Androny

Androny (z grec. andronitis – dom, mieszkanie mężczyzn i łac. andron) – brednie, głupstwa, w szczególności w zwrotach: pleść androny – opowiadać głupstwa.

W starożytnej Grecji andronitis (także ksenon, ksenones lub oikos) było pomieszczeniem dla mężczyzn, bogato udekorowanym i umeblowanym, gdzie spożywano posiłki i przyjmowano gości. Wchodziło się do niego z dziedzińca, lecz położone było zwykle w izolowanej części domu blisko drzwi wychodzących na ulicę^[1]. Pomieszczenie to było przeciwieństwem pokoi przeznaczonych dla kobiet – gynaikonitis, gynaikon. Antystenes w IV wieku p.n.e. twierdził żartobliwie, iż podróż z Aten do Sparty to jak przejście z gynaikonitis do andronitis^[2].

Po raz pierwszy wyraz pojawił się u pisarzy polskich w XVII wieku. Według Karłowicza, znaczenie zaułków, zakrętów, ciasnych korytarzy przeniesione zostało na prawienie bredni, bajanie. Biskup Krasiński w Słowniku synonimów polskich wyraził przypuszczenie, iż androny wzięły początek od nazwiska Andronika, którego dziełko Ad optimates polonos admonitio, wydane w XVI wieku, zaczęto nazywać andronami^[3]^[4].

Słowo androny stanowi tytuł jednego z tomików wierszy Jana Brzechwy. Według pisarza andron był przedmiotem podobnym do koszyka, tak jak on wykonanym z łyka. Prawdopodobnie jest to nawiązanie do wyrażeń "koszałki-opałki" i "koszyczki-opałeczki", które mają to samo znaczenie, co androny – bzdury, brednie. Andron u Brzechwy odznaczał się niezwykłymi właściwościami i zdolnością do psot: potrafił nastraszyć psa, wrzucić stary gwóźdź do kaszy, wysmarować stryja miodem i wywołać opad śniegu w lecie. W wierszu Brzechwa pomieszał elementy realne z nieprawdopodobnymi.

We fragmencie: