Żabienica jaskrowata

Żabienica jaskrowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	żabieńcowate
Rodzaj	żabienica
Gatunek	żabienica jaskrowata
	Nazwa systematyczna
	Baldellia ranunculoides (L.) Parl.; Nuov. Gen. Sp. Monocot.: 58 (1854)
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Żabienica jaskrowata (Baldellia ranunculoides (L.) Parl.) – gatunek błotnopączkowych lub skrytopączkowych roślin zielnych z rodziny żabieńcowatych (Alismataceae), pochodzący z Europy i krajów basenu Morza Śródziemnego^[4], naturalizowany na Azorach^[5]. W Polsce rodzimy^[6], wymierający, znajdowany był na Wolinie^[7]. Roślina podawana była w 1966 w postaci pojedynczo rosnących roślin w jeziorze Wisełka^[8], ale od wielu lat stanowisko to nie zostało odnalezione^[9]. Rośliny tego gatunku zasiedlają wilgotne miejsca obok potoków, stawów i jezior, a także rowy na torfowiskach^[10].

Morfologia i biologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Roślina zmienna, o wysokości przeważnie od 5 do 20 cm^[10], a według niektórych autorów od 20 do 60 cm^[7]. W Polsce kwitnie od lipca do października^[7]. Gatunek charakterystyczny związku Hydrocotylo-Baldelion^[11].
Liście: Długoogonkowe, o blaszce lancetowatej do równowąsko-lancetowatej, o długości do 10 cm, o ostrym wierzchołku i nasadzie wąsko zbiegającej się do ogonka liściowego.
Łodyga: Zwykle wzniesiona, niekiedy płożąca, wówczas ukorzeniająca się i tworząca w międzywęźlach kępki liści i pojedyncze kwiaty.
Kwiaty: Obupłciowe. Płatki korony białe lub jasnoróżowe, o długości 7–10 mm. Szypułki różnej długości, do 10 cm. Podsadki małe.
Owoc: Owocami są jajowate niełupki o średnicy 2–3,5 mm, zakrzywione, żeberkowane^[10].

Pokrój
Liście
Kwiat
Liść, kwiat i owoce

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Synonimy nomenklatoryczne^[4]

Alisma ranunculoides L. – bazonim
Echinodorus ranunculoides (L.) Engelm.
Sagittaria ranunculodes (L.) Kuntze

Synonimy taksonomiczne^[4]

Alisma angustifolium Gilib.
Damasonium angustissimum Wall. ex Steud.
Alisma ranunculoides var. zosterifolium Fr.
Alisma batrachiocarpum St.-Lag.
Echinodorus ranunculoides var. zosterifolius (Fr.) Asch. & Graebn.
Echinodorus ranunculoides f. natans Glück
Echinodorus ranunculoides f. pumilus Glück
Echinodorus ranunculoides f. terrestris Glück
Echinodorus ranunculoides f. zosterifolius (Fr.) Glück

Zmienność[edytuj | edytuj kod]

Gatunek zróżnicowany na dwie odmiany^[12]:

Baldellia ranunculoides var. ranunculoides - występuje w całym zasięgu gatunku
Baldellia ranunculoides var. tangerina (Pau) J.Rocha, Crespí, García-Barriuso, R.Almeida & Honrado - rośnie na Półwyspie Iberyjskim i w Maroku

Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek umieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) i uznany w Polsce za wymierający, krytycznie zagrożony (kategoria zagrożenia E)^[13]. W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię RE (wymarły na obszarze Polski)^[14]. W Polskiej czerwonej księdze roślin posiada kategorię EX (wymarły)^[15].

Nie podlega ochronie gatunkowej na podstawie przepisów prawa krajowego^[16], nie został również uznany za ważny dla Unii Europejskiej w dyrektywie siedliskowej. Nie został wykazany w sieci "Natura 2000"^[17], choć historyczne i potencjalne miejsca występowania stanowią siedliska przyrodnicze w obszarze "Wolin i Uznam".

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-06-25] (ang.).
↑ Baldellia ranunculoides, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Rafael Govaerts, David G. Frodin: World Checklist and Bibliography of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. [dostęp 2001-01-23]. (ang.).
↑ GRIN Taxonomy for Plants. [dostęp 2011-01-23].
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 40, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 527. ISBN 978-83-01-14342-8.
↑ Hanna Piotrowska. Stosunki geobotaniczne wysp Wolina i południowo-wschodniego Uznamu. „Monographiae Botanicae”. 22, s. 86, 1966. (pol.).
↑ Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.
↑ ^a ^b ^c Arthur Roy Clapham, Thomas Gaskell Tutin, David Moresby Moore: Flora of the British Isle. Cambridge [Cambridgeshire]; New York: Cambridge University Press, 1987, s. 516. ISBN 0-521-30985-9.
↑ WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
↑ Baldellia ranunculoides na eMonocot [dostęp 2013-11-21].
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764
↑ Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000. Ministerstwo Środowiska. [dostęp 2011-01-23]. (pol.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-06-25] (ang.).

[iucn-3] Baldellia ranunculoides, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[kew-4] Rafael Govaerts, David G. Frodin: World Checklist and Bibliography of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. [dostęp 2001-01-23]. (ang.).

[grin-5] GRIN Taxonomy for Plants. [dostęp 2011-01-23].

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 40, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[klucz-7] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 527. ISBN 978-83-01-14342-8.

[piotrowska-8] Hanna Piotrowska. Stosunki geobotaniczne wysp Wolina i południowo-wschodniego Uznamu. „Monographiae Botanicae”. 22, s. 86, 1966. (pol.).

[9] Adam Zając, Maria (red.) Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001. ISBN 83-915161-1-3.

[flora-10] Arthur Roy Clapham, Thomas Gaskell Tutin, David Moresby Moore: Flora of the British Isle. Cambridge [Cambridgeshire]; New York: Cambridge University Press, 1987, s. 516. ISBN 0-521-30985-9.

[11] WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .

[12] Baldellia ranunculoides na eMonocot [dostęp 2013-11-21].

[13] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[14] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[15] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[ochr-16] Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764

[natura-17] Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000. Ministerstwo Środowiska. [dostęp 2011-01-23]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]