Antoni Grabowski (komunista)
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1936–1943 |
Siły zbrojne | |
Jednostki |
XIII Brygada Międzynarodowa im. Jarosława Dąbrowskiego |
Stanowiska |
Dowódca oddziału partyzanckiego |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Antoni Grabowski pseud. Włoch, Czarny Antek, Antek (ur. 1911 lub 17 stycznia 1909 w Sosnowcu, zm. w lipcu 1943) – działacz polskiego i międzynarodowego ruchu komunistycznego, uczestnik wojny domowej w Hiszpanii, organizator PPR i GL w okręgu Warszawa-Lewa Podmiejska i dowódca tego okręgu, dowódca III Kielecko-Radomskiego Obwodu GL, dowódca spec-grupy Sztabu Głównego GL.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W okresie międzywojennym wyemigrował w poszukiwaniu pracy do Francji, gdzie otrzymał zatrudnienie w górnictwie. Wstąpił do Francuskiej Partii Komunistycznej (FPK); działał przeważnie wśród robotniczej emigracji polskiej. W 1936 wyjechał do Hiszpanii i walczył w XIII Brygadzie im. Jarosława Dąbrowskiego, gdzie uzyskał stopień porucznika. 9 lutego 1939 wraz z innymi żołnierzami Brygady został internowany we Francji.
Na początku 1942 przedostał się do kraju. PPR powierzyła mu organizowanie placówek grup wypadowych i oddziałów partyzanckich GL w Okręgu Warszawa-Lewa Podmiejska. Zorganizowane przezeń grupy i oddziały GL w powiatach: sochaczewskim, łowickim i grójeckim rozpoczęły działalność w połowie 1942. Pod koniec sierpnia 1942 "Antek" utworzył 12-osobowy oddział partyzancki im. Ludwika Waryńskiego, który 15 września 1942 pod jego osobistym dowództwem wykoleił w Lipcach na linii Warszawa-Koluszki pociąg pośpieszny z wojskiem. Następnie Grabowski objął stanowisko dowódcy Okręgu Warszawa-Lewa Podmiejska. W grudniu 1942 został skierowany na dowódcę Kielecko-Radomskiego Obwodu GL; na tym stanowisku m.in. zastrzelił za bandytyzm dowódcę jednego z oddziałów partyzanckich GL, Zygmunta Banasiaka. W lutym 1943 został przeniesiony na p.o. dowódcy IV Krakowskiego Obwodu GL, ponieważ kierownictwo PPR i GL w Małopolsce zostało zdziesiątkowane wskutek aresztowań (na początku 1943 Niemcy aresztowali m.in. sekretarza obwodowego PPR Franciszka Malinowskiego, dowódcę Krakowskiego Obwodu GL Romana Śliwę i sekretarza Rzeszowskiego Okręgu PPR Augustyna Micała). W końcu kwietnia odwołano go do Warszawy, gdzie po śmierci Franciszka Bartoszka objął dowództwo spec-grupy Sztabu Głównego GL. Ok. 10 lipca 1943 został aresztowany przez gestapo i kilka tygodni później zamordowany.
Antoni Grabowski był patronem 12 pułku kolejowego[1].
Awanse[edytuj | edytuj kod]
- porucznik - druga połowa lat 30 (w Brygadach Międzynarodowych)
- Oficer GL - 1942
- Oficer Sztabu Głównego GL - 1943
- pułkownik - pośmiertnie w 1945
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Order Krzyża Grunwaldu II klasy - pośmiertnie
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy - pośmiertnie
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Leszkowicz 2022 ↓, s. 751.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Bolesław Garas, Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942-1945, Warszawa 1971.
- Tomasz Leszkowicz: Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-588-7.
- Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 2, Warszawa 1987.
- Polski Słownik Biograficzny t. VIII, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959-1960.
- Edward Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową, Warszawa 1982.
- Piotr Gontarczyk, Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941-1944, Warszawa 2003.
- Odznaczeni Orderem Krzyża Grunwaldu II klasy
- Odznaczeni Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy
- Dowódcy obwodów Gwardii Ludowej
- Dowódcy okręgów Gwardii Ludowej
- Działacze Francuskiej Partii Komunistycznej
- Politycy PPR
- Polscy żołnierze Brygad Międzynarodowych
- Urodzeni w 1911
- Zmarli w 1943
- Ofiary egzekucji pierścienia warszawskiego
- Żołnierze Brygad Międzynarodowych internowani we Francji
- Ludzie urodzeni w Sosnowcu
- Patroni jednostek ludowego Wojska Polskiego