Błyszczak tęczowy
| Lamprotornis iris[1] | |||
| (Oustalet, 1879) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
błyszczak tęczowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
.png)
| |||
Błyszczak tęczowy[3] (Lamprotornis iris) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny szpakowatych (Sturnidae). Występuje w okolicach obszaru na południe od zachodniego Sahelu. Posiada status zagrożenia „najmniejszej troski”.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Émile Oustalet w 1879, przydzielił mu nazwę Coccycolius iris. Opis ukazał się na łamach Bulletin de la Société philomathique de Paris. Holotyp pochodził według autora z wysp Los[4], prawdopodobnie jest to błąd i holotyp odłowiono w kontynentalnej części Gwinei. Niektórzy autorzy umieszczają błyszczaka tęczowego w monotypowym rodzaju Coccycolius[5]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza gatunek w rodzaju Lamprotornis i uznaje go za gatunek monotypowy[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Wymiary holotypu: długość ciała 210 mm, w tym ogona 85 mm i dzioba 18 mm (wzdłuż górnej krawędzi), długość skrzydła 110 mm, skoku – 23 mm[4]. Anton Reichenow podaje długość skrzydła 105 mm, skoku – 25 mm[7]. Ogół upierzenia złocistozielony. Policzki, pokrywy uszne i brzuch fioletowe. Dziób delikatnie zgięty. Nogi czarne[4].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Zasięg występowania błyszczaka tęczowego obejmuje Gwineę, północne Sierra Leone i centralne Wybrzeże Kości Słoniowej[5]. BirdLife International szacuje zasięg na 142 tys. km². Według danych z 1970 błyszczak tęczowy ma zasięg lokalny, jednak gdy już gdzieś występuje, jest dość liczny. W Sierra Leone niekiedy pojawiają się stada liczące do 50 osobników. Na wiosnę 2001 i w czerwcu 2002 w Parku Narodowym Mont Sangbé widziano stada liczące do około 100 osobników[8].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia błyszczaków tęczowych jest zadrzewiona sawanna[5], do tego zamieszkuje również zakrzewienia w sadach. Unika lasów, niekiedy jednak bywa spotykany na obrzeżu lasu galeriowego. Żywi się głównie owocami, m.in. figowca i Harungana madagascariensis[5], zjada również nasiona i owady, zwłaszcza mrówki[8]. W Sierra Leone okres lęgów przypada na marzec. W niewoli gniazduje kooperatywnie, możliwe, że podobne zachowania występują również w naturze[5].
Status[edytuj | edytuj kod]
Od 2015 IUCN nadaje błyszczakowi tęczowemu status gatunku „najmniejszej troski” (LC, Least Concern). Wcześniej, od 2000 miał on status „niedostateczne dane” (DD, Data Deficient), a od 1988 – „najmniejszej troski”. Od lat 1981–1984 duże ilości tych ptaków przetrzymywano w Monrovii, sprzedając je po cenie 50 funtów za parę. Nie wiadomo, czy i w jaki sposób nielegalny handel odbija się na populacji. Nie jest znany również stopień wrażliwości gatunku na zmiany w środowisku[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lamprotornis iris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Lamprotornis iris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Sturninae Rafinesque, 1815 – szpaki (wersja: 2020-11-17). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-22].
- ↑ a b c M.E. Oustalet. Description d'une nouvelle espèce de Merle Bronzé. „Bulletin de la Société philomathique de Paris”. ser 7 v. 3., s. 84, 1879.
- ↑ a b c d e Craig, A. & Feare, C.: Emerald Starling (Lamprotornis iris). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) (2014). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2009. [zarchiwizowane z tego adresu (18 lipca 2015)].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Nuthatches, Wallcreeper, treecreepers, mockingbirds, starlings, oxpeckers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-22]. (ang.).
- ↑ Anton Reichenow: Die Vögel Afrikas. T. 2. 1902-1903, s. 695.
- ↑ a b c Emerald Starling Coccycolius iris. BirdLife International. [dostęp 2015-07-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 października 2012)].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).