Andrzej Stelmachowski

Andrzej Stelmachowski

Data i miejsce urodzenia	28 stycznia 1925 Poznań
Data i miejsce śmierci	6 kwietnia 2009 Warszawa
Minister edukacji narodowej
Okres	od 23 grudnia 1991 do 11 lipca 1992
Poprzednik	Robert Głębocki
Następca	Zdobysław Flisowski
Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
Okres	od 4 lipca 1989 do 25 listopada 1991
Przynależność polityczna	Obywatelski Klub Parlamentarny
Następca	August Chełkowski
Odznaczenia

Uroczystość nadania imienia Andrzeja Stelmachowskiego sali 182 w gmachu Senatu (2009)

Grób Andrzeja Stelmachowskiego na Starych Powązkach w Warszawie

Andrzej Stelmachowski (ur. 28 stycznia 1925 w Poznaniu, zm. 6 kwietnia 2009 w Warszawie) – polski profesor nauk prawnych i polityk, nauczyciel akademicki, marszałek Senatu I kadencji w latach 1989–1991, minister edukacji narodowej w rządzie Jana Olszewskiego, doradca prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego ds. Polonii. Kawaler Orderu Orła Białego. Syn Bronisława Stelmachowskiego.

Życiorys

Wykształcenie i działalność naukowa

Studia prawnicze ukończył w 1947 na Wydziale Prawa Uniwersytetu Poznańskiego. Na tej uczelni uzyskał stopień naukowy doktora. Od 1962 był profesorem Uniwersytetu Wrocławskiego, od 1969 profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. W 1970 został kierownikiem Zakładu Prawa Rolnego UW. Wykładał także na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie i Uniwersytecie w Białymstoku. W 1973 uzyskał tytuł naukowy profesora. Był członkiem Polskiej Akademii Nauk. Specjalizował się w prawie cywilnym i rolnym.

Od 1984 do 1989 zasiadał w komisji Episkopatu Polski Iustitia et Pax, a od 1989 w komisji ds. Duszpasterstwa Rolników oraz Duszpasterstwa Ludzi Pracy

Działalność polityczna

Przed wojną był członkiem Związku Akademickiego Młodzież Wszechpolska. W okresie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej.

W 1980 był doradcą Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej (wspierał prace Komisji Ekspertów przy Prezydium MKS), a następnie m.in. doradcą Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Był uczestnikiem prac Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności. Ponadto przewodniczył w okresie 1982–1985 Komitetowi Organizacyjnemu Kościelnej Fundacji na rzecz Rolnictwa. W latach 1987–1990 był prezesem warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. Należał do inicjatorów okrągłego stołu, uczestniczył w jego obradach plenarnych i pracach zespołowych. W 1989 został senatorem I kadencji z ramienia Komitetu Obywatelskiego, objął stanowisko marszałka Senatu. W rządzie Jana Olszewskiego pełnił funkcję ministra edukacji narodowej (1991–1992).

W 2005 wszedł w skład honorowego komitetu poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich. W lutym 2007 został doradcą prezydenta Lecha Kaczyńskiego ds. Polonii.

Od lutego 1990 do 11 maja 2008 był prezesem Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” w Warszawie.

Zmarł 6 kwietnia 2009, jego pogrzeb z udziałem m.in. prezydenta Lecha Kaczyńskiego i marszałka Senatu VII kadencji Bogdana Borusewicza odbył się 15 kwietnia tego samego roku. Andrzej Stelmachowski został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Odznaczenia i wyróżnienia

Ordery i odznaczenia

• Order Orła Białego (pośmiertnie, 7 kwietnia 2009)
• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1992)
• Odznaka Honorowa za Zasługi dla Samorządu Terytorialnego (pośmiertnie, 2015)
• Krzyż Komandorski Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego (2006)
• Order Przyjaźni II stopnia – Kazachstan (2006)

Wyróżnienia

• tytuły doktora honoris causa Sorbony, Uniwersytetu w Białymstoku, Uniwersytetu w Ferrarze, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Uniwersytetu Wrocławskiego
• Medal „Milito Pro Christo” (2002)
• Nagroda im. Księdza Idziego Radziszewskiego Towarzystwa Naukowego KUL (1996)
• honorowy obywatel Strzelna (1989)

Upamiętnienie

• patron Domu Polskiego w Iwieńcu
• patron sali nr 182 w gmachu Senatu
• tablica pamiątkowa w siedzibie Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” (2010)

Bibliografia

• Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 21 października 2010].
• {{{osoba}}}, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) .{{Ludzie nauki}} Brakujące pola: data dostępu oraz osoba. [dostęp 26 czerwca 2011].