Autoportrety Vincenta van Gogha

Vincent van Gogh namalował w ciągu swego życia 38 autoportretów (34 obrazy i 4 rysunki)^[1]. Zbiór jego autoportretów stawia go wśród najbardziej płodnych autoportrecistów wszech czasów. Dla van Gogha malowanie portretów było metodą introspekcji, sposobem zarabiania pieniędzy i rozwoju swoich umiejętności artystycznych. Kiedy zaczął malować pierwsze portrety, jako modele posłużyli mu chłopi. Później przestawił się na malowanie pejzaży i kwiatów, przede wszystkim dlatego, że nie był w stanie zapłacić modelom. Wyjaśniał to w liście do siostry Willeminy z 1887 roku. Dlatego zaczął malować siebie samego. Ustawiczny brak pieniędzy był też powodem malowania autoportretów również i w latach następnych^[2].

Paryż[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy zachowany autoportret van Gogha pochodzi z 1886 roku. W Paryżu powstało najwięcej autoportretów (27 obrazów). Jeden z ostatnich namalowanych w Paryżu, Autoportret przed sztalugą nawiązuje prawdopodobnie do autoportretu Rembrandta z 1660 roku, który van Gogh widział w Luwrze^[3].

Autoportret	Opis
	Autoportret w ciemnym pilśniowym kapeluszu, Paryż, wiosna 1886 (Nr kat.: F 208a, JH 1089^[4], Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret w ciemnym kapeluszu ze sztalugą, Paryż, wiosna 1886 (Nr kat.: F 181, JH 1090), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret z fajką, Paryż, wiosna 1886 (Nr kat.: F 180, JH 1194), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret z fajką, Paryż, wiosna 1886 (Nr kat.: F 208, JH 1195), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret, Paryż, jesień 1886 (Nr kat.: F 1378r, JH 1197), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret, Paryż, jesień 1886 (Nr kat.: F 178v, JH 1198), Kunstmuseum Den Haag, Haga
	Autoportret z fajką i szklanką, Paryż, wczesny 1887 (Nr kat.: F 263a, JH 1199), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret w szarym pilśniowym kapeluszu, Paryż, marzec-kwiecień 1887 (Nr kat.: F 296, JH 1210), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret w szarym pilśniowym kapeluszu, Paryż, zima 1886/1887 (Nr kat.: F 295, JH 1211), Rijksmuseum, Amsterdam
	Autoportret, Paryż, wiosna-lato 1887 (Nr kat.: F 267, JH 1224), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret, Paryż, wiosna 1887 (Nr kat.: F 380, JH 1225), Kröller-Müller Museum, Otterlo
	Autoportret, Paryż, wiosna-lato 1887 (Nr kat.: F 356, JH 1248), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret, Paryż, wiosna 1887 (Nr kat.: F 345, JH 1249), Art Institute of Chicago, Chicago
	Autoportret, Paryż, lato 1887 (Nr kat.: F 268, JH 1299), Wadsworth Atheneum, Hartford (Connecticut)
	Autoportret w słomkowym kapeluszu z fajką, Paryż, wiosna-lato 1887 (Nr kat.: F 179v, JH 1300), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret, Paryż, lato 1887 (Nr kat.: F 269v, JH 1301), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret w słomkowym kapeluszu, Paryż, lato 1887 (Nr kat.: F 61v, JH 1302), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret, Paryż, lato 1887 (Nr kat.: F 109v, JH 1303), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret, Paryż, lato 1887 (Nr kat.: F 77v, JH 1304), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret w słomkowym kapeluszu, Paryż, lato 1887 (Nr kat.: F 526, JH 1309), Detroit Institute of Arts, Detroit
	Autoportret w słomkowym kapeluszu, Paryż, lato 1887 (Nr kat.: F 469, JH 1310), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret z japońskim drzeworytem, Paryż, grudzień 1887 (Nr kat.: F 319, JH 1333), Muzeum Sztuki w Bazylei, Bazylea
	Autoportret, Paryż, jesień 1887 (Nr kat.: F 320, JH 1309), Musée d’Orsay, Paryż
	Autoportret, Paryż, zima 1887/1888 (Nr kat.: F 366, JH 1345), Fundacja E.G. Bührlego, Zurych
	Autoportret w szarym pilśniowym kapeluszu, Paryż, zima 1887/88 (Nr kat.: F 344, JH 1353), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret w słomkowym kapeluszu, Paryż, zima 1887/1888 (Nr kat.: F 365v, JH 1354), Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
	Autoportret przed sztalugą, Paryż, początek 1888 (Nr kat.: F 522, JH 1356), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret w słomkowym kapeluszu, Paryż, marzec-kwiecień 1887 (Nr kat.: F 294, JH 1209), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam. Obraz po bliższych badaniach okazał się w rzeczywistości portretem brata artysty Theo

Arles[edytuj | edytuj kod]

Autoportret	Opis
	Malarz w drodze do pracy: Vincent van Gogh w drodze do Tarascon, lipiec 1888 (F 448, JH 1491, poprzednio Kaiser-Friedrich-Museum, Magdeburg, zniszczony przez pożar podczas II wojny światowej.
	Autoportret z fajką i słomkowym kapeluszem, Arles, sierpień 1888 (Nr kat.: F 524, JH 1565), Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
	Autoportret (dedykowany Paulowi Gauguinowi), Arles, wrzesień 1888 (Nr kat.: F 476, JH 1581), Fogg Museum, Cambridge
	Autoportret, Arles, listopad-grudzień 1888, (Nr kat.: F 501, JH 1634), kolekcja prywatna
	Autoportret z zabandażowanym uchem, Arles, styczeń 1889 (Nr kat.: F 527, JH 1657), Courtauld Gallery, Londyn
	Autoportret z zabandażowanym uchem i fajką, Arles, styczeń 1889 (Nr kat.: F 529, JH 1658), Stavros Niarchos Collection, Londyn

Saint-Rémy[edytuj | edytuj kod]

W Saint-Rémy van Gogh namalował swoje 3 ostatnie autoportrety. Miało to miejsce w okresie, kiedy po kolejnym ataku choroby miał zakaz wychodzenia na zewnątrz. Na ostatnim z autoportretów, znajdującym się obecnie w Musée d’Orsay, najbardziej znanym z tych trzech i jednym z najsłynniejszych, dominującym kolorem jest jasnobłękitny; ten sam kolor został użyty zarówno dla wirującego tła jak i marynarki i kamizelki. W tym morzu błękitu głowa artysty, umieszczona e centrum obrazu, z krzaczastymi brwiami, rudą brodą i przenikliwymi, udręczonymi oczami, jawi się niczym ikona^[5].

Autoportret	Opis
	Autoportret, wrzesień 1889 (Nr kat.: F 525, JH 1665), kolekcja prywatna
	Autoportret, koniec sierpnia 1889 (Nr kat.: F 626, JH 1770), National Gallery of Art, Waszyngton
	Autoportret, wrzesień 1889 (Nr kat.: F 627, JH 1772), Musée d’Orsay, Paryż

Falsyfikaty[edytuj | edytuj kod]

Niemal w tym samym czasie, w którym został opublikowany Catalogue raisonné, jego autor, Jacob Baart de la Faille musiał przyznać, iż włączył do niego obrazy wątpliwej jakości z wątpliwych źródeł. Nieco później, w 1930 roku, odrzucił on ok. 30 dziwnych obrazów, pierwotnie włączonych do katalogu, łącznie z ok. 100 obrazami, które wykluczył wcześniej; wśród nich znaczące miejsce zajmowały Autoportrety i Słoneczniki. W 1970 roku wydawca pośmiertnego manuskryptu De la Faille'a oznaczył większość z tych wątpliwych Autoportretów jako falsyfikaty^[6] ale nie był w stanie rozstrzygnąć sporu przynajmniej co do jednego:

Autoportret	Opis
	Autoportret à la sztych japoński (fr. Autoportrait 'a l'éstampe japonais), znajdujący się w kolekcji Williama Goetza w Los Angeles, został włączony, pomimo iż wielu wydawców zakwestionowało jego autentyczność^[7].
	Autoportret z okaleczonym uchem (fr. Autoportrait à l'oreille mutilé, nr kat.: F 528, JH 1780). Ok. 1900 obraz znajdował się w galerii Ambroise Vollard Gallery w Paryżu (jest to najwcześniejsza data związana z pochodzeniem obrazu). W 1910 roku obraz został zakupiony w paryskiej galerii Eugene’a Blota dla Nasjonalgalleriet w Oslo i był jednomyślnie odrzucany przez dziesięciolecia przez naukowców i badaczy jako dzieło van Gogha, aż późniejsze badania dotyczące pochodzenia dzieła, przeprowadzone przez pracowników galerii, doniosły o czymś wręcz przeciwnym^[8]^[9]. Wątpliwości budzi słabe wykonanie i ekspresja twarzy. Obraz jest nadal eksponowany jako dzieło van Gogha, choć zdaniem seniora kuratora Nasjonalgalleriet Ernsta Haverkampa potrzebne są dalsze badania w celu udzielenia definitywnej odpowiedzi^[10]. Obraz ukazuje twarz naznaczoną ciężkimi kryzysami i depresją. Rysy twarzy i ubioru zostały oddane grubymi, szybkimi i krótkimi pociągnięciami pędzla. Gruby kontur odcina ostro twarz od tła oddanego przy pomocy żywych kolorów^[11].

Portrety van Gogha namalowane przez innych artystów[edytuj | edytuj kod]

John Peter Russell, Vincent van Gogh, 1886, Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
Henri de Toulouse-Lautrec, Portret Vincenta van Gogha, 1887, pastel na kartonie, Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam
Paul Gauguin, Van Gogh malujący słoneczniki, 1888, Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Vincent van Gogh Gallery: The Self-Portraits. [dostęp 2012-02-05]. (ang.).
↑ Van Gogh Gallery: Self-Portraits. [dostęp 2012-02-06]. (ang.).
↑ D. M. Field: Van Gogh. s. 184.
↑ Podane numery identyfikacyjne oparte są na 2 kompletnych katalogach dzieł van Gogha: katalogu Catalogue raisonné (1928 & 1970) Jacoba Baarta de la Faille (F) i kompilacji Jana Hulskera (1978, popr. 1989) (JH))
↑ D. M. Field: Van Gogh. s. 347.
↑ De la Faille, 1970, numery CHK
↑ De la Faille, 1970, nr 476a: wpisany z adnotacją étude à la bougie (szkic à la świeca)
↑ Marit Ingeborg Lange. The provenance of Vincent van Gogh's 'Self-portrait' in Oslo.. „Burlington Magazine CXLVIII/1235”. February 2006, s. 113-116, 2006.
↑ CODART: New issue of The Burlington Magazine devoted largely to Dutch and Flemish art: special offer to CODART members. [dostęp 2011-03-25]. (ang.).
↑ Vincent van Gogh Gallery: THE ART NEWSPAPER: Downgraded or Questionable. [dostęp 2011-03-25]. (ang.).
↑ Dieter Beaujean, Per Hölmström (tłum.): Van Gogh, Liv och verk. Köln: Könemann, 2000, s. 79. ISBN 3-8290-4761-4. (szw.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

D. M. Field: Van Gogh. Chartwell Books, Inc., 2006. ISBN 0-7858-2011-6. (ang.).

[1] Vincent van Gogh Gallery: The Self-Portraits. [dostęp 2012-02-05]. (ang.).

[2] Van Gogh Gallery: Self-Portraits. [dostęp 2012-02-06]. (ang.).

[3] D. M. Field: Van Gogh. s. 184.

[4] Podane numery identyfikacyjne oparte są na 2 kompletnych katalogach dzieł van Gogha: katalogu Catalogue raisonné (1928 & 1970) Jacoba Baarta de la Faille (F) i kompilacji Jana Hulskera (1978, popr. 1989) (JH))

[5] D. M. Field: Van Gogh. s. 347.

[6] De la Faille, 1970, numery CHK

[7] De la Faille, 1970, nr 476a: wpisany z adnotacją étude à la bougie (szkic à la świeca)

[8] Marit Ingeborg Lange. The provenance of Vincent van Gogh's 'Self-portrait' in Oslo.. „Burlington Magazine CXLVIII/1235”. February 2006, s. 113-116, 2006.

[9] CODART: New issue of The Burlington Magazine devoted largely to Dutch and Flemish art: special offer to CODART members. [dostęp 2011-03-25]. (ang.).

[10] Vincent van Gogh Gallery: THE ART NEWSPAPER: Downgraded or Questionable. [dostęp 2011-03-25]. (ang.).

[11] Dieter Beaujean, Per Hölmström (tłum.): Van Gogh, Liv och verk. Köln: Könemann, 2000, s. 79. ISBN 3-8290-4761-4. (szw.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Ogólne	Biografia Chronologia Listy Postimpresjonizm
Rodzina	brat Theo siostra Willemina szwagierka Johanna Andries Bonger reżyser Theo van Gogh
Przyjaciele	Anthon van Rappard Paul Gachet Paul Gauguin Émile Bernard John Peter Russell Eugène Boch Anna Boch Anton Mauve Albert Aurier
Znawcy twórczości	Jacob Baart de la Faille Jan Hulsker
Grupy obrazów	Autoportrety Dwa krzesła Japońszczyzna Słoneczniki Tkacz Wiejskie chaty Wieża starego kościoła w Nuenen
Obrazy	Agostina Segatori siedząca w kawiarni du Tambourin Alejka w Ogrodzie Luksemburskim Alyscamps Arlezjanka Arlezjanka (Pani Ginoux) Autoportret (F 345) Autoportret (F 626) Autoportret (F 627) Autoportret (dedykowany Paulowi Gauguinowi) Autoportret przed sztalugą Autoportret z zabandażowanym uchem Barki z węglem Biały dom w nocy Bzy Chaty kryte strzechą Chaty kryte strzechą pod wzgórzem Cyprysy Cyprysy z dwoma postaciami kobiet Czaszka z palącym się papierosem Czerwona winnica Ćma pawica Dobry Samarytanin Dolina z oraczem widzianym z góry Dom publiczny Dom Vincenta w Arles Domy w Auvers Droga w Auvers po deszczu Droga z cyprysem i gwiazdą Drzewa i poszycie Drzewa oliwne z Alpilles w tle Dwa ścięte słoneczniki Dziecko Marcelle Roulin Dziedziniec szpitala w Arles Dziecko z pomarańczą Fotel Paula Gauguina Gaj oliwny Głowa kobiety z rozpiętymi włosami Gwiaździsta noc Gwiaździsta noc nad Rodanem Irys Irysy Jedzący kartofle Kobieta siedząca przy kołysce Kościół w Auvers Krajobraz górski za szpitalem świętego Pawła Krzesło Vincenta z jego fajką Kwitnące różowe drzewo brzoskwiniowe Kwitnący migdałowiec Kwitnący ogród Kwitnący sad otoczony cyprysami Kwitnący sad z widokiem na Arles La Mousmé Le Moulin de la Galette Łąka w górach: Le Mas de Saint Paul Łodzie rybackie na plaży w Saintes-Maries-de-la-Mer Malarz w drodze do pracy Marguerite Gachet przy pianinie Marguerite Gachet w ogrodzie Martwa natura: deska kreślarska, fajka, cebule i wosk pieczątkarski Martwa natura: wazon z irysami Martwa natura: wazon z pięcioma słonecznikami Martwa natura: wazon ze słonecznikami Martwa natura: wazon z różami Martwa natura z Biblią Martwa natura z francuskimi powieściami i różą Martwa natura z niebieskim emaliowanym dzbankiem do kawy, ceramiką i owocami Matka Roulin ze swym dzieckiem Młyn wodny w Gennep Most Langlois w Arles Most nad Sekwaną w Asnières Naga kobieta leżąca na łóżku Naprawiający drogę Nocna kawiarnia Oddział w szpitalu w Arles Ogrodzone pole ze wschodzącym słońcem Ogród Daubigny’ego Ogród poetów Ogród Szpitala Świętego Pawła Para butów Para zakochanych Pejzaż Auvers w deszczu Pejzaż o zmierzchu Pejzaż wieczorny ze wschodzącym księżycem Pejzaż z przechadzającą się parą i półksiężycem Pejzaż ze śniegiem Piastunka (Augustine Roulin) Pierwsze kroki Pietà Pokój van Gogha w Arles Pole pszenicy przed burzą Pole pszenicy w deszczu Pole pszenicy z białym domem w Auvers Pole pszenicy z cyprysami Pole pszenicy z krukami Pole pszenicy ze skowronkiem Pole pszenicy ze żniwiarzem i słońcem Południe – Odpoczynek od pracy Portret Adeline Ravoux Portret doktora Félixa Reya Portret doktora Gacheta Portret Eugène’a Bocha Portret kobiety z czerwoną wstążką Portret listonosza Józefa Roulina Portret matki artysty Portret Millieta, podporucznika żuawów Portret „Ojca” Tanguy Ratusz w Auvers 14 lipca 1890 Restauracja de la Sirène w Asnières Sala taneczna w Arles Siewca Snopy pszenicy Sosny i mlecze w ogrodzie Szpitala Świętego Pawła Sosny z postacią w ogrodzie Szpitala Świętego Pawła Spacer więźniów Stara wieża pośród pól Stary człowiek w smutku Szachownice cesarskie w miedzianym wazonie Śnieżny krajobraz z Arles w tle Taras kawiarni w nocy Ulica w Saintes-Maries Wazon z cyniami i innymi kwiatami Wejście do parku publicznego w Arles Widok morza w Saintes-Maries Widok morza w Scheveningen Widok na Arles z irysami na pierwszym planie Widok na Vessenots nieopodal Auvers Widok Saintes-Maries Widzowie na arenie w Arles Wierzby o zachodzie słońca Włoszka Wskrzeszenie Łazarza Wspomnienie ogrodu w Etten Zachód słońca koło Montmajour Zachód słońca: pola pszenicy w pobliżu Arles Zielona winnica Zielone pole pszenicy z cyprysem Żniwa w La Crau z Montmajour w tle Żuaw
Akwarele	Dom Vincenta w Arles (Żółty Dom) Łodzie rybackie na plaży Most Langlois w Arles Nocna kawiarnia Żniwa w Prowansji, po lewej Montmajour Żuaw
Rysunki	Dziedziniec szpitala w Arles Gwiaździsta noc Jedzący kartofle Kobieta szyjąca, z dziewczynką La Mousmé Most Langlois w Arles Pole pszenicy z cyprysami Sien Smutek Ulica w Saintes-Maries Żuaw
Akwaforty	Portret doktora Gacheta: mężczyzna z fajką
Obrazy przypisywane van Goghowi	Martwa natura z kuflem piwa i owocami Autoportret z okaleczonym uchem
Kolekcje publiczne	Muzeum Vincenta van Gogha Kröller-Müller Museum Musée d’Orsay
Van Gogh w sztuce	filmy: Pasja życia (1956) Vincent. Życie i twórczość Vincenta van Gogha (1987) Vincent i Theo (1990) Sny (1990) Van Gogh (1991) Twój Vincent (2017) Van Gogh. U bram wieczności (2019)