Artuk Ibn Ekseb

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Artuk Ibn Ekseb
Namiestnik Palestyny
Okres

od 1086
do 1091

Dane biograficzne
Dynastia

Artukidzi

Data śmierci

1091

Dzieci

Sukman Ibn Artuk, Ilghazi

Artuk Ibn Ekseb (albo Artuk Beg) (? – zm. 1091) – wódz w służbie Seldżukidów i eponimiczny protoplasta dynastii Artukidów.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był wodzem należącego do Oguzów plemienia Döger[1]. W roku 1072 stał na czele seldżuckiej armii w Anatolii, pokonał i wziął do niewoli Izaaka Komnena i dotarł aż do rzeki Sakarya. Kiedy wybuchła rebelia Jana Dukasa cesarz Michał VII Dukas (1071 – 1078) zawarł porozumienie z Artukiem i prosił go o pomoc. Turcy dotarli wtedy aż do zatoki Izmit nad Morzem Marmara, jednak po śmierci Alp Arslana (1063 – 1072) Artuk został wezwany do Reju żeby pomóc Malikszahowi (1072 – 1092) w pokonaniu jego wuja Kawurta (1048 – 1074)[2]. W roku 1076/1077 przemaszerował przez region Al-Ahsy we wschodniej Arabii, docierając aż do Katifu i Bahrajnu, po drodze gromiąc miejscowych Karmatów[3]. W roku 1079 Malikszah postawił go na czele wojsk jego młodszego brata Tutusza (1079 – 1095), które wysłał do Syrii przeciwko Atsyzowi. W roku 1084 brał udział w kampanii Ibn Dżahira przeciwko Marwanidom w Diyarbakırze, podczas której jego zachowanie było jednak dwuznaczne. W roku 1085 został posłany do Chorasanu przeciwko zbuntowanemu bratowi sułtana, Tekeszowi. Po tej kampanii otrzymał od Malikszaha strategicznie położony Hulwan w Kurdystanie jako iktę. W tym okresie Artuk zaczął też spiskować z władającym Aleppo i Mosulem Muslimem Ibn Kurajszem (1042 – 1085) z rodu Ukajlidów i po jego śmierci ze strachu przed gniewem Malikszaha uciekł na służbę do Tutusza[4]. W roku 1086 Artuk odparł najazd na ziemie Tutusza przedsięwzięty przez Sulajmana Ibn Kutulmisza (1077 – 1086), pokonując i zabijając go w bitwie nieopodal Aleppo oraz biorąc do niewoli jego syna, Kilidż Arslana[5]. Od tego roku Artuk był namiestnikiem Palestyny, z siedzibą w Jerozolimie. Zmarł w roku 1091, pozostawiając po sobie kilku synów, w tym m.in. Sukmana (zm. 1105) i Ilghaziego (zm. 1122)[6]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Carole Hillenbrand: Artūqids. W: Alan V. Murray (ed.): The Crusades. An Encyclopaedia. Oxford: ABC Clio, 2006, s. 110.
  2. ↑ Osman Turan: Anatolia in the Period of the Seljuks and the Beyliks. W: P.M. Holt, Ann K.S. Lambton, Bernard Lewis (eds.): The Cambridge History of Islam. Volume IA. The Central Islamic Lands From Pre-Islamic Times To The First World War. Cambridge University Press, 2008, s. 234. ISBN 0-521-21946-9.
  3. ↑ C.E. Bosworth: The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000 – 1217). W: J.A. Boyle (ed.): The Cambridge history of Iran. Volume 5. The Saljuq and Mongol Periods. Cambridge: Cambridge University Press, 1968, s. 98. ISBN 978-0-521-06936-6.
  4. ↑ Cl. Cahen: Artukids. W: H.R.A. Gibb, J.H. Kramers, E. Lévi-Provençal, J. Schacht: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume I. Leiden: E.J. Brill, 1986, s. 664. ISBN 90-04-08114-3.; Cl. Cahen: al-Djāhiz. W: B. Lewis, Ch. Pellat, J. Shacht: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume II. Leiden: E.J. Brill, 1991, s. 385. ISBN 90-04-07026-5.; Claude Cahen: The Turkish Invasion: The Selchükids. W: Baldwin, M. W. (ed.): The first hundred years (A History of the Crusades, volume, I). Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press, 1969, s. 158.
  5. ↑ G. Leiser: Sulaymān b. Kutulmish. W: C.E. Bosworth, E. Van Donzel, W.P. Heinrichs, G. Lecomte: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume IX. Leiden: E.J. Brill, 1997, s. 826. ISBN 90-04-10422-4.
  6. ↑ Cl. Cahen: Artukids. W: H.R.A. Gibb, J.H. Kramers, E. Lévi-Provençal, J. Schacht: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume I. Leiden: E.J. Brill, 1986, s. 664. ISBN 90-04-08114-3.; Carole Hillenbrand: Artūqids. W: Alan V. Murray (ed.): The Crusades. An Encyclopaedia. Oxford: ABC Clio, 2006, s. 110.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • C.E. Bosworth: The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000 – 1217). W: J.A. Boyle (ed.): The Cambridge history of Iran. Volume 5. The Saljuq and Mongol Periods. Cambridge: Cambridge University Press, 1968, s. 1 – 202. ISBN 978-0-521-06936-6.
  • Cl. Cahen: Artukids. W: H.R.A. Gibb, J.H. Kramers, E. Lévi-Provençal, J. Schacht: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume I. Leiden: E.J. Brill, 1986, s. 662 – 667. ISBN 90-04-08114-3.
  • Cl. Cahen: al-Djāhiz. W: B. Lewis, Ch. Pellat, J. Shacht: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume II. Leiden: E.J. Brill, 1991, s. 385 – 386. ISBN 90-04-07026-5.
  • Claude Cahen: The Turkish Invasion: The Selchükids. W: Baldwin, M. W. (ed.): The first hundred years (A History of the Crusades, volume, I). Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press, 1969, s. 134 – 176. Pełny dostęp online
  • Carole Hillenbrand: Artūqids. W: Alan V. Murray (ed.): The Crusades. An Encyclopaedia. Oxford: ABC Clio, 2006, s. 110 – 112.
  • G. Leiser: Sulaymān b. Kutulmish. W: C.E. Bosworth, E. Van Donzel, W.P. Heinrichs, G. Lecomte: The Encyclopaedia of Islam. New Edition. Volume IX. Leiden: E.J. Brill, 1997, s. 825 – 826. ISBN 90-04-10422-4.
  • Osman Turan: Anatolia in the Period of the Seljuks and the Beyliks. W: P.M. Holt, Ann K.S. Lambton, Bernard Lewis (eds.): The Cambridge History of Islam. Volume IA. The Central Islamic Lands From Pre-Islamic Times To The First World War. Cambridge University Press, 2008, s. 231 – 262. ISBN 0-521-21946-9.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Artuk_Ibn_Ekseb&oldid=72275255”