A330-300 o zwiększonej z 235 do 242 ton maksymalnej masie startowej, jego zasięg wzrósł do 11 300 km, przy 2% niższym zużyciu paliwa[7]. 9 września 2015 certyfikat otrzymał A330-200 o masie 242 ton, zasięg wersji wzrósł o 650 km do 13 400 km lub 15 godzin lotu[8]. Nowe wersje wypełniły lukę po wycofaniu się z produkcji modelu A340 oraz stały się bazą do stworzenia zmodernizowanej wersji. 14 lipca 2015 na Farnborough International Airshow 2014 Airbus uruchomił program A330neo (new engine option) oferowanego wyłącznie z silnikami Rolls Royce Trent 7000. Dzięki nowym wingletom z tworzywa sztucznego wzmocnionym włóknem węglowym (CFRP) i silnikom RR samoloty ograniczą zużycie paliwa o 11%[9]. Rozpiętość skrzydeł nowej wersji wzrosła z 60,3 do 64 metrów, dzięki zastosowaniu nowych kompozytowych wingletów, takich jak stosowanych na Airbus A350 XWB. A330-800neo o długości 58,82 m mieszczący 257 pasażerów w układzie trójklasowym zastąpił A330-200, natomiast A330-300 zastąpił A330-900neo o długości 63,66 m i pojemności 287 osób[10]. W związku z wprowadzeniem A330neo, który ma konkurować z 787-8 producent zrezygnował z uruchomienia produkcji krótkiej wersji A350-800 o długości 60,54 m.

Montaż końcowy pierwszego A330-900neo rozpoczęto w październiku 2016 roku[11]. W grudniu 2016 gotowy był pierwszy prototyp w kompletnym malowaniu, pozbawiony jednak silników[12]. W lutym 2017 ukończono drugi egzemplarz testowy A330-900 #F-WTTE, który także oczekiwał na jednostki napędowe. Pierwotnie producent zaplanował wprowadzenie do służby wersji A330-900 pod koniec 2017, a -800 w 2018 roku. Wejście do służby nowej wersji opóźniono do połowy 2018 roku z powodu prac nad silnikiem[13]. Opóźnienia w rozwoju silnika Trent 7000 uniemożliwiły rozpoczęcie testów i certyfikacji w 2016 roku, ponieważ silnik musi zdobyć certyfikat jako pierwszy[14]. 19 października 2017 roku A330-900neo MSN1795/#F-WTTN wykonał pierwszy lot[15]. W fazie testów i certyfikacji wzięły udział dwa samoloty testowe. W 2019 zakończy się produkcja starszych wersji -200 i -300 (z wyjątkiem wersji towarowej -200F i wojskowych -200 MRTT)[16]. Z powodu braku dostatecznego wolumenu zamówień Airbus ograniczył od 2016 tempo produkcji A330 z dziewięciu do 5-6 szt. miesięcznie[17]. Dla poprawy osiągów samolotu w 2017 roku Airbus rozpoczął prace nad zwiększeniem maksymalnej masy startowej A330-900 z 242 do 251 ton. Pozwoli to na zwiększenie zasięgu z 12 130 km do blisko 13 000 km. Ma to pozwolić na oferowanie lotów przez Pacyfik i zbliżyć się do konkurencyjnego Boeinga 787-9 o zasięgu 14 140 km[18].

Montaż pierwszego A330-800neo rozpoczęto pod koniec listopada 2017[19]. Prototyp o nr seryjnym MSN1888 zaprezentowano 5 lutego 2018[20]. Od 2016 roku Airbus dysponował tylko jednym zamówieniem na sześć sztuk A330-800neo dla Hawaiian Airlines[21], które anulowały je w lutym 2018 na rzecz Boeingów 787-9[22]. Według Boienga projekt A330neo był skazany na porażkę, bo większość linii wybiera Dreamlinera lub A350 XWB, a rynek na małe samoloty dalekiego zasięgu do połączeń bezpośrednich jest nasycony przez 787-8 na które popyt skończył się w 2008, od kiedy lepiej sprzedawały się większe 787-9 i A330-300[23]. Główni nabywcy A330neo, tj. TAP Portugal, Delta, AirAsia X, Garuda Indonesia to użytkownicy starszych wersji A330ceo (A330–200 i A330–300), którzy wybrali bardziej efektywne kosztowo A330–900neo kosztem większego zasięgu. Rynek użytkowników A330 w 2017 roku liczył ponad 100 przewoźników[24]. Wersja -800 była spodziewana najwcześniej w 2019 roku, ale w 2018 roku Airbus nie dysponował zamówieniami na tę wersję.

Pierwszym nabywcą samolotu były Delta Air Lines, ale pierwszym użytkownikiem samolotu będą linie TAP Portugal, które zamieniły zamówione A350-800 na A330-900.

Wypadki

  • 30 czerwca 1994 krótko po starcie z lotniska przyfabrycznego w Tuluzie do lotu w celu przetestowania autopilota przed certyfikacją do kategorii CAT III rozbił się A330-300, na pokładzie zginęło siedem osób[25].
  • W nocy z 31 maja na 1 czerwca 2009 roku miała miejsce katastrofa samolotu Airbus A330-200 linii Air France (nr lotu AF447) lecącego z Rio de Janeiro do Paryża z 228 osobami na pokładzie. Miała ona miejsce nad Atlantykiem około 650 km na północ od archipelagu Fernando de Noronha. Autopilot wyłączył się automatycznie z braku odczytu prędkości. Drugi i trzeci pilot popełnili błędy nie budząc kapitana w krytycznej sytuacji oraz nie stosując procedury w sytuacji braku wiarygodnych odczytów przyrządów. Trzeci pilot sterujący maszyną ręcznie doprowadził do przeciągnięcia poprzez długotrwałe wznoszenie bez zwiększenia prędkości. Była to pierwsza katastrofa tego modelu z udziałem pasażerów w służbie komercyjnej.
  • 12 maja 2010 o godz. 6:10 w okolicach lotniska w Tripolisie w Libii miała miejsce katastrofa samolotu Airbus A330-202 linii Afriqiyah Airways[27], zginęły 103 ze 104 osób. Samolot rozbił podczas odejścia po nieudanym podejściu do lądowania, w początkowej fazie samolotem dowodził drugi pilot. Z braku widoczności pasa dowódca przerwał podejście, jednak w trakcie odejścia, prawdopodobnie pod wpływem iluzji zmysłów, działania obu pilotów doprowadziły do lotu zniżającego. Fatalna współpraca członków załogi, skupienie się na prędkości, błędna reakcja na ostrzeżenia o zniżaniu, a następnie zbyt późna reakcja kapitana, który odebrał kontrolę pierwszemu oficerowi bez jego powiadomienia, a który wcześniej zorientował się w sytuacji, ale nie mógł sterować samolotem. Doprowadziło to w konsekwencji do zderzenia się z ziemią.

Dostawy

Samoloty A330 użytkuje ponad 120 linii lotniczych. Największymi użytkownikami samolotu w 2016 rokubyły linie: Turkish Airlines (64), Air China (56), China Eastern Airlines (54), Delta Air Lines (42), China Southern Airlines (39), Cathay Pacific (38), Qatar Airways (34), AirAsia X (30), Etihad Airways (29), Korean Air (29), Qantas (28), American Airlines (24), China Airlines (24), Garuda Indonesia (24), Singapore Airlines (23).

Dostawy stan na 31 grudnia 2017[28]
Wersja Suma 2017 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993
A330-200 619 16 21 30 28 43 37 40 32 38 49 42 39 29 25 19 36 16 27 40 12
A330-200F 38 2 3 3 5 8 8 4 5
A330-300 733 49 42 70 75 57 56 43 50 38 23 26 23 27 22 12 6 19 16 4 11 14 10 30 9 1
Suma 1 390 67 66 103 108 108 101 87 87 76 72 68 62 56 47 31 42 35 43 44 23 14 10 30 9 1

Przypisy

  1. Airbus orders & deliveries
  2. Airbus A330 Statistics aviation-safety.net
  3. [1] airbus, 19 lipca 2013.
  4. Airbus A330-200F. deagel.com
  5. Airbus to launch A330P2F cargo conversion programme with ST Aerospace and EADS EFW. airbus.com
  6. DHL Express odbiera pierwszego A330-300. Altair, 1 grudnia 2017.
  7. Certyfikat dla 242-tonowego A330. 2 kwietnia 2015, altair.
  8. Certyfikat dla 242-tonowego A330-200. 9 września 2015, altair.
  9. Dissecting the A330neo from a weight perspective.
  10. A330-900NEO airbus.com
  11. Rozpoczął się montaż końcowy pierwszego A330neo.
  12. The #A330neo with its nice dress. 23 grudnia 2016.
  13. Airbus confirms A330neo launch delayed to 2018.
  14. A330neo first flight likely to slip to September.
  15. First A330neo successfully completes maiden flight. Airbus, 19 października 2017.
  16. Farnborough 2014: A330neo w 2017. 14 lipca 2014, altair.
  17. Airbus cools on A330 production rate rise.
  18. Airbus is working on a 7,000nm A330-900.
  19. Początek montażu A330-800 Altair, 30 listopada 2017.
  20. A330-800 w malowaniu producenta., Atair, 6 lutego 2018.
  21. Airbus Ready To Kill A330-800neo After Ditching A380neo?
  22. Hawaiian zamawiają Dreamlinery. Altair, 8 marca 2018.
  23. Pontifications: Why the 787-8 is no longer favored by Boeing.
  24. Boeing says Airbus widebody strategy “is a mess,” A330neo “dead on arrival”.
  25. Aviation Safety Network: Airbus A330-321 F-WWKH 30 June 1994 accident description. [w:] ASN Aviation Safety Database [on-line]. Aviation Safety Network, 2005. [dostęp 2013-01-10]. (ang.).
  26. Aircraft accident Airbus A330-243 4R-ALE Colombo-Bandaranayake International Airport.
  27. Katastrofa A330 w Trypolisie. altair.com.pl. [dostęp 2010-05-12]. (pol.)., zginęły 102 osoby
  28. Airbus S.A.S., Orders, Deliveries, Operators - Worldwide [online], www.airbus.com, 6 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-09].