Ars generalis ultima

Ilustracja do Ars magna et ultima

Ars generalis ultima, Ars Magna - dzieło filozoficzne Rajmunda Lulla z ok. 1305 r.

Dzieło zawiera wykład Ars Magna, mającej być nauką o najwyższym stopniu ogólności, z której można by wyprowadzić twierdzenia wszystkich nauk, w tym logiki i metafizyki. W projekcie tym widoczna jest jedna z pierwszych tendencji do automatyzacji i mechanizacji rozumowania. Tym samym terminem Lullus określał bowiem złożone z niezależnie obracających się kół urządzenie służące do mechanicznego rozwiązywania problemów poprzez odpowiednie łączenie rozmieszczonych na kołach pojedynczych wyrazów.

Intencją Rajmunda Llulla było stworzenie doskonalszej niż Arystotelesowska sylogistyka metody dyskusji i przekonywania, co miało dopomóc mu w dziele nawrócenia na chrześcijaństwo wyznawców islamu.

Budowanie uniwersalnej nauki Lullus rozpoczął od utworzenia "alfabetu" składającego się z podstawowych terminów metafizycznych i logicznych, do których należały nazwy relacji, nazwy cech, partykuły pytajne itp. Alfabet ten poddał różnorodnym uporządkowaniom, które pozwalały dokonywać przeglądów złożonych z jego elementów całości. Przy obracaniu się kół maszyny Lullusa terminy te układały się w trójki, z których niektóre tworzyły poprawne sylogizmy. Dzięki temu za pomocą maszyny można było wyszukiwać orzeczniki przysługujące danemu podmiotowi, termin średni danych dwóch terminów lub konkluzję dla danych przesłanek.

Treści wyłożone w Ars magna zostały potem wydane w jego skrócie: Ars brevis.

Idee Lullusa znane były Leibnizowi, którego zainspirowały do stworzenia projektu uniwersalnego i ścisłego języka graficznego (characterstica universalis) i uniwersalnego rachunku.

Bibliografia

• Tadeusz Kotarbiński, Wykłady z dziejów logiki, Łódź 1957

Linki zewnętrzne

• Ars magna - przekład angielski
• Ars brevis - przekład angielski. lullianarts.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-01)].