Bąkowo (wieś w powiecie świeckim)

Bąkowo

wieś
Pałac z 2. połowy XIX wieku
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	świecki
Gmina	Warlubie
Liczba ludności (III 2011)	393
Strefa numeracyjna	52
Kod pocztowy	86-160
Tablice rejestracyjne	CSW
SIMC	0099004
Położenie na mapie gminy Warlubie Bąkowo
Położenie na mapie Polski Bąkowo
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Bąkowo
Położenie na mapie powiatu świeckiego Bąkowo
53°34′15″N 18°36′39″E

Bąkowo – wieś kociewska stanowiąca sołectwo w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Warlubie przy drodze wojewódzkiej nr 391.

W latach 1975–1998 miejscowość należała województwa bydgoskiego. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 393 mieszkańców. Jest piątą co do wielkości miejscowością gminy Warlubie.

Części wsi

Integralne części wsi Bąkowo

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0099010	Dobrogosław	część wsi
0099027	Trzy Korony	część wsi
0099033	Wybudowanie Bąkowskie	część wsi

Historia

Legenda

Dawno temu w miejscu stawu miał znajdować się klasztor żeński, a tam gdzie obecnie ulokowany jest pałac, klasztor męski - Wankau. Zakonników i zakonnice obowiązywał zakaz spotykania się. Jedna z młodych sióstr po złamaniu tego zakazu została zamurowana w piwnicach klasztoru Wankau. Mimo tego incydentu zakonnicy postanowili w tajemnicy przed przeorem zaczęli drążyć tunel do drugiego klasztoru. Kiedy już kończyli kopać, żeński klasztor zapadł się pod ziemię, a w jego miejscu powstał Staw Rusałek. Podobno nocą nad nim krążą duchy zakonnic, a z podziemia pałacu słychać odgłosy kroków i przeraźliwe krzyki i jęki.

Do 1945 roku

Bąkowo było gniazdem rodowym rodziny Hutten-Czapskiech, linii bękowskiej, herbu Leliwa. Za czasów krzyżackich używali nazwy von Hutten (z polskiego czapka). Od 1492 roku właścicielką dóbr była Barbara Schoff, która słynęła z działalności dobroczynnej. w 1509 roku właścicielką pałacu została Elza Jasińska, która sprzedała go swemu synowi Przemysławowi. Od 1597 roku spadkobiercą został szlachcic Sebastian Czapski, w latach 1684-1703 chorąży Aleksander Czapski. Następnie był własnością Józefa i Franciszka Czapskiego, a później jedynej spadkobierczyni Ludwiki Czapskiej, która wyszła za podkomorzego Michała Skórzewskiego herbu Drogosław. W 1780 roku wybudowali oni kaplicę przy pałacu. W 1818 roku w wyniku podziały spadku, posiadłość przypadła Miachałowi Ignacemu Drogosław Skórzewskiemu, który sprzedał je Niemcowi Andrzejowi Goetzendorf-Grabowskiemu herbu Zbiświcz. W 1840 roku odbyła się licytacja majątku, w wyniku której nabył go Gustaw Gehrlich za 40 000 talarów. Później, w 1885 roku odziedziczył go Karl Ernst Gehrlich. Pod koniec XIX w., według systemu pruskiej ordynacji, Bąkowo było obszarem dworskim z przełożonym. Ostatnim właścicielem pałacu był Friedrich Gehrlich. Urodził się 13 stycznia 1886 roku w Bąkowie i ożenił się z Charlotą Bismarck. W okresie międzywojennym był członkiem niemieckiej organizacji Deutsches Jungblock. Funkcję zastępcy przełożonego obszaru dworskiego pełnił Maksymilian Lewiński. W 1945 roku rodzina Gehrlich wyjechała na stałe (została wysiedlona) do Niemiec.

Zespół pałacowo-parkowy

Pałac

W październiku 1946 roku, z inicjatywy Kuratorskiego Okręgu Szkolnego Pomorskiego w Torunia, w pałacu utworzono Państwowy Dom Dziecka. Pierwotnie był stworzony dla sierot wojennych z czasem dla dzieci ze środowisk społecznie zaniedbanych. Obecna bryła budynku pochodzi z 2. połowy XIX w. Cała budowla ma wiele cech stylu późnoklasycystycznego. Boczne skrzydła są rozmieszczone symetryczne względem portyku, który jest schowany za postpalliadańskimi arkadami. Całość jest wykończona skromnym detalem. W 1976 roku wykonano kapitalny remont obiektu.

W 1990 roku zespół pałacowo-parkowy został wpisany na listę zabytków pod nr A/242/1-5. W jego skład oprócz pałacu i parku wchodzi również obora i gorzelnia.

Park

W parku znajdują się 4 pomniki przyrody:

Nr	Nazwa	Obwód przy powołaniu	Akt prawny
1.	Lipa drobnolistna	480 cm	Rozporządzenie nr 322/95 Wojewody Bydgoskiego z dnia 29 grudnia 1995 roku
2.	Dąb szypułkowy	420 cm	Rozporządzenie nr 11/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 1 lipca 1991 roku
3.	Buk zwyczajny	355 cm	Rozporządzenie nr 322/95 Wojewody Bydgoskiego z dnia 29 grudnia 1995 roku
4.	Buk zwyczajny odmiana zwisła	310 cm	Rozporządzenie nr 322/95 Wojewody Bydgoskiego z dnia 29 grudnia 1995 roku

Ochrona przyrody

W Bąkowie rośnie 5 bardzo okazałych dębów szypułkowych powołanych na pomniki przyrody w 1991 roku:

• Dąb szypułkowy Jan Kazimierz o obwodzie 959 cm (na wysokości 50 cm od ziemi), wchodzi w skład Dębów Bąkowskich, jeden z najstarszych dębów w Polsce, najdorodniejszy dąb w województwie kujawsko-pomorskim
• Dąb szypułkowy o obwodzie 670 cm, wchodzi w skład Dębów Bąkowskich
• Dąb szypułkowy o obwodzie 560 cm, wchodzi w skład Dębów Bąkowskich
• Dąb szypułkowy o obwodzie 670 cm (przy drodze)
• Dąb szypułkowy o obwodzie 560 cm (przy drodze)

Bibliografia

Pamuła P. Pałac w Bąkowie, Czasopismo Internetowe Bez Cenzury nr 2 (7), czerwiec 2005 roku. [dostęp 2016-10-14].