Amunicja ekrazytowa
Amunicja ekrazytowa – rodzaj broni, amunicja zawierająca ładunek dymno-wybuchowy[1], oparty na kwasie pikrynowym w postaci ekrazytu, który w 95 do 100% składał się z tego kwasu[2].
Wprowadzona do użytku przez wojska Austro-Węgier[3][4] w czasie I wojny światowej. Używana przez późniejsze armie Czechosłowacji i Austrii[5], jako własna analogia do amunicji innych armii opartej o kwas pikrynowy lub jego pochodne: emmensit, eversit, dunnit, lidyt (lyddite), szimoza (szymoza, schimose) lub melinit[6][4]. Używano w nich różnych środków do zapobiegania reakcji wspomnianego kwasu[3]. Kwas pikrynowy był pierwszym detonującym, wybuchowym wypełniaczem pocisków[6], ale wspomniane wyżej środki wybuchowe oparte ten o kwas lub jego związki powstały, ponieważ powłoki metalowe pocisków wypełnione czystym kwasem pikrynowym stają się niestabilne na skutek reakcji z metalowymi elementami – zwykle powłoką lub osłonkami zapalnika – tworząc pikryniany metali, które są bardziej wrażliwe niż macierzysty fenol, co często przyczyniało się do eksplozji podczas ładowania do pocisku[3][7][8].
Właściwości[edytuj | edytuj kod]
Ze względu na wyraźny błysk oraz widoczny biały dym w miejscu uderzenia amunicja ekrazytowa używana była często jako amunicja wskaźnikowa do określania celu - wstrzeliwania się[1]. W chwili uderzenia pocisku o przeszkodę wywoływany był zapłon materiału ekrazytowego a w konsekwencji jego wybuch od którego powstawał obłok białego dymu, widoczny z odległości do 1500 - 2000 m przy dobrych warunkach obserwacji[1]. Przy trafieniu w człowieka wywoływały one obrażenia mocniejsze niż pociski dum-dum[1].
Używana również jako amunicja wybuchowa[1][7][8]. Pociski artyleryjskie[8] oparte na ekrazycie stanowią silny ładunek wybuchowy, którego niezwykle głośna eksplozja i siła wybuchu miała na celu wywołanie wśród żołnierzy lęku i psychozy strachu przed atakiem[9]. Pocisków tego typu używano także do unieszkodliwienia tarcz ochronnych piechoty, opancerzenia płatowców i pancerzy lekkich czołgów[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Tadeusz Łukaszewski, Amunicja karabinowa, Instytut Badań Materjałów Uzbrojenia, 1933, s. 13, s. 19, s. 20, s. 100.
- ↑ Kilka słów w sprawie ekrazytu jako saperskiego materjału wybuchowego., [w:] Konstanty Haller (red.), Przegląd Wojskowo-Techniczny, t. Rok I Tom I, styczeń 1927 (Nr 1), s. 131 - 133 [dostęp 2022-12-06].
- ↑ a b c P. Gerald (Percy Gerald) Sanford, Nitro-Explosives: A Practical Treatise [online], 10 marca 2005 [dostęp 2022-12-15] (ang.).
- ↑ a b Definitions and Information about Naval Guns; Part 2 - Ammunition, Fuzes, Projectiles and Propellants [online], NavWeaps. Naval Weapons, Naval Technology and Naval Reunions.
- ↑ Instrukcja saperska. Materjały wybuchowe., Warszawa: Ministerstwa Spraw Wojskowych, 5 września 1928, s. 111 - 114.
- ↑ a b Annales de chimie et de physique, Gallica, 1841 [dostęp 2022-12-15] (fr.).
- ↑ a b Kilka słów w sprawie ekrazytu jako saperskiego materjału wybuchowego., [w:] Przegląd Wojskowo-Techniczny., „Przegląd Wojskowo-Techniczny.”, I rok I (I), styczeń 1927, s. 131 - 133.
- ↑ a b c Ekrazyt, [w:] Instrukcya techniczna. Minerstwo., t. Cześ IV B., Kraków: Polski Skarb Wojskowy, sierpień 1914 (Regulaminy i instrukcye.), s. 30 - 32.
- ↑ Uzbrojenie [online], www.przemysl24.pl [dostęp 2022-12-06].