Andrzejówka (województwo małopolskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Andrzejówka
wieś
Ilustracja
Centrum wsi
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

nowosądecki

Gmina

Muszyna

Liczba ludności (2022)

468[2]

Strefa numeracyjna

18

Kod pocztowy

33-370[3]

Tablice rejestracyjne

KNS

SIMC

0454741[4]

Położenie na mapie gminy Muszyna
Mapa konturowa gminy Muszyna, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Andrzejówka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko dolnej krawiędzi nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Andrzejówka”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Andrzejówka”
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego
Mapa konturowa powiatu nowosądeckiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Andrzejówka”
Ziemia49°20′30″N 20°49′25″E/49,341667 20,823611[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Dawna cerkiew
Stacja kolejowa

Andrzejówka (dawniej Jędrzejówka, ) Ukr. Андріївка– wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Muszyna[4].

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość znajduje się w Paśmie Jaworzyny w Beskidzie Sądeckim i stanowi najbardziej na południe wysunięta jego część. Położona jest w Dolinie Popradu nad tą rzeką i w dolinie niewielkiego potoku będącego jego dopływem (o tej samej nazwie co miejscowość). Z trzech stron otoczona jest wzniesieniami Beskidu Sądeckiego: Stawiska (759 m), Skała (769 m), Prehyba (673 m), Piotrusina (645 m) i Zapała (639 m)[5]. Wieś jest podzielona na trzy przysiółki: Ługi, Międzymostki i Ośrodek[6].

Leży przy drodze wojewódzkiej 971 i przy linii kolejowej 96. Najbliższe miasta to Muszyna (7 km) i Piwniczna-Zdrój (21 km). Do centrum wsi można się dostać tylko jedną drogą.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Odnotowana po raz pierwszy w 1352 roku w dokumencie zapisanym w języku łacińskim jako Andrzejówka, Ondrzejowa, Andrzeiowka[7].

Wieś lokowana na surowym korzeniu przez króla Kazimierza III Wielkiego w 1352 roku[8]. Już od XIV wieku istniała tu parafia rzymskokatolicka. Początkowo była własnością królewską, a od 1391 roku wchodziła w uposażenie biskupstwa krakowskiego. W 1391 roku król polski Władysław Jagiełło nadał biskupowi krakowskiemu Janowi zamek i miasto Muszynę wraz z okolicznymi wsiami w tym Andrzejówką. Miejscowość została wymieniona w historycznych dokumentach własnościowych i podatkowych. W 1529 roku klucz muszyński należał do biskupa krakowskiego, który pobierał we wsi 40 groszy czynszu od kmieci oraz obiedne[7].

W XVI wieku nastąpił napływ osadników wołoskich wyznania prawosławnego, w późniejszym czasie greckokatolickiego, którzy zbudowali tu pierwszą cerkiew[9].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Budynki użyteczności publicznej[edytuj | edytuj kod]

  • Szkoła podstawowa od przedszkola do 3 klasy (nauka dzieci i młodzieży kontynuowana jest w zespole Szkolno-Przedszkolnym w Złockim);
  • peron kolejowy;
  • świetlica wiejska przy wjeździe dla centrum wsi.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

W 1921 r. spośród 403 mieszkańców 27 było wyznania rzymskokatolickiego, 372 greckokatolickiego i 4 mojżeszowego. Narodowość polską zadeklarowały 32 osoby, pozostałe 371 rusińską[10].

Ludność według spisów powszechnych, w 2009 według PESEL[10][11][12][13].

Budynki mieszkalne
Rok 1900 1921 1931 2002
Liczba 74 73 88 96
Zwierzęta hodowlane w 1900 roku[11]
Zwierzęta Konie Bydło Owce Świnie
Liczba 19 219 57 31

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[14].

  • Cerkiew, obecnie kościół pw. Uśpienia Bogarodzicy.

Zabytkowa dawna cerkiew greckokatolicka z 1864 roku, obecnie kościół filialny. W otoczeniu znajdują się stuletnie lipy (pomniki przyrody).

Inne zabytki[edytuj | edytuj kod]

  • Zabytkowe połemkowskie drewniane spichlerze z przełomu XVIII i XIX wieku.

Atrakcje[edytuj | edytuj kod]

Andrzejówka posiada źródła mineralne. Należą one do szczaw, w skład których wchodzą kwaśne węglany wapnia, magnezu, potasu i sole żelaza[15].

W miejscowości znajduje się tunel kolejowy. W 2019 roku oddano do użytku ścieżką rowerową w ramach projektu Eurovelo, w budowie znajduje się kładka nad rzeką Poprad w przysiółku Ługi.

Baza noclegowa[edytuj | edytuj kod]

We wsi, w przysiółku Ługi, znajduje się ośrodek wypoczynkowo-szkoleniowy, położony bardzo blisko rzeki Poprad[16].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 622
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 5 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 14, 2013-02-13. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2013-04-19]. 
  5. ↑ Beskid Sądecki. Mapa 1:50 000. Piwniczna: Agencja Wyd. „Wit” s.c.. ISBN 83-915737-3-7.
  6. ↑ Mapa Polski Targeo
  7. ↑ a b Leszczyńska-Skrętowa 1986 ↓, s. 6.
  8. ↑ Elżbieta Dybek, Lokacje na prawie niemieckim in cruda radice w południowej części województwa krakowskiego w latach 1334 - 1434, w: Roczniki Humanistyczne tom XLI, zeszyt 2, (1993), s. 72
  9. ↑ Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie Drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków 2003, s. 85, ISBN 83-89188-08-2
  10. ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom XII – Województwo Krakowskie i Śląsk Cieszyński, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925.
  11. ↑ a b Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder. Bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, tom XII, „Galizien”, Wien 1907.
  12. ↑ Statystyka Polski, t. XXVI, Warszawa 1926, Główny Urząd Statystyczny.
  13. ↑ Statystyka Polski seria C, z. 88 Warszawa 1938 Główny Urząd Statystyczny.
  14. ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-15].
  15. ↑ Muszyna – portal miejski
  16. ↑ OWS Andrzejówka Żegiestów noclegi Muszyna – Zdrój

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Muszyna
Miasto
Części miasta
Wsie
Części wsi
Osada wsi
Przysiółki wsi

Herb gminy Muszyna

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrzejówka_(województwo_małopolskie)&oldid=72557786”