Alagoas (1867)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Alagoas (1868))
Monitor Alagoas.

Alagoas – brazylijski monitor, trzeci okręt typu Pará, zbudowanego dla marynarki wojennej Brazylii w czasie wojny paragwajskiej pod koniec lat 60. XIX wieku. Okręt przeszedł przez umocnienia Humaitá w lutym 1868 i zapewniał armii wsparcie artyleryjskie przez resztę wojny. Po jej zakończeniu okręt został przydzielony do flotylli Górnego Urugwaju (pt. Alto Uruguai). Został przeniesiony do Rio de Janeiro w latach 90 XIX wieku. Brał udział w rewolucji Revolta da Armada w 1893–94. Zezłomowano go w 1900.

Projekt i dane techniczne[edytuj | edytuj kod]

Projekt monitorów rzecznych typu Pará powstał dla zaspokojenia zapotrzebowania brazylijskiej marynarki na małe okręty o niewielkim zanurzeniu, mogące prowadzić działania pod ostrzałem przeciwnika. Wybrano układ monitora, ponieważ jednostki wyposażone w wieżę artyleryjską mogły skuteczniej uczestniczyć w walce z wrogimi okrętami i fortyfikacjami niż okręty z pokładem bateryjnym, które były dotychczas w służbie brazylijskiej. Owalna wieża artyleryjska została osadzona na okrągłej platformie z centralną osią obrotu. Była ona poruszana przez czterech ludzi napędzających system przekładni: pełny obrót o 360 stopni zabierał 2,25 minuty. Na okręcie zamontowano także taran z brązu. Część podwodna kadłuba została pokryta stopem Muntza (odmianą mosiądzu) by zredukować jej porastanie przez organizmy wodne[1].

Okręt miał 39 m długości całkowitej, szerokość 8,54 m, zanurzenie 1,51 - 1,54 m i wyporność 500 ton[2]. Miał tylko 30 cm wolnej burty i nie nadawał się do samodzielnej żeglugi morskiej[1]. Załoga składała się z 43 oficerów i marynarzy[2].

Napęd[edytuj | edytuj kod]

Okręty typu Pará miały dwie maszyny parowe bezpośredniego działania, każda poruszała pojedynczą śrubę o średnicy 1,3 m. Silniki były zasilane w parę przez dwa kotły cylindryczne o ciśnieniu roboczym 59 psi. Prędkość maksymalna wynosiła 8 węzłów na spokojnej wodzie. Okręty przewoziły zapas węgla wystarczający na jeden dzień rejsu[3].

Uzbrojenie[edytuj | edytuj kod]

"Alagoas" był uzbrojony w pojedyncze 70-funtowe działo Whitwortha, gwintowane, ładowane odprzodowo. Działo miało maksymalny zasięg około 5540 m i podniesienie 15 stopni[4]. Pocisk o średnicy 140 mm (5,5 cala) ważył 36,7 kg, samo działo ważyło 3892 kg[5]. Ustawienie lufy działa na lawecie zostało tak pomyślane, by do minimum ograniczyć rozmiary furty działowej i przez to możliwość przeniknięcia pocisków i odłamków do wnętrza wieży[6].

Pancerz[edytuj | edytuj kod]

Kadłub jednostek typu Pará był zbudowany z trzech warstw drewna ułożonych w różnych kierunkach. Miał grubość 457 mm i był pokryty 4-calową (102 mm) warstwą twardego drewna z peroby. Na linii wodnej znajdował się burtowy pas pancerny wysokości 91 cm, wykonany z niskowęglowego stopu żelaza. Miał on maksymalną grubość 102 mm na śródokręciu, malejącą do 76 i 51 mm w kierunku końców kadłuba. Zaokrąglony pokład był opancerzony grubą na 12,7 mm warstwą z tego samego stopu[1].

Wieża artyleryjska miała kształt kwadratu z zaokrąglonymi rogami. Była zbudowana podobnie jak kadłub, ale jej przednia ściana była zabezpieczona pancerzem o grubości 152 mm, ściany - 102 mm, a tył 76 mm. Dach wieży i eksponowana część platformy na której spoczywała były zabezpieczone 12,7 mm pancerzem. Opancerzona sterówka znajdowała się przed wieżą[1].

Służba[edytuj | edytuj kod]

Stępkę okrętu położono w Arsenal de Marinha da Côrte w Rio de Janeiro 8 grudnia 1866, w czasie wojny paragwajskiej, którą toczyły złączone w sojuszu Argentyna i Brazylia walczące z Paragwajem. "Alagoas" został zwodowany 29 października 1867 i ukończony w listopadzie 1867. Dotarł na rzekę Paranę w styczniu 1868, ale jego dalszy rejs został uniemożliwiony przez paragwajskie fortyfikacje w Humaitá. 19 lutego sześć brazylijskich okrętów pancernych (w tym "Alagoas") przepłynęło w pobliżu wrogich umocnień w nocy. "Alagoas" wraz ze siostrzanymi "Rio Grande" i "Pará" zostały przycumowane do większych okrętów by uniknąć kłopotów w razie uszkodzenia maszynowni przez wroga. "Barroso" prowadził "Rio Grande", następnie "Bahia" z "Alagoas" oraz "Tamandaré" z "Pará"[7]. Lina pomiędzy "Alagoas" i "Bahia" została uszkodzona w wyniku wrogiego ostrzału. Dowódca "Alagoas" otrzymał rozkaz nie podejmowania próby przejścia wrogich pozycji w czasie dnia, ale zlekceważył rozkazy i spotkał się z resztą dywizjonu w górze rzeki[8]. Zarówno "Alagoas" (który został trafiony około 200 razy) jak i "Pará", musiał zostać wyrzucony na brzeg po przejściu fortyfikacji by zapobiec zatonięciu. Okręt przeszedł remont w São José do Cerrito, który trwał do połowy marca. Wraz z "Tamandaré" 23 marca okręt bombardował i zniszczył paragwajską baterię w Timbó, w górę rzeki od Humanitá. Monitor bombardował pozycje artylerii broniącej rzeki Tebicuary w lipcu i ponownie w sierpniu.

15 października okręt bombardował fort Angostura, na południe od Asunción, wraz z ""Brasil"", "Silvado", "Pará" i "Ceará"[9].

Po wojnie "Alagoas" został przydzielony do nowo sformowanej flotylli Górnego Urugwaju (pt. Alto Uruguai) bazującej w Itaqui[10]. W latach 80 XIX wieku uzbrojenie okrętu zostało wzmocnione dwoma karabinami maszynowymi kal. 11 mm[6]. Okręt został przeniesiony do Rio de Janeiro w latach 90 XIX wieku i dołączył do rebelii floty (Revolta da Armada) w latach 1893-94. Jego silniki w tym okresie były zdemontowane, więc musiał być holowany na pozycję, skąd mógł ostrzeliwać forty rządowe[10]. Okręt został zezłomowany w 1900[10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d Gratz, s. 153
  2. a b Gratz, s. 154
  3. Gratz, s. 154–156
  4. Gratz, s. 153–54
  5. Holley, s. 34
  6. a b Gratz, s. 155
  7. Gratz, ss. 149–50
  8. Scheina, s. 327
  9. Gratz, ss. 149, 157
  10. a b c Gratz, s. 157

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • The Brazilian Imperial Navy Ironclads, 1865–1874. W: Gratz George A. Preston Antony (red.): Warship 1999–2000. London: Conway Maritime Press, 1999. ISBN 0-85177-724-4.
  • Alexander Lyman Holley: A Treatise on Ordnance and Armor. New York: D. Van Nostrand.
  • Robert L. Scheina: Latin America's Wars: The Age of the Caudillo, 1791–1899. Dulls, Wirginia: Brassey's. ISBN 1-57488-449-2.