Błąd logiczny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Błąd logiczny – w logice niewłaściwa metoda rozumowania.

Błędy można podzielić na paralogizmy (nieświadome błędy logiczne) oraz sofizmaty (świadome błędy wprowadzane w celu wywarcia pozaracjonalnego wpływu na słuchacza).

Do błędów logicznych można zaliczyć m.in.:

  • Błędne koło – stosowanie tezy jako przesłanki dowodu np. "Islandia nie może istnieć, ponieważ widzieli ją tylko głupi marynarze. Marynarze zaś są głupi tylko dlatego, że twierdzą, iż widzieli Islandię"
  • Argumentum ad ignorantiam - próba obalenia tezy na podstawie braku dowodów np. "Nie ma dowodów na istnienie Absolutu. A więc Absolut nie istnieje.". Takie twierdzenie jest nielogiczne, gdyż bez dowodów obalających można co najwyżej zawiesić sąd.
  • Ignoratio elenchiłac. nieznajomość tezy dowodzonej, czyli udowadnianie czegoś innego niż się miało dowodzić, albo zbić.
  • Projekcje własnych poglądów na innych ludzi.
  • Błąd atrybucji – nieuzasadnione przyjmowanie, że przyczyną działań innych ludzi jest raczej ich osobowość niż czynniki zewnętrzne.
  • Nadmierne uogólnianie, np. „Nigdy już nie będę szczęśliwy.”
  • Argumenty odwołujące się do emocji. Np. podawanie jednostkowego przypadku matki płaczącej po zamordowanym synu jako argumentu na rzecz powstrzymania wojny albo jej eskalacji.
  • Presupozycje, czyli przemycanie ukrytych treści w założeniach. Np. „Wolisz to zrobić dziś czy jutro?” (ukryte założenie: zrobisz to dziś lub jutro). Paradoksy Zenona z Elei opierały się na ukrytej (nieprawdziwej) presupozycji, że suma nieskończonego szeregu liczbowego nie może być skończona.
  • Dowód społeczny lub inny dowód uznający dużą liczbę przypadków jako pewną przesłankę dowodzenia. Przykład: „Dowód, że każda krowa jest fioletowa: Jeśli nie byłaby to prawda, to musiałaby istnieć rzecz, która nie jest fioletowa, ale jest krową. Rozejrzyjmy się dokoła – w moim mieście są miliony rzeczy, które nie są fioletowe, a żadna z nich nie jest krową!”
  • Ignorowanie konsekwencji własnego dowodu.
  • Przyjmowanie że maksimum w dużym zbiorze jest zawsze nieskończone. Przykład: Dowód istnienia Boga 'ze stopni doskonałości' (łac. ex gradibus perfectionis), w którym analiza coraz doskonalszych bytów prowadzi do wniosku, że musi istnieć byt nieskończenie doskonały, czyli Bóg.
  • Utożsamianie idei (memów) z bytami. Przykład: „Jeśli twierdzenie Pitagorasa jest prawdą, to w którym miejscu się ono znajduje?”
  • Odwracanie implikacji. Przykład: „Mężczyźni to ludzie, więc ludzie to mężczyźni."
  • Ekwiwokacja, czyli stosowanie różnych definicji tego samego pojęcia na różnych etapach rozumowania. Polega na ignorowaniu wieloznaczności użytego pojęcia. Przykład: „Wierzysz, że bliska osoba Cię nie oszuka? Więc jesteś osobą wierzącą (religijną).” „Skoro rak jest chorobą, a rak żyje w wodzie, to choroby mogą żyć w wodzie”.
  • Przywoływanie skrajności. Przykład: Wychodząc na ulicę możesz zostać przejechany przez samochód. Lepiej zostań w domu.
  • Stosowanie nieścisłych (rozmytych) pojęć, takich jak „ciekawy” jako ścisłych. Przykład: paradoks nieciekawej liczby.
  • Stosowanie sprzecznych wewnętrznie pojęć np. "niezamężna żona". Niektórzy na podstawie tzw. paradoksu omnipotencji do takich pojęć zaliczają także "wszechmoc".
  • Błędne stosowanie indukcji matematycznej. Przykład: paradoks koni.
  • Amfibolia
  • Błąd formalny
  • Błąd akcydentalizacji, A dicto simplicter ad dictum secundum quid
  • Błąd odwróconej akcydentalizacji, A dicto secundum quid ad dictum simplicter
  • Paradoks hazardzisty oraz odwrotny paradoks hazardzisty.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]