Aleksander Hilary Połubiński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleksander Hilary Połubiński
Ilustracja
Herb
Jastrzębiec odm.
Rodzina

Połubińscy herbu własnego

Data urodzenia

1626

Data śmierci

3 listopada 1679

Ojciec

Konstanty Połubiński

Matka

Zofia Sapieha

Żona

Zuzanna Chreptowicz
Zofia Konstancja Wołodkowicz

Dzieci

z Zofią Konstancją Wołodkowicz:
Anna Marianna Połubińska
Izabella Helena Połubińska

Aleksander Hilary Połubiński herbu własnego (Jastrzębiec odm.) (ur. w 1626, zm. 3 listopada 1679) – książę, marszałek wielki litewski w 1669 roku, pisarz polny litewski w 1654 roku, podstoli litewski w 1654 roku, nominat na starostwo generalne żmudzkie w 1669 roku, podkomorzy słonimski w 1650 roku, starosta wołkowyski w 1670 roku, starosta słonimski w latach 1657–1665, starosta oszmiański w latach 1665–1668[1], starosta bobrujski, jezierski, wielatycki w 1674 roku, ekonom brzeski w latach 1657-1679[2].

Wykształcony w Akademii Wileńskiej, Zamojskiej i Krakowskiej, dworzanin króla Władysława IV, dzięki czemu nauki pobierał też za granicą. W 1645 roku za zgodą króla matka przekazała mu dożywotnią dzierżawę dóbr Rudobiełki w powiecie mozyrskim, Dereczyn koło Słonimia i Hłusk z drewnianym zamkiem[3]. W 1646 wybrany na posła na Sejm. Po 14 lutego 1648 roku ożenił się z Zuzanną Chreptowicz, wdową po wojewodzie Tomaszu Sapieże, która zmarła po roku i została pochowana w Dereczynie[3]. Po wybuchu Powstania Chmielnickiego otrzymał w 1648 roku list przypowiedni od hetmana polnego litewskiego Janusza Radziwiłła na sformowanie 100 konnej chorągwi husarskiej[3]. W czasie powstania Chmielnickiego walczył w latach 1648–1650 na Ukrainie, od 1651 na czele własnej chorągwi husarskiej. Na przełomie 1651/1652 dowodził trzema chorągwiami w kompucie litewskim Radziwiłła, w 1654 podstoli, potem pisarz polny litewski. Podczas najazdu moskiewskiego, brał udział w przegranej bitwie pod Szepielewiczami w 1654 roku[3]. W lutym 1655 roku dowodził w bitwie pod Domanami.

W czasie potopu szwedzkiego początkowo po stronie Szwedów, był uczestnikiem konfederacji tyszowieckiej w 1655 roku[4], wziął udział w bitwie pod Prostkami po polskiej stronie. Dowodził słynną szarżą husarską w drugim dniu bitwy pod Warszawą. Potem walczył z wojskami Rakoczego, z Moskwą na Białorusi i Litwie. W 1658 roku zdobył szturmem Mińsk. W styczniu 1660 roku zmusił do kapitulacji Mitawę[3]. W marcu 1664 roku poprowadził zagon w głąb Państwa Moskiewskiego[3]. W 1665 dostał się do niewoli pod Częstochową, gdzie musiał przyrzec, że więcej nie poprowadzi do boju wojsk litewskich z koronnymi.

Poseł sejmiku słonimskiego na sejm zwyczajny 1650 roku, poseł nieznanego sejmiku na sejm zwyczajny 1659 roku, poseł sejmiku oszmiańskiego na sejm nadzwyczajny 1665 roku, sejm zwyczajny 1667 roku, poseł nieznanego sejmiku na sejm nadzwyczajny 1668 roku[5], poseł powiatu słonimskiego na sejm 1661 roku[6]. Poseł sejmiku słonimskiego powiatu słonimskiego na sejm wiosenny 1666 roku[7]. Na sejmie 1667 roku wyznaczony z Koła Poselskiego komisarzem do zapłaty wojsku Wielkiego Księstwa Litewskiego[8].

Jan Kazimierz nadając mu starostwo bobrujskie w dniu 17 lutego 1668 roku podkreślił jego zasługi w trzydniowej bitwie warszawskiej. Na sejmie abdykacyjnym jako poseł powiatu oszmiańskiego 16 września 1668 roku podpisał akt potwierdzający abdykację Jana II Kazimierza Wazy[9]. Po abdykacji Jana II Kazimierza Wazy w 1668 roku, popierał do polskiej korony kandydaturę carewicza Fiodora[10]. Był elektorem Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1669 roku z województwa wileńskiego[11]. Ominęły go buławy hetmana polnego i wielkiego, od 1669 roku marszałek wielki. Na sejmie zwyczajnym 1670 roku wyznaczony z Senatu komisarzem do zapłaty wojsku Wielkiego Księstwa Litewskiego[12]. Był członkiem konfederacji kobryńskiej wojsk Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1672 roku[13]. W czasie elekcji 1674 roku został sędzią generalnego sądu kapturowego[14]. Popierał do korony polskiej kandydaturę cara Rosji Aleksego Michajłowicza[15]. Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 15 stycznia 1674 roku na sejmie konwokacyjnym[16]. Elektor Jana III Sobieskiego z województwa nowogródzkiego w 1674 roku[17], podpisał jego pacta conventa[18].

Syn Konstantego Połubińskiego i Zofii Sapieżanki, córki Andrzeja, ożeniony z Zuzanną Chreptowicz, wdową po Tomaszu Sapieże. Z drugą żoną, Zofią Konstancją Wołodkowicz (od 1652), miał dwie córki: Annę Mariannę, ż. Dominika Mikołaja Radziwiłła i Izabellę Helenę, ż. Jerzego Stanisława Sapiehy.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV-XVIII wieku. Spisy. Opracowali Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba. Kórnik 1994, s. 230.
  2. ↑ Stanisław Zawadzki, Gospodarowanie ekonomiami królewskimi w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle kontraktów dzierżawnych z II poł. XVII w., Warszawa 2021, s. 156.
  3. ↑ a b c d e f Marszałek wielki litewski Aleksander Hilary Połubiński (1626-1679). Działalność polityczno – wojskowa | Prace dyplomowe Storia della Polonia | Docsity [online], www.docsity.com [dostęp 2024-02-23] (pol.).
  4. ↑ Adam Kersten, Z badań nad konfederacją tyszowiecką, w: Rocznik Lubelski, t. I, 1958, s. 116.
  5. ↑ Stefania Ochmann-Staniszewska, Zdzisław Staniszewski, Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo – doktryna – praktyka, tom II, Wrocław 2000, s. 392.
  6. ↑ Stefania Ochmann-Staniszewska, Sejmy lat 1661-1662. Przegrana batalia o reformę ustroju Rzeczypospolitej, Wrocław 1977, s. 259.
  7. ↑ Paweł Krakowiak, Dwa Sejmy w 1666 roku, Toruń 2010, s. 484.
  8. ↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, s. 462.
  9. ↑ Volumina Legum, t. IV, Petersburg 1860, 481.
  10. ↑ Wacław Uruszczak, Fakcje senatorskie w sierpniu 1668 roku, w: Parlament, prawo, ludzie, studia ofiarowane profesorowi Juliuszowi Bardachowi w sześćiesięciolecie pracy twórczej, Warszawa 1996, s. 316.
  11. ↑ Porządek na seymie Walnym Electiey. Między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego tylko aktu Elekcyey należące uchwalony y postanowiony, roku [...] 1669 [słow.] dnia wtorego [...] maia, s. A3.
  12. ↑ Volumina Legum, t. V, Petersburg 1860, s. 46.
  13. ↑ Leszek A, Wierzbicki, Akt konfederacji wojska litewskiego zawiązanej w Kobryniu 22 listopada 1672 roku, w: Res Historica, t. 21, Lublin 2005, s. 137.
  14. ↑ Porządek Na Seymie Walnym Elekcyey Między Warszawą a Wolą, przez opisane Artykuły do samego tylko Aktu Elekcyey należące, uchwalony y postanowiony, Roku Pańskiego Tysiąc Szesc Set Siedmdziesiat Czwartego, dnia Dwudziestego Miesiaca Kwietnia, s. 7.
  15. ↑ Krystyn Matwijowski, Pierwsze sejmy z czasów Jana III Sobieskiego, Wrocław 1976, s. 18.
  16. ↑ Volumina Legum, t. V, Petersburg 1860, s. 129.
  17. ↑ Volumina Legum, t. V, Petersburg 1860, s. 155.
  18. ↑ Porządek Na Seymie Walnym Elekcyey Między Warszawą a Wolą, przez opisane Artykuły do samego tylko Aktu Elekcyey należące, uchwalony y postanowiony, Roku Pańskiego Tysiąc Szesc Set Siedmdziesiat Czwartego, dnia Dwudziestego Miesiaca Kwietnia., s. 29.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Marszałkowie wielcy litewscy

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksander_Hilary_Połubiński&oldid=73385154”