Andrij Bandera

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Andrij Bandera
Бандера Андрій Михайлович
Ilustracja
Zdjęcie NKWD po aresztowaniu 1941
Data i miejsce urodzenia

11 grudnia 1882
Stryj, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

10 lipca 1941
Kijów, USRR, ZSRR

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

obrządek bizantyjsko-ukraiński

Dom Banderów w Uhrynowie

Andrij Bandera[1] (ur. 11 grudnia 1882 w Stryju, zm. 10 lipca 1941 w Kijowie) – kapłan greckokatolicki, ukraiński działacz społeczny, ojciec Stepana Bandery.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W 1901 ukończył gimnazjum w Stryju, następnie studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Lwowskiego. Już w czasie nauki w gimnazjum prowadził działalność polityczną jako członek Ukraińskiej Partii Ludowo-Demokratycznej (UNDP), zajmując się m.in. agitacją przedwyborczą. Był członkiem Naukowego Towarzystwa im. Szewczenki.

Dom Banderów był miejscem spotkań politycznych. Bywali w nim Pawło Głodzinśkyj, poseł Jarosław Wesołowśkyj (obaj ze względów rodzinnych), oraz rzeźbiarz Mychajło Hawryłko.

W październiku i listopadzie 1918 Andrij Bandera był jednym z organizatorów ukraińskiej władzy państwowej w powiecie kałuskim, formował również z okolicznych chłopów oddziały wojskowe.

Na początku 1919 został członkiem Ukraińskiej Rady Narodowej ZURL. Również w 1919 wstąpił do Armii Halickiej, został kapelanem 9 pułku 3 brygady II Korpusu HA. Po zakończeniu wojny polsko-ukraińskiej w lecie 1920 powrócił do domu, objął probostwo w Uhrynowie Starym. W 1921 zmarła na gruźlicę jego żona Myrosława, osierocając 6 dzieci: Martę, Stepana, Ołeksandra, Wołodymyra, Wasyla, Oksanę, Bohdana. Wcześniej, w wieku niemowlęcym zmarła córka Myrosława.

W czasie prowadzenia probostwa w Uhrynowie Starym nawiązał współpracę z kałuską filią „Silśkiego Hospodara”.

W listopadzie 1928 roku został aresztowany przez polską policję pod zarzutem odprawienia mszy za zabitych żołnierzy UHA, podczas której miał nawoływać do nienawiści do Polski i Polaków oraz opowiadać się za przyłączeniem Galicji Wschodniej do przyszłego państwa ukraińskiego. Aresztowano także jego syna Stepana za rozpowszechnianie ulotek. Kilka dni później obaj zostali zwolnieni z braku dowodów[2].

W 1930 został przeniesiony na parafię do Woli Zaderackiej, a w 1936 – do Trościańca koło Doliny.

23 maja 1941 został aresztowany przez NKWD jako ojciec Stepana Bandery, pięć dni był przetrzymywany w więzieniu w Stanisławowie, następnie został przewieziony do więzienia w Kijowie. Był wielokrotnie torturowany, następnie skazany na rozstrzelanie. Został zrehabilitowany 8 listopada 1992. W 2009 roku centrum kanonizacji Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej rozpoczęło starania o jego beatyfikację[3].

Wszyscy czterej jego synowie należeli do Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Najstarszy z nich, Stepan, był twórcą frakcji OUN-B, odpowiedzialnej za rzeź wołyńską i czystkę etniczną w Małopolsce Wschodniej, został zamordowany w 1959 roku przez agenta KGB. Wasyl i Ołeksandr zginęli w KL Auschwitz, Bohdan zginął w nieznanych okolicznościach, według jednej z wersji zastrzelony przez żołnierzy Armii Czerwonej w 1944, córki: Oksana i Marta były aresztowane wraz z ojcem w 1941 i wywiezione do gułagu (Marta zmarła na wygnaniu w 1982, a Oksana wróciła z obozu na Ukrainę w 1989), Wołodymyra została aresztowana w 1946 i przebywała w obozie do 1956.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. W Szematyzmach greckokatolickiej Metropolitalnej Archidiecezji Lwowskiej jego nazwisko wzmiankowane jako Bandyra; zob.: Šematizm Vsečestnogo Klira Mitropol. Arhidiecezii Greko-Katoličeskoj L'vovskoj na Rok 1904. Lwów, 1904, s. 371, 409; Šematizm Vsečestnogo Klira Mitropol. Arhidiecezii Greko-Katoličeskoj L'vovskoj na Rok 1905. Lwów, 1905, s. 354, 373.
  2. David R. Marples, Heroes and villains: creating national history in contemporary Ukraine, Central European University Press, Budapest – New York 2007, s. 99, ISBN 978-963-7326-98-1.
  3. Tatiana Serwetnyk Błogosławiony Bandera?, „Rzeczpospolita”, 18 września 2009.

Literatura[edytuj | edytuj kod]

  • H.W. Demian, Encykłopedija suczasnoji Ukrajiny, t. 2, Kijów 2003.