Archiwum Państwowe w Bydgoszczy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy
Ilustracja
Budynek Archiwum Państwowego w Bydgoszczy
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bydgoszcz

Adres

Dworcowa 65

Styl architektoniczny

eklektyzm

Ukończenie budowy

1871

Odbudowano

1953-1956

Pierwszy właściciel

Theodor i Adolf Wulff

Obecny właściciel

Archiwum Państwowe

Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Archiwum Państwowe w Bydgoszczy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Archiwum Państwowe w Bydgoszczy”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Archiwum Państwowe w Bydgoszczy”
53,131043°N 17,995404°E/53,131043 17,995404
Strona internetowa

Archiwum Państwowe w Bydgoszczy – jedno z kilkudziesięciu polskich archiwów państwowych, właściwe terytorialnie dla powiatów województwa kujawsko-pomorskiego należących wcześniej do województwa bydgoskiego, z siedzibą przy ulicy Dworcowej 65 w Bydgoszczy.

Historia archiwum[edytuj | edytuj kod]

Na początku 1906 roku, w związku z likwidacją pruskiej Komisji Generalnej dla Prowincji Poznańskiej i Prus Zachodnich w Bydgoszczy (instytucji powołanej do przeprowadzenia reformy rolnej w pruskich prowincjach Prusy Wschodnie, Prusy Zachodnie i Prowincji Poznańskiej), utworzono archiwum przechowujące akta tej instytucji. W latach 1920–1923 podlegało ono Urzędowi Ziemskiemu w Poznaniu, a od 1924 roku stało się oddziałem Archiwum Państwowego w Poznaniu. W 1938 roku w związku z włączeniem Bydgoszczy do województwa pomorskiego, bydgoskie archiwum objęło swoją jurysdykcją całe województwo.

W 1939 roku okupacyjne władze niemieckie przekształciły placówkę w oddział Archiwum Rzeszy w Gdańsku, właściwy terytorialnie dla obszaru rejencji bydgoskiej. W tym czasie do zasobu archiwalnego trafiły akta z przedwojennych polskich urzędów: Urzędu Wojewódzkiego Pomorskiego, Kuratorium Okręgu Szkolnego Pomorskiego oraz Komendy Wojewódzkiej Policji Państwowej.

W latach 1945–1947 archiwum ponownie podporządkowano archiwum w Poznaniu, a od 1947 roku stało się samodzielnym Archiwum Państwowym właściwym dla województwa pomorskiego, a od 1950 roku dla województwa bydgoskiego[1].

Dyrektorzy archiwum:
1918–1927 Mieczysław Białynia-Rzepecki[2]
1927–1939 Tadeusz Esman
1945–1952 Tadeusz Esman
1952–1953 Czesław Skopowski
1953–1967 Józef Augustyn
1967–1980 Franciszek Fedorowicz
1980–1982 Anna Perlińska[3]
1982–2004 Janusz Kutta
2005-nadal Eugeniusz Borodij

Zasoby archiwum[edytuj | edytuj kod]

Aktualnie zasób archiwalny bydgoskiego archiwum liczy sobie ponad 10 km akt i obejmuje m.in. akta:

  • Deputacji Kamery Wojenno-Domenalnej w Bydgoszczy (1772–1806)
  • Departamentu Bydgoskiego (1808–1815)
  • Rejencji w Bydgoszczy (1815–1919, 1939–1945) i Inowrocławiu (1939–1945)
  • Urzędu Wojewódzkiego Pomorskiego w Toruniu (1920–1939) i Bydgoszczy (1945–1950)
  • Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy (1950–1973)
  • administracji państwowej i samorządowej powiatów Bydgoszcz (1809–1975), Chojnice (1772, 1816–1975), Sępólno (1920–1975), Szubin (1880–1975), Świecie (1777, 1808–1975), Tuchola (1773,1873–1975) i Wyrzysk (1837–1975)
  • miast północnej części dawnego woj. bydgoskiego, w tym Bydgoszczy, Chojnic, Czerska, Fordonu, Łobżenicy, Miasteczka, Wyrzyska i Wysokiej.

Najstarszy z przechowywanych dokumentów datowany jest na 18 czerwca 1179 roku i dotyczy przejęcia przez papieża Aleksandra III opieki nad klasztorem benedyktynów w Mogilnie. Spośród zbiorów kartograficznych (blisko 11 tysięcy jednostek) najstarszy jest plan Bydgoszczy z 1774 r. autorstwa Juliusa Gretha.

Siedziba archiwum[edytuj | edytuj kod]

Archiwum Państwowe mieści się w eklektycznym budynku wzniesionym jako budynek administracyjno-mieszkalny stoczni Theodora i Adolfa Wulffów. Po upadku tej firmy był on siedzibą Komisji Generalnej dla Prowincji Poznańskiej i Prus Zachodnich w Bydgoszczy, a po jej likwidacji, od 1906 był użytkowany jako archiwum akt. Na fasadzie tablica pamiątkowa ku czci archiwisty Zygmunta Malewskiego (1875–1937).

Część zbiorów znajduje się w budynku przy ul. Wiślanej 27 (akta zajmują część budynku szkolnego).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]