Rozwój prosty
Rozwój prosty[1], rozwój wprost[2], rozwój bezpośredni[2], postembriogeneza bezpośrednia[2], ametamorfoza[1], ametabolia[1] (łac. ametamorphosis, ametabolia) – rozwój pozazarodkowy (postembriogeneza), w którym forma młodociana różni się od dorosłej jedynie mniejszymi rozmiarami i niezdolnością do rozrodu[2].
Rozwój ten charakteryzuje się zasadniczym zakończeniem organogenezy przed opuszczeniem jaja (u form jajorodnych) lub porodem (u form żyworodnych). W rozwoju tym, w przeciwieństwie do rozwoju złożonego nie występuje stadium larwy[2]. Osobnik młodociany, wykazuje duże podobieństwo do imago (postaci dorosłej). Jest od niej mniejsza i niedojrzała płciowo[3].
W przypadku stawonogów, charakterystyczne dla postaci dorosłej struktury morfologiczne pojawiają się u osobników młodocianych w trakcie kolejnych linień[4].
Rozwój prosty występuje u zdecydowanej mniejszości zwierząt[2]. Spotyka się go u ssaków, ptaków, gadów, ślimaków lądowych, licznych pajęczaków, części skorupiaków, większości wirków, u owadów z rzędu przerzutek (Archaeognatha) i rybików (Zygentoma)[2][3]. Owady, u których występuje rozwój bez przeobrażenia klasyfikowane były dawniej jako Ametabola[5].
Jako specyficzne typy rozwoju prostego, klasyfikowane bywają przez część badaczy[1][6] występujące u stawonogów: anamorfoza[1] i epimorfoza[7][8], w tym cechująca skoczogonki, widłogonki, rybiki i przerzutki protomorfoza[1].
W entomologii na określenie rozwoju bez przeobrażenia zwanego też rozwojem prostym funkcjonuje ponadto termin epimetabolia, który choć zastrzegany dla owadów pierwotnie bezskrzydłych (dawne Apterygota), to bywa synonimizowany z ametabolią[6][9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f B. Węglarska: Rozwój pozazarodkowy. W: Biologia rozwoju owadów. Czesław Jura (red.). PWN, 1988.
- ↑ a b c d e f g Czesław Jura: Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalne, systematyki i filogenezy. Wyd. 3. Warszawa: PWN, 2005.
- ↑ a b Entomologia stosowana. Barbara Wilkaniec (red.). Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, 2009. ISBN 978-83-7160-538-3.
- ↑ Zoologia: Stawonogi. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. T. 2, cz. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 346. ISBN 978-83-01-16568-0.
- ↑ Józef Razowski: Słownik entomologiczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-07907-X.
- ↑ a b Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 3–58.
- ↑ A. Minelli, G. Fusco: Arthropod Post-embryionic Development. W: Alessandro Minelli, Geoffrey Allan Boxshall, Giuseppe Fusco: Arthropod Biology and Evolution: Molecules, Development, Morphology. Springer, 2013, s. 92–95.
- ↑ G. Fusco. Trunk segments numbers and sequential segmentation in Myriapods. „Evol. De.”. 7, s. 608–617, 2005.
- ↑ Adrian Sawa: Chemiczne czynniki kierujące przeobrażeniem owadów (Insecta). [dostęp 2013-12-28].