Albert Szent-Györgyi

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Albert Szent-Györgyi
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

16 września 1893
Budapeszt

Data i miejsce śmierci

22 października 1986
Woods Hole

Zawód, zajęcie

biochemik

Faksymile

Albert Szent-Györgyi de Nagyrápolt (ur. 16 września 1893 w Budapeszcie, zm. 22 października 1986 w Woods Hole) – węgierski biochemik, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny (1937)[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Obronił doktorat na Uniwersytecie w Cambridge (1927), gdzie przebywał jako stypendysta Fundacji Rockefellera. Pracował w Instytucie Higieny Tropikalnej w Hamburgu, następnie w Instytucie Fizjologii w holenderskim Groningen. Był profesorem Uniwersytetu w Segedynie (1931–1945), następnie Uniwersytetu Budapeszteńskiego (do 1947). Został wybrany do wielu akademii i towarzystw naukowych, m.in. PAU (1937). W 1947 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie został profesorem Uniwersytetu Princeton. W 1954 roku został laureatem Nagrody im. Alberta Laskera w dziedzinie podstawowych badań medycznych. Albert Szent-Györgyi w 1955 roku otrzymał obywatelstwo amerykańskie, a w 1956 roku został przyjęty w skład członków Amerykańskiej Akademii Nauk (National Academy of Sciences, NAS)[2], w 1957 r. Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk (American Academy of Arts and Sciences)[3]

Wyodrębnił z owoców papryki i zidentyfikował witaminę C (1933); odkrył witaminę P (1936). Wykazał, że kwas adenozynotrifosforowy (ATP) jest niezbędnym źródłem energii umożliwiającej skurcz mięśni. Za odkrycia dotyczące procesów spalania biologicznego, a szczególnie za odkrycie i ustalenie budowy chemicznej witaminy C (kwasu askorbinowego), otrzymał w 1937 roku Nagrodę Nobla.

W 1974 zaproponował zastąpienie terminu negentropia słowem syntropia.

Prace[edytuj | edytuj kod]

  • Muscular Contraction (1947)
  • Submolecular Biology (1978)
  • On Oxidation, Fermentation, Vitamins, Health, and Disease (1940)
  • Bioenergetics (1957)
  • Introduction to a Submolecular Biology (1960)
  • The Crazy Ape (1970)
  • Electronic Biology and Cancer: A New Theory of Cancer (1976)
  • The living state (1972)
  • Bioelectronics: a study in cellular regulations, defense and cancer
  • Lost in the Twentieth Century (1963)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1937. Nobel Foundation. [dostęp 2021-01-14]. (ang.).
  2. Biographical Overview [online], Albert Szent-Gyorgyi - Profiles in Science, 12 marca 2019 [dostęp 2022-08-22] (ang.).
  3. Lista członków American Academy of Arts and Sciences litera S.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Wulf von Bonin, Erich Bagge, Robert Herrlinger: Laureaci nagrody Nobla. Chemia, fizyka, medycyna. Warszawa: 1969.
  • Beata Tarnowska (red.): Nagrody Nobla, Leksykon PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 83-01-13393-7.
  • Albert Szent-Györgyi – Facts. [w:] The Official Web Site of the Nobel Prize [on-line]. Nobel Media AB, 2014. [dostęp 2017-09-14].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]