Andrzej Popiel

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Andrzej Popiel
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

24 stycznia 1936
Kraków

Data i miejsce śmierci

17 lutego 2020
Gdynia

Zawód

aktor

Lata aktywności

od 1961

Zespół artystyczny
Teatr Muzyczny w Łodzi
(1972–1974)
Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej w Gdyni
(1974–1997; 2014–2020)
Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Andrzej Tadeusz Sulima-Popiel (ur. 24 stycznia 1936 w Krakowie, zm. 17 lutego 2020 w Gdyni) – polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, bas-baryton, od 1974 roku członek zespołu Teatru Muzycznego w Gdyni, tenisista i sędzia tenisowy, kapral Ludowego Wojska Polskiego, działacz opozycji demokratycznej w PRL.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Andrzej Popiel wraz z matką Anną z domu Latinik, lata 40. XX wieku
Andrzej Popiel w czasie służby wojskowej, 1959
Andrzej Popiel na scenie, lata 60.

Urodził się w Krakowie jako drugie dziecko Kazimierza Popiela (1898–1957), inżyniera górnictwa; oraz Anny z domu Latinik (1902–1969), późniejszej urzędniczki sądu metropolitalnego w Krakowie, odznaczonej krzyżem Pro Ecclesia et Pontifice; wnuk Franciszka Latinika i Heleny z domu Stiasny-Strzelbickiej. Jego starszą siostrą była Irena „Ika” Popiel, zaś braćmi ciotecznymi – Janusz i Jerzy Riegerowie oraz Jerzy i Jan Vetulani.

W latach 30. Popielowie mieszkali w Borysławiu, a potem we Lwowie, gdzie Andrzej Popiel spędził pierwsze lata dzieciństwa. Jego ojciec został zmobilizowany i wziął udział we wrześniu 1939 roku w wojnie obronnej przed agresją niemiecką. Po przejściu szlaku bojowego został internowany na Węgrzech, a następnie, po wkroczeniu armii niemieckiej, aresztowany przez Gestapo i zesłany do obozu koncentracyjnego Dachau[1].

Aby uniknąć wywózki na wschód, pozostała we Lwowie matka Anna Popielowa w 1940 roku przeniosła się wraz z dziećmi na stałe do domu swoich rodziców, do Krakowa[1]. Tam w czasie okupacji niemieckiej Andrzej Popiel ukończył pierwszą i drugą klasę szkoły podstawowej[a], dodatkowo uczęszczając na prywatne lekcje w mieszkaniu przy placu Biskupim.

Bezpośrednio po zakończeniu okupacji, od trzeciej klasy Andrzej Popiel uczęszczał do Szkoły Ćwiczeń przy Państwowym Pedagogium w Krakowie[b]. Ukończył Liceum Salezjanów w Ostrzeszowie. Po zdaniu matury studiował metalurgię na Akademii Górniczo-Hutniczej i prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak żadnego z tych kierunków nie ukończył.

W latach 1953–1958 zawodniczo uprawiał tenisa jako zawodnik KS Cracovia, gdzie jego trenerem był Krzysztof Herbst, a okazjonalnie także Józef Hebda. Ten ostatni zachęcał Popiela do kontynuowania kariery sportowej. Popiel zrezygnował jednak z gry w tenisa, jako że było to wówczas zajęcie słabo opłacane i nie dające perspektyw życiowych.

W drugiej połowie lat 50. służył w dowództwie wojsk lotniczych Ludowego Wojska Polskiego. Ukończył służbę ze stopniem kaprala. W latach 1958–1960 brał udział w testach spadochronów dla wojska. Na przestrzeni trzech lat wykonał sto dwadzieścia trzy skoki na spadochronach na terenie lotniska w Boernerowie, jako jeden z dwunastu testerów w grupie.

Wciągnął się w działalność teatralną w Studenckiej Estradzie Rozrywkowej w Krakowie[c], gdzie debiutował w 1955 roku wraz z Markiem Walczewskim we wspólnym programie Raz na lewo, raz na prawo (przy realizacji współpracował z nimi wówczas jako członek ekipy technicznej Jerzy Bińczycki). Gościnnie występował w będącej u progu swej działalności Piwnicy pod Baranami. Karierę teatralną rozpoczął 13 kwietnia 1961 roku w Estradzie Kraków, debiutując w spektaklu Wesoły telewizor; i występował w krakowskiej Estradzie do roku 1964.

Następnie występował w programach estradowych jako członek zawodowych zespołów wojskowych. W latach 1964–1966 związał się z Zespołem Estradowym Warszawskiego Okręgu Wojskowego Desant, z siedzibą w Krakowie. Pod koniec 1966 roku wystąpił w Estradzie Bydgoskiej wraz z Fryderyką Elkaną w programie Ewa, córka Ewy z muzyką Katarzyny Gärtner[d].

W 1968 roku na kilka miesięcy związał się z zespołem marynarki wojennej Flotylla w Gdyni, gdzie został zaangażowany wspólnie z Joanną Rawik. W latach 1968–1972 występował z warszawskim zespołem służby inżynieryjno-budowlanej Wesoła Drużyna. Jako członek tej grupy zdobył w 1970 roku nagrodę indywidualną na Festiwalu Zespołów Artystycznych Wojska Polskiego w Połczynie-Zdroju za wykonanie piosenki Transport Mateusza Święcickiego.

W 1972 roku rozpoczął występy w Teatrze Muzycznym w Łodzi[e]. Był obsadzany w głównych rolach w sztukach My chcemy tańczyć (1973) w reżyserii Włodzimierza Kwaskowskiego oraz Wielka Aleja (1973).

W 1974 roku związał się z Teatrem Muzycznym w Gdyni, gdzie został przyjęty do zespołu przez Danutę Baduszkową[f]. Został wówczas na dwa tygodnie przed premierą obsadzony w głównej roli w Przygodach Sindbada Żeglarza, w zastępstwie za Zenona Bestera, który w trakcie prób do spektaklu dostał na scenie krwotoku i nie był w stanie kontynuować pracy. Przez kolejne lata Andrzej Popiel był członkiem zespołu Teatru Muzycznego w Gdyni. W latach 70. i 80. był obsadzany zazwyczaj w rolach pierwszoplanowych, od lat 90. w rolach drugoplanowych, m.in. jako rabin w Skrzypku na dachu w inscenizacji Jerzego Gruzy (1984) – spektaklu wystawionym również w Teatrze Wielkim w Warszawie (1993). W inscenizacji Pana Tadeusza w reżyserii Adama Hanuszkiewicza na deskach Teatru Miejskiego w Gdyni odegrał rolę Podkomorzego (1991).

W latach 1981–1982 na zaproszenie Zbigniewa Marka Hassa prowadził dla słuchaczy Studium Wokalno-Aktorskiego przy Teatrze Muzycznym w Gdyni wykłady będące wstępem do rozważań o teatrze i jego roli. Ponadto współpracował indywidualnie z młodymi artystami związanymi z Teatrem, w tym z Izabelą Trojanowską oraz Bożeną Zawiślak. Nie podjął się działalności pedagogicznej na większą skalę. W latach 70. odmówił Danucie Baduszkowej, która zaproponowała mu prowadzenie w Studium Wokalno-Aktorskim zajęć z interpretacji piosenki, zaś w latach 90. odmówił propozycji kierowania Studium złożonej mu przez Jerzego Gruzę.

Andrzej Popiel w Klubie Aktora w Gdańsku, 2014

Był członkiem zespołu Teatru Muzycznego w Gdyni do 1997 roku. W 2014 roku powrócił na jego deski z rolą w Skrzypku na dachu, i wziął udział m.in. w prezentacji sztuki na 54. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych[2]. W 2011 roku był członkiem jury Konkursu Małych Form Teatralnych w Gdyni[3].

Występował w rolach epizodycznych w serialach telewizyjnych i filmach.

Od lat 60. należał do Związku Artystów Scen Polskich[4].

Był aktywnym działaczem NSZZ „Solidarność”. W czasie stanu wojennego wspierał rodziny osób internowanych. Przez szereg lat prowadził jako lektor apele poległych w rocznicę Grudnia 1970. Był współtwórcą i wykonawcą Gdyńskiej Drogi Krzyżowej, odbywanej corocznie 17 grudnia[5][6].

W 1984 roku ukończył kurs sędziowski Międzynarodowej Federacji Tenisowej w Belgradzie, uzyskując certyfikat sędziego. Sędziował jako sędzia naczelny w Pucharze Galea w Stalowej Woli (1986). Był sędzią międzynarodowych mistrzostw Polski oraz turniejów WTA w Sopocie. W maju 1999 roku był sędzią tenisowego turnieju dla niepełnosprawnych V Petrochemia Polish Open[7].

W wydanej w 2005 roku przez Polską Akademię Umiejętności monografii Adam Vetulani (1901–1976) opublikował rozdział Adam Vetulani – mój Wuj i Profesor[8].

W styczniu 2016 roku prezydent RP Andrzej Duda przesłał na jego ręce list gratulacyjny z okazji jego osiemdziesiątych urodzin[g].

Zmarł 17 lutego 2020 w Gdyni, w wieku osiemdziesięciu czterech lat[4][9][10][11]. 27 lutego 2020 odbyła się msza żałobna w kościele św. Rodziny przy ul. Kołłątaja w Gdyni, z udziałem sztandaru Solidarności. Pogrzeb Andrzeja Popiela miał miejsce 6 marca 2020 na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Prochy Andrzeja Popiela złożono w grobie rodzinnym[h]. Pogrzeb miał charakter katolicki. List pożegnalny w imieniu Gdańskiego Oddziału Związku Artystów Scen Polskich odczytała w czasie uroczystości Bożena Zawiślak-Dolny[11].

Andrzej Popiel był kawalerem i nie miał dzieci.

Spektakle[edytuj | edytuj kod]

  • 1961: Wesoły telewizor (Estrada Kraków)
  • 1972: Opiekun mojej żony (Teatr Muzyczny w Łodzi, reż. Włodzimierz Kwaskowski) jako Pincon[i]
  • 1973: My chcemy tańczyć (Teatr Muzyczny w Łodzi, reż. Włodzimierz Kwaskowski) jako Wołobia[j]
  • 1973: Wielka Aleja (Teatr Muzyczny w Łodzi, reż. Henryk Mozer) jako Filip[k]
  • 1973: Dziewczyna Szeryfa (Teatr Muzyczny w Łodzi) jako pianista Max Meyer[l]
  • 1973: Kariera Nikodema Dyzmy (Teatr Muzyczny w Łodzi, reż. Jan Perz) jako Litwinek
  • 1973: Baśń o grających jabłkach (Teatr Muzyczny w Łodzi, reż. Włodzimierz Kwaskowski) jako Zły czarodziej
  • 1974: Przygody Sindbada Żeglarza (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Maria Straszewska) jako Sindbad[m]
  • 1975: Madame Sans-Gene (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Ryszard Ronczewski) jako Canouville
  • 1975: Ech, Jabłoczko (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Ryszard Ronczewski) jako Brabiaga, marynarz, oficer czerkieski[n]
  • 1976: Skowronek (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Danuta Baduszkowa) jako Lajos[o]
  • 1976: Baśń o grających jabłkach (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Ryszard Ronczewski) jako Zły czarodziej
  • 1976: Promises, promises (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Danuta Baduszkowa, Zbigniew Bogdański) jako Kirkeby
  • 1977: Dzielny wojak Szwejk (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Zbigniew Bogdański) jako generał Schwartzburg
  • 1978: Dwie księżniczki (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Ryszard Ronczewski) jako książę Bolko
  • 1978: Nasz człowiek w Hawanie (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Danya Krupska, Zbigniew Bogdański) jako doktor Hasselbacher[p]
  • 1978: Stan wyjątkowy (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Stanisław Syrewicz) jako tajniak
  • 1979: Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Andrzej Ziębiński, Zofia Kuleszanka) jako Wawrzeniec
  • 1979: Chłopiec z gwiazd (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Ryszard Ronczewski) jako ojciec
  • 1980: Słowik (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Wojsław Brydak) jako rybak
  • 1980: Kolęda-Nocka (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Krzysztof Bukowski) jako jeden z jedenastu
  • 1981: Wielki świat (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Stefan Wenta) jako Przewodniczący Wielkiej Organizacji
  • 1982: Uciechy staropolskie lepsze i pożyteczniejsze aniżeli z Bacchusem i Wenerą (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Kazimierz Łastawiecki) jako Lewiatan, Pan, Piekarz, Szlachcic
  • 1982: Rozkwit i upadek miasta Mahagonny (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Kari Vilenius) jako Mojżesz
  • 1983: Janosik, czyli na szkle malowane (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jan Uryga) jako żandarm
  • 1983: Madame Sans-Gene (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako Canouville[q]
  • 1983: Fachowcy czyli po prostu robota (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako Tektura
  • 1983: Perichola (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza)
  • 1984: Drugie Wejście Smoka czyli Franek Kimono Story (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako Mohamed i muszkieter
  • 1984: Skrzypek na dachu (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako rabin
  • 1985: Kabaret literacki Afanasjewa (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Afanasjew) jako Łonkow
  • 1985: Czarna dziura, czyli Gwiezdne Love Story (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako robot Humbug
  • 1985: Opera za trzy grosze (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Waldemar Matuszewski) jako Peachum
  • 1986: Oedipus (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Pierre Cunliffe) jako niewolnik[r]
  • 1988: Me and My Girl (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako Tomasz; Perłowy Król
  • 1989: Piaf (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Andrzej Pieczyński) jako Louis Leplee – Papa
  • 1989: Les Misérables (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako biskup
  • 1990: Ja kocham Rózię (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako arcybiskup
  • 1991: Pan Tadeusz (Teatr Miejski w Gdyni, reż. Adam Hanuszkiewicz) jako podkomorzy
  • 1992: West Side Story (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Tomasz Dutkiewicz) jako wujek
  • 1993: Skrzypek na dachu (Teatr Wielki – Opera Narodowa w Warszawie, reż. Jerzy Gruza) jako rabin
  • 1996: Me and... mój teatr (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza)
  • 1997: Evita (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Maciej Korwin)
  • 2014: Skrzypek na dachu (Teatr Muzyczny w Gdyni, reż. Jerzy Gruza) jako rabin

Opracowano na podstawie materiału źródłowego[12].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Andrzej Popiel w Gdańsku, 2014

Opracowano na podstawie materiału źródłowego[13].

Nagrody i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Pierwszą klasę w szkole przy ulicy Gertrudy, drugą w szkole przy placu Matejki, z wejściem od strony Kleparza.
  2. ↑ Szkoła ta znajdowała się przy ulicy Grodzkiej w Krakowie, potem (od rozpoczęcia przez Andrzeja Popiela piątej klasy) została przeniesiona na ulicę Straszewskiego i (od rozpoczęcia siódmej klasy) do Gimnazjum Witkowskiego przy ulicy Studenckiej.
  3. ↑ Odpowiednik gdańskiego teatru studenckiego Bim-Bom.
  4. ↑ Przedsięwzięcie miało rzadko spotykany jak na lata 60. rozmach, uwzględniając projekcję filmu z udziałem wykonawców w tle do wykonywanego na żywo programu.
  5. ↑ Teatr Muzyczny w Łodzi zmieniał wówczas profil, włączając do programu przede wszystkim musicale, i potrzebował bas-barytona do ról musicalowych.
  6. ↑ Danuta Baduszkowa osobiście chciała zaangażować Popiela już w 1968 roku, kiedy poznali się i po raz pierwszy współpracowali przy tworzeniu programu zespołu Flotylla na Festiwal w Połczynie-Zdroju i Kołobrzegu.
  7. ↑ W tekście listu prezydent Andrzej Duda popełnił błąd w zwrocie do adresata, używając zamiast imienia Andrzej imienia Adam.
  8. ↑ Kwatera Ł-płd., po lewej Wojciechowskich.
  9. ↑ Rola epizodyczna, którą reżyser powierzył Andrzejowi Popielowi „aby miękko wszedł w zespół” Teatru Muzycznego w Łodzi jako jego nowy członek.
  10. ↑ Rola główna.
  11. ↑ Rola główna.
  12. ↑ Adaptacja musicalu Girl Crazy George’a Gershwina.
  13. ↑ Rola główna.
  14. ↑ Program pieśni rosyjskich.
  15. ↑ Jedyna rola operetkowa w przebiegu kariery teatralnej Andrzeja Popiela.
  16. ↑ Musical na podstawie powieści Grahama Greena.
  17. ↑ Równocześnie pełnił funkcję asystenta reżysera.
  18. ↑ Spektakl po angielsku. W ramach wymiany międzynarodowej reżyserował Australijczyk Pierre Cunliffe. Rolę niewolnika (slave) w londyńskiej prapremierze spektaklu wykonywał John Gielgud.
  19. ↑ niewymieniony w czołówce.
  20. ↑ niewymieniony w czołówce.
  21. ↑ niewymieniony w czołówce.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Irena Maria Popiel: Życiorys. Konferencja Przełożonych Żeńskich Klasztorów Kontemplacyjnych w Polsce. [dostęp 2013-01-26]. (pol.).
  2. ↑ 54. Kaliskie Spotkania Teatralne – Festiwal Sztuki Aktorskiej. Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, 10 maja 2014. [dostęp 2019-09-09].
  3. ↑ Finał Konkursu Małych Form Teatralnych i Filmowych. Miasto Gdynia, 29 marca 2011. [dostęp 2019-09-09].
  4. ↑ a b Nekrolog Andrzeja Popiela opublikowany przez Gdański Oddział Związku Artystów Scen Polskich. Gazeta Wyborcza Gdańsk, 25 lutego 2020. [dostęp 2020-02-27].
  5. ↑ Odszedł Andrzej Popiel... Sindbad, podkomorzy, jeden z jedenastu, rabin.... MłodaGdynia.pl, 20 lutego 2020. [dostęp 2020-02-24].
  6. ↑ Mariusz A. Roman: Odszedł gdynianin z wyboru, aktor i człowiek „Solidarności”. Głos Gdyni, 10 marca 2020. [dostęp 2020-04-12].
  7. ↑ V POLISH OPEN 1999. orlenpolishopen.pl. [dostęp 2014-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (6 stycznia 2014)]. (ang.).
  8. ↑ Andrzej Popiel: Adam Vetulani – mój Wuj i Profesor. W: Adam Vetulani 1901–1976. Materiały z Posiedzenia Naukowego PAU w dniu 16 listopada 2001 r.. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2005. ISBN 83-60183-08-2.
  9. ↑ Zmarł Andrzej Popiel, aktor Teatru Muzycznego. trojmiasto.pl, 19 lutego 2020. [dostęp 2020-02-19].
  10. ↑ Nekrolog Andrzeja Popiela opublikowany przez Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej w Gdyni. Dziennik Bałtycki, 21 lutego 2020. [dostęp 2020-02-24].
  11. ↑ a b Nekrolog Andrzeja Popiela opublikowany przez rodzinę. Dziennik Polski, 4 marca 2020. [dostęp 2020-03-04].
  12. ↑ Andrzej Popiel, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2012-02-19].
  13. ↑ Andrzej Popiel. Filmpolski.pl. [dostęp 2012-02-19]. (pol.).
  14. ↑ Andrzej Popiel, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2012-10-17].
  15. ↑ Wyróżnienia ZASP z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru. Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej w Gdyni, 20 marca 2018. [dostęp 2018-05-05].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrzej_Popiel&oldid=73454911”