Atak Tytanów

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Attack on Titan)
Atak Tytanów
jap. 進撃の巨人
(Shingeki no Kyojin)
Gatunekakcja, horror, fantasy, dystopia, fantastyka postapokaliptyczna
Manga
AutorHajime Isayama
WydawcaKōdansha
Polski wydawcaJaponica Polonica Fantastica
Odbiorcyshōnen
Drukowana wBessatsu Shōnen Magazine
Wydawana9 września 2009 – 9 kwietnia 2021
Liczba tomów34
Powieść
Shingeki no Kyojin: Before the Fall
AutorSuzukaze Ryo
ArtystaHajime Isayama
WydawcaKōdansha
Odbiorcyshōnen
Wydawana2 grudnia 2011
Liczba tomów3
Telewizyjny serial anime
ReżyserTetsurō Araki (s1–3)
Masashi Koizuka (s2–3)
Yuichiro Hayashi (s4)
Jun Shishido (s4)
ScenariuszYasuko Kobayashi (s1–3)
Hiroshi Seko (s4)
MuzykaHiroyuki Sawano
Kohta Yamamoto (s4)
StudioWit Studio (s1–3)
MAPPA (s4)
Stacja telewizyjnaMBS, Tokyo MX, FBS, TOS, HTB, TVA, BS11
Premierowa emisja7 kwietnia 2013 – 5 listopada 2023
Liczba odcinków90 + OVA
Gra komputerowa
Attack on Titan: Lost In The Cruel World
ProducentNitroplus, Production I.G
WydawcaNitroplus, Production I.G
PlatformaBlu-ray
Data wydania18 września 2013
Gatunekpowieść wizualna

Atak Tytanów (jap. 進撃の巨人 Shingeki no Kyojin; ang. Attack on Titan) – shōnen-manga autorstwa Hajime Isayamy, publikowana od września 2009 do kwietnia 2021 na łamach magazynu „Bessatsu Shōnen Magazine”. Całość została zebrana w 34 tomach, wydawanych od marca 2010 do czerwca 2021.

Na jej podstawie powstało anime, które było emitowane przez 10 lat. Pierwszy sezon zadebiutował 6 kwietnia 2013 na antenie MBS, natomiast finałowy odcinek ukazał się 4 listopada 2023 na Crunchyroll[1]. Oprócz adaptacji anime zostały wyprodukowane także filmy live-action, natomiast 4 gry wideo wyprodukowane przez Nitroplus zostaną wydane jako bonusy do trzeciego i szóstego wydania anime na Blu-ray.

Fabuła[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Lista postaci serii Atak Tytanów.

Akcja serii toczy się w postapokaliptycznym świecie, w którym ludzkość została niemal całkowicie wybita przez istoty zwane tytanami. Niewielka część ludzi, która przetrwała, schroniła się na terenie otoczonym trzema 50-metrowymi murami – Maria, Rose i Sina – będącymi dla tytanów przeszkodą nie do pokonania. Mieszkańcy miast od ponad stu lat nie zostali zaatakowani, lecz ich sytuacja nie jest stabilna, gdyż poza murami wciąż żyją liczni tytani, a każda wyprawa oddziału Zwiadowców poza mury kończyła się klęską.

Jednak pewnego dnia jak spod ziemi wyrasta Kolosalny Tytan mierzący 60 metrów. Wraz z Opancerzonym Tytanem przebija się przez mur Maria i wpuszcza innych tytanów, którzy całkowicie niszczą wszystkie miasta i pożerają mieszkańców. Ci, którym udało się ewakuować, zamieszkali za murem Rose. Wśród nich jest trójka przyjaciół – Eren, Mikasa i Armin. Eren od dawna marzył o dołączeniu do oddziału Zwiadowców, aby zobaczyć świat zewnętrzny. Widząc jak tytan pożera jego matkę, chłopiec poprzysięga zemstę i kilka lat później wraz z przyjaciółmi zaciąga się do wojska.

Manga[edytuj | edytuj kod]

Manga zaczęła być publikowana w miesięczniku „Bessatsu Shōnen Magazine” wydawnictwa Kōdansha od październikowego numeru, wydanego 9 września 2009 roku[2][3]. Pierwszy tom został wydany 17 marca 2010 roku[2]. Przed emisją opartego na mandze serialu anime, Atak Tytanów została wydrukowana łącznie w 10 milionach egzemplarzy[4]. Natomiast już sam dwunasty tankōbon mangi został wydrukowany w 2,2 miliona kopii i był jedną z dwóch dotychczas opublikowanych mang, których pojedynczy tankōbon wydrukowano w więcej niż dwóch milionach egzemplarzy. Drugą mangą jest One Piece[5]. 10 listopada 2020 roku Hajime Isayama ogłosił, że manga jest ukończona w 98-99 procentach[6]. W styczniu 2021 roku Kōdansha podała do wiadomości, że ostatni rozdział mangi ukaże się 9 kwietnia 2021 roku w majowym numerze czasopisma „Bessatsu Shōnen Magazine”[7]. Ostatni, 34. tomik mangi, został wydany 9 czerwca 2021[7].

W 2015 roku manga została sprzedana w Japonii w 8 778 048 egzemplarzach, będąc 3. najchętniej kupowaną serią w kraju[8]. W 2016 roku została sprzedana w Japonii w 6 544 081 egzemplarzach stając się 4. najchętniej kupowaną serią w kraju[9], a w 2017 roku została sprzedana w Japonii w 6 622 781 egzemplarzach plasując się na 2. miejscu najchętniej kupowanych tytułów mang w kraju[10]. W 2019 roku manga została sprzedana w Japonii w 4 704 234 egzemplarzach i była siódmą najchętniej kupowaną mangą w kraju[11].

W Polsce dystrybucją mangi zajęło się wydawnictwo Japonica Polonica Fantastica[12].

NrJęzyk japońskiJęzyk polski
Data wydaniaISBNData wydaniaISBN
117 marca 2010[2]ISBN 978-4-06-384276-0maj 2014[13]ISBN 978-83-7471-401-3
216 lipca 2010[14]ISBN 978-4-06-384338-5wrzesień 2014[13]ISBN 978-83-7471-402-0
39 grudnia 2010[15]ISBN 978-4-06-384410-8październik 2014[13]ISBN 978-83-7471-403-7
48 kwietnia 2011[16]ISBN 978-4-06-384469-6luty 2015[13]ISBN 978-83-7471-404-4
59 sierpnia 2011[17]ISBN 978-4-06-384513-6kwiecień 2015[13]ISBN 978-83-7471-405-1
69 grudnia 2011[18]ISBN 978-4-06-384591-4lipiec 2015[13]ISBN 978-83-7471-406-8
79 kwietnia 2012[19]ISBN 978-4-06-384652-2wrzesień 2015[13]ISBN 978-83-7471-407-5
89 sierpnia 2012[20]ISBN 978-4-06-384712-3grudzień 2015[13]ISBN 978-83-7471-408-2
97 grudnia 2012[21]ISBN 978-4-06-384776-5marzec 2016[13]ISBN 978-83-7471-409-9
109 kwietnia 2013[22]ISBN 978-4-06-384839-7maj 2016[13]ISBN 978-83-7471-410-5
119 sierpnia 2013[23]ISBN 978-4-06-394901-8sierpień 2016[13]ISBN 978-83-7471-411-2
129 grudnia 2013[24]ISBN 978-4-06-394976-6listopad 2016[13]ISBN 978-83-7471-412-9
139 kwietnia 2014[25]ISBN 978-4-06-395044-1luty 2017[13]ISBN 978-83-7471-413-6
148 sierpnia 2014[26]ISBN 978-4-06-395141-7maj 2017[13]ISBN 978-83-7471-414-3
159 grudnia 2014[27]ISBN 978-4-06-395253-7sierpień 2017[13]ISBN 978-83-7471-415-0
169 kwietnia 2015[28]ISBN 978-4-06-395358-9październik 2017[13]ISBN 978-83-7471-416-7
177 sierpnia 2015[29]ISBN 978-4-06-395446-3styczeń 2018[13]ISBN 978-83-7471-417-4
189 grudnia 2015[30]ISBN 978-4-06-395549-1marzec 2018[13]ISBN 978-83-7471-418-1
198 kwietnia 2016[31]ISBN 978-4-06-395636-8czerwiec 2018[13]ISBN 978-83-7471-419-8
209 sierpnia 2016[32]ISBN 978-4-06-395720-4lipiec 2018[13]ISBN 978-83-7471-420-4
219 grudnia 2016[33]ISBN 978-4-06-395815-7październik 2018[13]ISBN 978-83-7471-721-2
227 kwietnia 2017[34]ISBN 978-4-06-395909-3grudzień 2018[13]ISBN 978-83-7471-722-9
239 sierpnia 2017[35]ISBN 978-4-06-510100-1luty 2019[13]ISBN 978-83-7471-723-6
248 grudnia 2017[36]ISBN 978-4-06-510548-1kwiecień 2019[13]ISBN 978-83-7471-724-3
259 kwietnia 2018[37]ISBN 978-4-06-511201-4lipiec 2019[13]ISBN 978-83-7471-725-0
269 sierpnia 2018[38]ISBN 978-4-06-512183-2wrzesień 2019[13]ISBN 978-83-7471-726-7
277 grudnia 2018[39]ISBN 978-4-06-513479-5styczeń 2020[13]ISBN 978-83-7471-727-4
289 kwietnia 2019[40]ISBN 978-4-06-514869-3marzec 2020[13]ISBN 978-83-7471-728-1
299 sierpnia 2019[41]ISBN 978-4-06-516224-8maj 2020[13]ISBN 978-83-7471-729-8
309 grudnia 2019[42]ISBN 978-4-06-517543-9wrzesień 2020[13]ISBN 978-83-7471-860-8
319 kwietnia 2020[43]ISBN 978-4-06-518689-3listopad 2020[13]ISBN 978-83-7471-861-5
329 września 2020[44]ISBN 978-4-06-520322-4wrzesień 2021[13]ISBN 978-83-7471-862-2
338 stycznia 2021[45]ISBN 978-4-06-522029-0październik 2021[13]ISBN 978-83-7471-863-9
349 czerwca 2021[46]ISBN 978-4-06-523417-4grudzień 2021[13]ISBN 978-83-7471-970-4

Spin-offy[edytuj | edytuj kod]

Powstały także spin-offy do serii. Pierwszy z nich, komedia zatytułowana Shingeki! Kyojin Chūgakkō (jap. 進撃！巨人中学校), została napisana przez Saki Nakagawę. Była publikowana w Bessatsu Shōnen Magazine od maja 2012 roku. Przedstawia ona perypetie bohaterów, którzy będąc w gimnazjum walczą z tytanami[47].

Kolejna seria wydawnicza oparta jest na light novel Attack on Titan: Before the Fall. Jest publikowana w czasopiśmie Gekkan Shōnen Sirius od sierpnia 2013 roku. Rysunki wykonuje Satoshi Shiki[48].

Kolejnym spin-offem jest manga oparta na powieści wizualnej pt. No Regrets. Seria ta pojawia się w magazynie Aria i zatytułowana została Atak Tytanów: Bez żalu (jap. 進撃の巨人 悔いなき選択 Shingeki no kyojin: Kuinaki sentaku). Napisana została przez Gun Snark, a zilustrowana przez Hikaru Surugę. Fabuła skupia się na przeszłości jednej z głównych postaci, Leviu[49]. W Polsce, manga ta została wydana przez wydawnictwo Japonica Polonica Fantastica[50].

Light novel[edytuj | edytuj kod]

Seria light novel zatytułowana Shingeki no Kyojin: Before the Fall napisana przez Ryo Suzukaze i zilustrowana przez Isayamę Hajime została wydana 2 grudnia 2011. Akcja serii rozgrywa się przed mangą (i anime), jest prequelem. Jest publikowana przez Kōdanshę. Do końca 2014 roku zostały wydane trzy tomy[51].

Anime[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Lista odcinków serialu anime Shingeki no Kyojin.
Logo występujące w serialu.

Anime wyprodukowane przez Wit Studio i reżyserowane przez Tetsurō Arakiego zadebiutowało 6 kwietnia 2013 i było emitowane do 28 sierpnia 2013 w telewizji MBS[52]. Wersja OVA specjalnego rozdziału „Ilse’s Notebook” z tomu piątego miała być wydana wraz ze specjalnym wydaniem jedenastej części anime na DVD 9 sierpnia 2013, ale ostatecznie premiera opóźniła się i premiera nastąpi wraz ze specjalnym wydaniem dwunastej części anime na DVD[53].

Pierwszy opening jest zatytułowany „Feuerroter Pfeil und Bogen” (jap. 紅蓮の弓矢 Guren no yumiya), nagrany przez Linked Horizon a pierwszy ending zatytułowany jest „Utsukushiki zankoku na sekai” (jap. 美しき残酷な世界), śpiewany przez Yōko Hikasa[54]. Od odcinka czternastego opening i ending zmieniły się – opening zatytułowany jest „Die Flügel der Freiheit” (jap. 自由の翼 Jiyū no Tsubasa), kolejna piosenka Linked Horizon[55], zaś drugi ending nosi nazwę „Great escape” i był nagrany przez cinema staff[56].

Gry[edytuj | edytuj kod]

Na podstawie Ataku Tytanów wydane zostały cztery gry wideo, wyprodukowane przez Nitroplus z pomocą Production I.G[57]. Gry te są powieściami wizualnymi i będą dołączone do trzeciego i szóstego wydania anime na Blu-ray. Gry te będą spin-offem serii z udziałem postaci znanych z anime i mangi.

Trzecie wydanie anime na Blu-ray zostało wydane 18 września 2013 wraz z grą Lost In The Cruel World, która opowiada o Mikasie, a także zawiera demo drugiej gry, A Choice With No Regrets (jap. 悔いなき選択 Kuinaki Sentaku).

Szóste wydanie anime na Blu-ray zostało wydane 18 grudnia 2013 i zawierało pełną wersję gry A Choice With No Regrets opowiadającą o przeszłości Levia i Erwina, a także grę (obecnie nie ma tytułu) o Erenie i Leviu, oraz Wall Sina, Goodbye o Annie.

Piąta gra wideo jest w planach, miałaby zostać wydana na konsole domowe i przenośne w 2014 roku[58].

4 grudnia 2014 ukazała się gra akcji Attack on Titan: Humanity in Chains, przeznaczona na konsole Nintendo 3DS[59]. Jej druga część o nazwie Attack on Titan 2: Future Coordinates miała premierę 30 listopada 2017[60]. Obie gry zostały wyprodukowane przez Spike Chunsoft, zaś ich wydawcą jest Atlus, jednostka podległa koncernowi SEGA.

16 lutego 2016 Koei Tecmo wydało grę Attack on Titan: Wings of Freedom autorstwa studia Omega Force. Gra jest dostępna na platformy PC, PlayStation 3, PlayStation 4, PlayStation Vita i XboX One[61]. Druga część gry, zatytułowana Attack on Titan 2 (w Europie wydana pod nazwą A.O.T. 2), dostępna na urządzenia PC, PlayStation 4, Xbox One i Nintendo Switch, ukazała się 20 marca 2018[62]. 5 lipca 2019 wydano kompletną edycję drugiej części gry, zatytułowaną Attack on Titan 2: Final Battle, wzbogaconą o dodatkową zawartość[63].

W marcu 2019 ukazała się gra Attack on Titan: Assault, przeznaczona na urządzenia mobilne z systemami Android i iOS. Producentem gry jest Ngames Limited, zaś wydawcą GameSamba[64].

Film[edytuj | edytuj kod]

Wytwórnia Tōhō wyprodukowała film live-action na podstawie serii. Reżyserem jest Shinji Higuchi, a scenariusz napisał Yuusuke Watanabe. Zdjęcia do filmu rozpoczęły się latem 2014 roku, a jego premiera odbyła się 1 sierpnia 2015 roku[65].

Odbiór[edytuj | edytuj kod]

Cosplayerzy niektórych postaci z serii

Manga sprzedała ponad 20 milionów kopii (na czerwiec 2013)[66]. Seria wygrała Nagrodę Kōdansha Manga w kategorii shōnen w 2011 roku[67]. Do czerwca 2013 w Japonii sprzedano 20 milionów egzemplarzy mangi. Premiera anime zwiększyła sprzedaż mangi, a Mainichi Shimbun określiło mangę „hitem dekady”[68]. Manga była także nominowana do nagrody Manga Taishō, a także dwukrotnie do Nagrody Kulturalnej im. Osamu Tezuki[69][70][71].

Zrealizowane na podstawie mangi, anime z 2013 roku, wygrało nagrodę Anime Grand Prix miesięcznika Animage oraz Tokyo Anime Award w kategorii „animacja roku”[72][73]. Recenzenci i redakcja polskojęzycznego serwisu tanuki.pl zarówno mandze, jak i anime wystawili oceny 8/10[13][74].

Krytycy z Anime News Network wysoko ocenili anime. Rebecca Silverman określiła je jako „jednocześnie piękne i pociągające”, oraz „doskonała mieszanka tego, co XVIII-wieczna pisarka Ann Radcliffe określiła jako „fascynacja kontra strach”: jedna część, fizyczna, sprawia, że chcesz odwrócić wzrok, a druga, intelektualna, sprawia, że chcesz wiedzieć, co stanie się dalej.”[75] Mimo że wiele jest przygodowych anime dziejących się w postapokaliptycznym świecie, Carlo Santos powiedział, że „tylko kilka jest równie bliskich doskonałości jak Atak Tytanów”. Santos określił anime jako „arcydzieło o śmierci i zniszczeniu”[76]. Theron Martin pochwalił muzyczną stronę serii oraz pierwszy odcinek, który określił jako „długo zapadający w pamięć”, chociaż skrytykował też „zmarnowany potencjał graficzny”[77].

Seria zdobyła także dużą popularność w sąsiadujących krajach Azji. Okładka anime ukazała się 27 maja 2013 na pierwszej stronie hongkońskiej gazety am730, co spowodowało wzrost popularności zarówno mangi, jak i anime w Hongkongu, w Chinach i na Tajwanie[78].

W 2013 roku po tym, jak media odnalazły post na blogu Isayamy, w którym mówił, że design postaci Dota Pixisa oparty został na postaci japońskiego generała Yoshifuru Akiyama, wybuchnął ogólnoświatowy flame war o samym generale, a także o politycznych odniesieniach do prawdziwego świata w anime, a na blogu scenarzysty pojawiło się tysiące gróźb[79].

Kontrowersje w Azji[edytuj | edytuj kod]

Popularność serii spowodowała wiele kontrowersji na jej temat w samej Azji: południowokoreański magazyn Electronic Times oskarżył Atak Tytanów o podprogowe aluzje polityczne do japońskiego ministra Shinzō Abe i jego poglądów na militaryzm. Wong Yeung Tat, krytyk z Hongkongu pochwalił Hajime Isayamę za to w jaki sposób napisał uniwersalny scenariusz do anime, który pozwala każdemu inaczej interpretować jego znaczenie[80].

W 2015 chińskie Ministerstwo Kultury umieściło Atak Tytanów na liście 38 mang i anime zawierających „dalece niewłaściwe treści” i zakazało druku oraz dystrybucji serii na terenie kraju[81].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ How to Watch ‘Attack on Titan’ Season 4, Part 4. TheWrap. [dostęp 2024-01-07]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  2. ↑ a b c 進撃の巨人（１） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  3. ↑ Young Boy Magazine 2009 Year October Print Magazine – September 9, 2009. Amazon. [dostęp 2021-01-15]. (jap.).
  4. ↑ Attack on Titan Has 10 Million Copies in Print. Anime News Network, 2012-12-06. [dostęp 2015-12-20]. (ang.).
  5. ↑ Attack on Titan Prints 28 Million as Latest Book Gets 2.2-Million Printing. Anime News Network, 2013-12-06. [dostęp 2015-12-20]. (ang.).
  6. ↑ Attack on Titan Manga Is 1% to 2% From Completion. Anime News Network, 2020-11-10. [dostęp 2020-11-25]. (ang.).
  7. ↑ a b Attack on Titan Manga Ends on April 9 After 11 Years. Anime News Network, 2021-01-04. [dostęp 2021-01-15]. (ang.).
  8. ↑ Top-Selling Manga in Japan by Series: 2015. Anime News Network, 2015-11-29. [dostęp 2018-04-24]. (ang.).
  9. ↑ Top-Selling Manga in Japan by Series: 2016. Anime News Network, 2016-11-30. [dostęp 2018-04-24]. (ang.).
  10. ↑ Top-Selling Manga in Japan by Series: 2017. Anime News Network, 2017-12-06. [dostęp 2018-04-24]. (ang.).
  11. ↑ Top-Selling Manga in Japan by Series: 2019. Anime News Network, 2019-11-27. [dostęp 2020-03-21]. (ang.).
  12. ↑ Atak Tytanów. Japonica Polonica Fantastica. [dostęp 2015-01-10]. (pol.).
  13. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai Recenzja mangi Atak Tytanów na stronie tanuki.pl
  14. ↑ 進撃の巨人（２） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  15. ↑ 進撃の巨人（３） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  16. ↑ 進撃の巨人（４） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  17. ↑ 進撃の巨人（５） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  18. ↑ 進撃の巨人（６） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  19. ↑ 進撃の巨人（７） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  20. ↑ 進撃の巨人（８） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  21. ↑ 進撃の巨人（９） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  22. ↑ 進撃の巨人（１０） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  23. ↑ 進撃の巨人（１１） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  24. ↑ 進撃の巨人（１２） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  25. ↑ 進撃の巨人（１３） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  26. ↑ 進撃の巨人（１４） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  27. ↑ 進撃の巨人（１５） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  28. ↑ 進撃の巨人（１６） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  29. ↑ 進撃の巨人（１７） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  30. ↑ 進撃の巨人（１８） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  31. ↑ 進撃の巨人（１９） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  32. ↑ 進撃の巨人（２０） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  33. ↑ 進撃の巨人（２１） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  34. ↑ 進撃の巨人（２２） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  35. ↑ 進撃の巨人（２３） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  36. ↑ 進撃の巨人（２４） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  37. ↑ 進撃の巨人（２５） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  38. ↑ 進撃の巨人（２６） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  39. ↑ 進撃の巨人（２７） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  40. ↑ 進撃の巨人（２８） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  41. ↑ 進撃の巨人（２９） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  42. ↑ 進撃の巨人（３０） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  43. ↑ 進撃の巨人（３１） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  44. ↑ 進撃の巨人（３２） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  45. ↑ 進撃の巨人（３３） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  46. ↑ 進撃の巨人（３４） [online], Kōdansha [dostęp 2023-11-06] (jap.).
  47. ↑ Attack on Titan Manga Inspires Comedy Spinoff Manga. Anime News Network, 2012-04-13. [dostęp 2015-12-20]. (ang.).
  48. ↑ Daphne in the Brilliant Blue's Shiki Penning Attack on Titan Spinoff Manga (Updated). Anime News Network, 2013-08-20. [dostęp 2015-12-20]. (ang.).
  49. ↑ Attack on Titan Spinoff Manga to Run in Aria Shōjo Magazine. Anime News Network, 2013-08-27. [dostęp 2015-12-20]. (ang.).
  50. ↑ Atak Tytanów bez żalu. JPF. [dostęp 2015-12-20]. (pol.).
  51. ↑ 進撃の巨人 Ｂｅｆｏｒｅ ｔｈｅ ｆａｌｌ. kodansha.co.jp. [dostęp 2015-01-10]. (jap.).
  52. ↑ アニメ「進撃の巨人」に神谷浩史、小野大輔、朴ロ美出演. Natalie. [dostęp 2015-01-10]. (jap.).
  53. ↑ Attack on Titan Original Anime DVD Delayed 4 Months. Anime News Network, 31 maja 2013. [dostęp 2013-11-16]. (ang.).
  54. ↑ Zenko: First anime disc release of Attack on Titan bundles volume zero of manga series. [w:] SGCafe [on-line]. 19 lipca 2013. [dostęp 2013-11-16].
  55. ↑ Egan Loo: Attack on Titan Giants Eat at Pizza Hut, Too. Anime News Network, 5 czerwca 2013. [dostęp 2013-11-16]. (ang.).
  56. ↑ cinema staff、「進撃の巨人」ED曲“great escape”発売決定! 亀田誠治と初タッグ. Tower Records Japan Inc., 21 czerwca 2013. [dostęp 2013-11-16]. (jap.).
  57. ↑ Specer: Attack On Titan Games Coming From Steins; Gate Developer Nitroplus. [w:] Siliconera [on-line]. 19 maja 2013. [dostęp 2013-11-16].
  58. ↑ Egan Loo: Magazine: Attack on Titan Has Video Game Planned. Anime News Network, 9 maja 2013. [dostęp 2013-11-16]. (ang.).
  59. ↑ Attack on Titan: Humanity in Chains 3DS [online], GRY-Online.pl [dostęp 2021-01-27] (pol.).
  60. ↑ Attack on Titan 2: Future Coordinates 3DS [online], GRY-Online.pl [dostęp 2021-01-27] (pol.).
  61. ↑ Attack on Titan: Wings of Freedom PS4, PS3, PSV, PC, XONE [online], GRY-Online.pl [dostęp 2021-01-27] (pol.).
  62. ↑ A.O.T. 2, Attack on Titan 2 PC, PS4, XONE, Switch [online], GRY-Online.pl [dostęp 2021-01-27] (pol.).
  63. ↑ Attack on Titan 2: Final Battle PC, PS4, XONE, Switch [online], GRY-Online.pl [dostęp 2021-01-27] (pol.).
  64. ↑ Attack on Titan: Assault iOS, AND [online], GRY-Online.pl [dostęp 2021-01-27] (pol.).
  65. ↑ Attack on Titan (live-action movie). Anime News Network, 2011-12-03. [dostęp 2014-01-03]. (ang.).
  66. ↑ Egan Loo: Attack on Titan & Animal Land Tag-Team on Magazine Cover. 4 czerwca 2013. [dostęp 2013-11-16].
  67. ↑ 講談社漫画賞 (過去の受賞者一覧). Kodansha Ltd.. [dostęp 2013-11-16]. (jap.).
  68. ↑ Attack on Titan Manga Prints 8.7 Million More After Anime. Anime News Network, 3 czerwca 2013. [dostęp 2013-11-16]. (ang.).
  69. ↑ 13 Titles Nominated for 4th Manga Taisho Awards. Anime News Network. [dostęp 2015-01-10]. (ang.).
  70. ↑ 16th Tezuka Osamu Cultural Prize Nominees Announced. Anime News Network. [dostęp 2015-01-10]. (ang.).
  71. ↑ 18th Tezuka Osamu Cultural Prize Nominees Announced. Anime News Network. [dostęp 2015-01-10]. (ang.).
  72. ↑ 36ème AGP. Animint. [dostęp 2014-09-11]. (fr.).
  73. ↑ Tokyo Anime Award 2014. tokyoanime.jp. [dostęp 2014-09-17]. (ang.).
  74. ↑ Recenzja anime Shingeki no Kyojin na stronie tanuki.pl
  75. ↑ Rebecca Silverman: The Spring 2013 Anime Preview Guide. Anime News Network, 3 kwietnia 2013. [dostęp 2013-11-16]. (ang.).
  76. ↑ Carlo Santos: The Spring 2013 Anime Preview Guide. Anime News Network, 4 kwietnia 2013. [dostęp 2013-11-16]. (ang.).
  77. ↑ Theron Martin: The Spring 2013 Anime Preview Guide. Anime News Network, 3 kwietnia 2013. [dostęp 2013-11-16]. (ang.).
  78. ↑ 《進擊の巨人》爆紅中港台 Youtube點擊400萬 網民熱議圍牆抗敵. [w:] am730 [on-line]. am730 Media Limited, 27 maja 2013. [dostęp 2013-11-16]. (chiń.).
  79. ↑ Brian Ashcraft: A Thousand Death Threats Against a Popular Anime Creator. [w:] Kotaku [on-line]. 7 stycznia 2013. [dostęp 2013-11-16].
  80. ↑ 流行漫畫﹕因為，我們也有想要打倒的巨人. Mingpao.com, 13 lutego 2013. [dostęp 2013-11-16]. (chiń.).
  81. ↑ China bans 'Attack on Titan' and 'Death Note' [online], CBR, 9 czerwca 2015 [dostęp 2021-03-07] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]


Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Atak_Tytanów&oldid=72992758”