Ansaldo A.1 Balilla

Ansaldo A-1 Balilla
	; Ansaldo A-1 Balilla, Museo Storico di Bergamo, Włochy
	Dane podstawowe
Państwo	Włochy
Producent	Gio Ansaldo w Genui; Zakłady Mechaniczne E. Plage i T. Laśkiewicz (na licencji)
Typ	samolot myśliwski
Konstrukcja	dwupłat o konstrukcji mieszanej
Załoga	1
	Historia
Data oblotu	1917
Lata produkcji	1918 (we Włoszech); 1920 – 1924 (w Polsce)
	Dane techniczne
Napęd	1 silnik rzędowy SPA-6A
Moc	220 KM (162 kW)
	Wymiary
Rozpiętość	7,68 m
Długość	6,84 m
Wysokość	2,53 m
Powierzchnia nośna	21,20 m²
	Masa
Własna	625 kg
Startowa	870 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	220 km/h
Prędkość wznoszenia	6,3 m/s
Pułap	5000 m
Zasięg	525 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	2 karabiny maszynowe Vickers kal. 7,7 mm (stałe, zsynchronizowane pod maską silnika)
	Użytkownicy
	Włochy, Polska, ZSRR, Argentyna, Hiszpania, Łotwa, Urugwaj

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 16 sty 2018, była oparta na tej wersji.

Ansaldo A-1 Balilla – włoski samolot myśliwski, zaprojektowany i zbudowany w 1917 w Gio Ansaldo w Genui przez inż. Giuseppe Brezziego.

Historia

W pierwszej połowie 1917 inż. Giuseppe Brezzi z zakładów Ansaldo w Turynie skonstruował samolot myśliwski Ansaldo A-1. Samolot ten w układzie dwupłata był bardzo podobny do produkowanego seryjnie jednomiejscowego samolotu myśliwskiego Ansaldo SVA-5. Nowy samolot różnił się w zasadzie tylko innym systemem usztywnienia płatów i mniejszymi rozmiarami.

Budowę prototypu ukończono w lecie 1917 i został oblatany jesienią przez pilota fabrycznego Mario Stoppaniego. Brak jest w dokumentach daty oblotu, prawdopodobnie miało to miejsce 30 listopada 1917^[1]. Prototyp był konstrukcji prawie wyłącznie drewnianej. Wyróżniał się charakterystycznym dla wszystkich samolotów firmy Ansaldo kadłubem – prostokątnym w części przedniej i przechodzący za kabiną w trójkątny, co zapewniało dobrą widoczność w dół i do tyłu. Kadłub był pokryty sklejką o grubości 2 mm. Silnik, umieszczony z przodu kadłuba, był osłonięty całkowicie blachą aluminiową. Płaty o kształcie prostokątnym, dwudźwigarowe, kryte płótnem, połączono dwiema parami słupków z rur stalowych i usztywnione cięgnami stalowymi i rozpórkami. Przed silnikiem zamontowano chłodnicę.

W locie prototyp osiągał zamierzoną przez konstruktorów prędkość maksymalną i prędkość wznoszenia, ale okazał się mało zwrotny. Do oceny samolotu zaproszono więc jeszcze znanych włoskich pilotów myśliwskich: Francesco Baracca, Fulco Ruffo di Cabria i Pier Ruggiero Picio, którzy w grudniu 1917 po odbyciu na nich wielu lotów potwierdzili opinię pilotów fabrycznych i przekazali wnioski konstruktorom. Prototyp poddano przeróbce – przede wszystkim zwiększono rozpiętość płatów i zamontowano silnik o większej mocy SPA-6A oraz zmieniono kształt chłodnicy cieczy.

Tak poprawiony prototyp w dniu 4 marca 1918 przekazano do włoskiej 91 eskadry myśliwskiej w celu jego wypróbowania. Samolot oceniono dobrze, choć często występowały usterki silnika.

Po niezbędnych zmianach i poprawkach samolot Ansaldo A.1 w maju 1918 skierowano do produkcji seryjnej. W maju i czerwcu przekazano pierwsze samoloty do lotnictwa włoskiego, lecz produkcja szła powoli. Samolot otrzymał nazwę Balilla (było to przezwisko włoskiego bohatera narodowego Giovana Battisty Perasso, który w 1746 jako chłopiec obrzucił austriacki patrol kamieniami)^[2].

Włoskie lotnictwo zamówiło 1600 samolotów, lecz z powodu zakończenia wojny zamówienia zmniejszono i ogółem we Włoszech zbudowano podczas wojny 221 samoloty Ansaldo A.1 Balilla, z czego 166 zostało odebranych przez włoskie lotnictwo przez rozejmem, a część ukończono dopiero po wojnie^[3]. Łącznie z produkcją eksportową, zakłady Ansaldo zbudowały ich prawdopodobnie 354 (najwyższy znany numer samolotu)^[4].

Produkcja samolotu w Polsce

W związku z zakupieniem licencji na budowę samolotu Ansaldo A-1 Balilla, produkcję ich powierzono Zakładom Mechanicznym E. Plage i T. Laśkiewicz. Na podstawie umowy zawartej w dniu 14 lutego 1920 przez Główny Urząd Zaopatrzenia Armii miały one w ciągu trzech lat dostarczyć 100 samolotów Balilla. Do końca jednak 1920 nie zbudowano żadnego samolotu, a pierwszy zbudowano dopiero w dniu 21 lipca 1921. W trakcie jego oblotu doszło do katastrofy, w której zginął oblatywacz – pionier lotnictwa polskiego – Adam Haber-Włyński, instruktor z Wyższej Szkoły Pilotów w Poznaniu. Wypadek ten opóźnił produkcję kolejnych samolotów, a dostawy były znacznie mniejsze, niż planowano.

W dostarczonych do jednostek lotniczych samolotach dochodziło do częstych awarii z powodu zacierania silników i pożarów. W związku z tym, we wrześniu 1924 roku po przeprowadzeniu dochodzenia wstrzymano produkcję samolotów Ansaldo A-1 Balilla.

Samolot Ansaldo A.1 Balilla miał duże (jak na ówczesne konstrukcje myśliwskie) obciążenie powierzchni nośnej (głównie z uwagi na bardzo ciężki silnik), co było powodem jego trudnego pilotażu i niewystarczającej zwrotności.

Łącznie w Polsce zbudowano 58 samolotów Ansaldo A.1 Balilla.

Użycie w lotnictwie

Pierwsze włoskie Balille były przekazane do jednostek szkolnych w Malpensa i Furbara. Pierwszy samolot trafił do jednostki bojowej – 91. Eskadry 28 czerwca 1918^[5]. Jedynie niewielka część ze zbudowanych samolotów trafiła do jednostek przed końcem wojny i nie odnotowano większych sukcesów na nich. Nowy typ nie spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem, przez pierwsze miesiące piloci oswajali się z nowym samolotem i usuwano pojawiające się we wczesnym okresie usterki. Odnotowano tylko jedno zwycięstwo włoskich pilotów na tym samolocie w dniu 8 października 1918 (Leopoldo Eleuteri zestrzelił myśliwiec Albatros D.III)^[5]. Pod koniec wojny skierowano je ponadto do obrony baz sterowców w głębi Włoch.

Po zakończeniu I wojny światowej 35 samolotów zakupiła Polska, 18 sztuk w 1922 r. Związek Radziecki^[6], 13 sztuk Łotwa^[6], pojedyncze sztuki Argentyna, Meksyk, Peru, Urugwaj, Kostaryka, Honduras^[7].

Kilku sztuk używano prywatnie w Stanach Zjednoczonych, w tym jeden samolot Ansaldo A.1 Balilla napędzany silnikiem Curtiss K12 jako samolot wyścigowy^[7].

Użycie w lotnictwie polskim

W 1919 polska misja zakupów przebywająca we Włoszech zainteresowała się produkowanymi przez firmę Gio Ansaldo w Genui samolotem samolotem myśliwskim Ansaldo A.1 Balilla. Wniosek misji zaakceptowało w sierpniu 1919 Ministerstwo Spraw Wojskowych i wkrótce zawarto umowę z wytwórnią Gio Ansaldo na dostawę 10 samolotów Balilla z silnikami SPA-6A, ale bez uzbrojenia, które potem zakupiono w Wielkiej Brytanii; zagwarantowano także możliwość sprowadzania dalszych samolotów. Jednocześnie z zakupem gotowych samolotów nabyto prawo do ich produkcji licencyjnej w Polsce. Ostatecznie we Włoszech zakupiono 35 samolotów Ansaldo A.1 Balilla.

Pierwsze samoloty Balilla dostarczono do Polski drogą morską w dniu 9 stycznia 1920 roku do Gdańska, skąd koleją dostarczono je do Warszawy. Po zmontowaniu, otrzymała je w dniu 26 maja 1920 7 Eskadra Myśliwska im. T. Kościuszki, stacjonująca wówczas na przyfrontowym lotnisku Biała Cerkiew. W eskadrze tej znalazło się 12 samolotów Balilla. Piloci 7 Eskadry (głównie amerykańscy ochotnicy) aż do rozejmu w październiku 1920 walczyli na tych samolotach na froncie galicyjskim w wojnie polsko-bolszewickiej, przede wszystkim wykonując misje przeciw celom naziemnym. Po wojnie 7 Eskadra Myśliwska stacjonowała we Lwowie, a w maju 1921 włączono ją w skład 1 Pułku Lotniczego w Warszawie.

Samoloty Ansaldo A-1 Balilla były używane w 1 pułku lotniczym do 1926, a w 1927 używano ich w 11 pułku lotniczym w Lidzie, tam też odnotowano ostatni wypadek śmiertelny, gdy 10 czerwca 1927 zginął pilot. Po tym wypadku wycofano wszystkie samoloty tego typu i skasowano.

Łącznie w lotnictwie polskim używano 92 samoloty Ansaldo A-1 Balilla, z tego 35 produkcji włoskiej i 57 produkcji polskiej.

Samoloty polskiej produkcji były znacznie gorzej wykonane, co doprowadziło do wielu wypadków. Poza stratami bojowymi, polskie lotnictwo utraciło 30 samolotów Balilla polskiej i 5 włoskiej produkcji, w tym 5 spalonych w pożarze w Krakowie-Rakowicach. W wypadkach zginęło 4 pilotów na samolotach włoskiej i 1 na samolotach polskiej produkcji^[6].

Opis konstrukcji

Samolot Ansaldo A-1 Balilla był jednomiejscowym samolotem myśliwskim, dwupłatem o konstrukcji w przeważającej części drewnianej, kabina odkryta. Podwozie klasyczne dwugoleniowe – stałe. Napęd: silnik rzędowy, śmigło drewniane, dwułopatowe. Uzbrojenie: 2 karabiny maszynowe Vickers kal. 7,7 mm – stały, zsynchronizowane pod maską silnika.

Przypisy

↑ Gregory Alegi, Ansaldo A.1 Balilla", Windsock Datafile No.88, 2001, ISBN 1-902207-39-4, s.3
↑ G. Alegi, Ansaldo..., s.34
↑ G. Alegi, Ansaldo..., s.8
↑ G. Alegi, Ansaldo..., s.10
↑ ^a ^b G. Alegi, Ansaldo..., s.6
↑ ^a ^b ^c G. Alegi, Ansaldo..., s.21
↑ ^a ^b G. Alegi, Ansaldo..., s.22-23

Bibliografia

Andrzej Morgała: Polskie samoloty wojskowe 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1972, s. 74-77.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia

[1] Gregory Alegi, Ansaldo A.1 Balilla", Windsock Datafile No.88, 2001, ISBN 1-902207-39-4, s.3

[2] G. Alegi, Ansaldo..., s.34

[alegi8-3] G. Alegi, Ansaldo..., s.8

[alegi10-4] G. Alegi, Ansaldo..., s.10

[alegi6-5] G. Alegi, Ansaldo..., s.6

[alegi21-6] G. Alegi, Ansaldo..., s.21

[alagi23-7] G. Alegi, Ansaldo..., s.22-23

[:1-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[A]

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43

Samoloty myśliwskie	A.1 Balilla SVA.3
Samoloty bombowe i torpedowe	Ca.1 Ca.2 Ca.3 Ca.4 Ca.5 SVA-9
Wodnosamoloty i łodzie latające	M.3
Samoloty rozpoznawcze	Pomilio PD/PE SIA.7B SVA.5