Alaktaga długoucha
| Scarturus euphraticus[1] | |||
| (O. Thomas, 1881) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
alaktaga długoucha | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
 | |||
Alaktaga długoucha[6] (Scarturus euphraticus) – gatunek ssaka z podrodziny alaktag (Allactaginae) w obrębie rodziny skoczkowatych (Dipodidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Alaktaga długoucha występuje w zachodnio-południowej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku[7]:
- S. euphraticus euphraticus – południowo-wschodnia Turcja, Irak na wschód od Eufratu i południowo-zachodni Iran; prawdopodobnie występuje w Syrii na wschód od Eufratu, środkowym i południowym Iraku na zachód od Eufratu, Kuwejcie i północnej Arabii Saudyjskiej.
- S. euphraticus caprimulga – Afganistan.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1881 roku brytyjski zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Scarturus euphraticus[2]. Holotyp pochodził z Mezopotamii[8][7].
Taksopn ten wcześniej zaliczany był do rodzaju Allactaga, a później Paralactaga, który okazał się młodszym synonimem Scarturus[7]. Filogenetycznie S. euphraticus należy do podrodzaju Paralactaga, będący gatunkiem siostrzanym kladu S. williamsi + S. aulacotis[7]. Forma kivanci[4] jest genetycznie identyczna z podgatunkiem nominatywnym; kivanci został opisany na podstawie porównania okazów z południowej Turcji z S. aulacotis z Syrii, a nie z prawdziwym S. euphraticus[7]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[7].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Scarturus: gr. σκαρτης skartēs „skoczek”, od σκιρταω skirtaō „skakać”; ουρα oura „ogon”[9].
- euphraticus: Eufrat, zachodnia Azja[2].
- caprimulga: łac. capra „koza”, od caper, capri „kozioł”; mulgere „doić, wydoić”[10].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Charakterystyczną cechą skoczkowatych są bardzo długie tylne kończyny i ogon. Ogon alaktagi długouchej ma około 181 mm, co stanowi około 60% długości jego ciała. Średnia długość całego ciała to 294,04 mm, zaś tułowia z głową 117,74 mm. Tylne łapy są również bardzo silnie rozbudowane – w badanej populacji miały średnio 56,1 mm długości. Futro A. euphratica ma na części grzbietowej kolor płowożółty, a na bokach przechodzący w biały przetkany czarnym włosem. Sierść części piersiowej i brzusznej jest biała[4].
| średni wymiar | przedział[11] | |
|---|---|---|
| długość ciała | 294,04 mm | 260–320 mm |
| długość tułowia z głową | 117,74 mm | 77–140 mm |
| ogon | 181,41 mm | 144–210 mm |
| kończyny tylne | 56,10 mm | 50–68 mm |
| uszy | 35,43 mm | 29–52 mm |
| masa ciała | 66,32 g | 48–92 g |
| maks. wymiar czaszki | do 82 mm |
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Alaktaga długoucha mieszka na stepach i półpustyniach. Nie jest spotykany w rejonach pustynnych o luźnym piasku. Jest gatunkiem wiodącym nocny tryb życia. Dnie spędza w podziemnych norach. Samice rodzą do 9 młodych. Okres rozrodu jest różny w poszczególnych regionach. W Turcji między marcem a lipcem, w Iraku zaś między lutym a majem[5].
Populacja[edytuj | edytuj kod]
Liczebność A. euphratica nie jest znana. Populacje w Turcji, Libanie, Syrii, Jordanii, Arabii Saudyjskiej i Kuwejcie są raczej nieliczne i malejące. Brak badań na temat liczebności gatunku w Iraku[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Scarturus euphraticus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c O. Thomas. Description of a new species of Alactaga from Mesopotamia. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fifth series. 8, s. 15, 1881. (ang.).
- ↑ J.R. Ellerman. Key to the rodents of South-West Asia in the British Museum collection. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1948 (3), s. 774, 1948. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1948.tb00406.x. (ang.).
- ↑ a b c d E. Çolak & N. Yi̇ği̇t. A new subspecies of Jerboa from Turkey; Allactaga euphratica kivanci subsp. n.. „The Turkish Journal of Zoology”. 22, s. 93-98, 1998. Tübi̇tak. (ang.).
- ↑ a b c T. Dando & R. Kennerley, Allactaga euphratica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-28] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 229. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 320. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Allactaga (Paralactaga) euphratica. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-28].
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 622, 1904. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ a b J. Michaux & G. Shenbrot: Family Dipodidae (Jerboas). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 91–92. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).