Baldurek pstrokaty

Baldurek pstrokaty
	Rutpela maculata
	(Poda, 1761)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Rodzina	kózkowate
Podrodzina	zmorsznikowe
Plemię	Lepturini
Gatunek	baldurek pstrokaty
Synonimy
	Leptura maculata Poda, 1761; Cerambyx fasciatus Scopoli, 1763; Leptura elongata Degeer, 1775; Leptura attenuata Stroem, 1783; Leptura armata Herbst, 1784; Leptura scopoliana Laicharting, 1784; Stenocorus rubeus Geoffroy, 1785; Leptura quinquemaculata Gmelin, 1789; Leptura calcarata Olivier, 1790; Leptura sinuata Fabricius, 1793; Leptura subspinosa Fabricius, 1793; Strangalia armata Mulsant, 1839; Strangalia armata m. binotat Mulsant, 1839; Strangalia armata m. externepunctata Mulsant, 1839; Strangalia armata m. impunctata Mulsant, 1839; Strangalia armata m. punctatofasciata Mulsant, 1839; Strangalia armata m. subspinosa Mulsant, 1839; Strangalia armata m. undulata Mulsant, 1839; Lepture calcarata Blanchard, 1845; Strangalia maculata Mulsant, 1863; Strangalia armata m. manca Schaufuß, 1863; Leptura (Stenura) maculata Ganglbauer, 1882; Leptura maculata m. disconotata Pic, 1908; Leptura (Strangalia) maculata m. escudei Lauffer, 1909; Strangalia maculata m. alsatica Pic, 1910; Strangalia maculata m. dayremi Pic, 1910; Strangalia (Strangalia) maculata Aurivillius, 1912; Leptura (Rutpela) maculata Villiers, 1978; Leptura (Rutpela) maculata irmasanica Sama, 1995; Leptura (Ruptela) maculata Bijiaoui, 1986;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Baldurek pstrokaty^[1], strangalia plamista^[2]^[3], pętlak pstrokaty^[2] (Rutpela maculata) – gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych i podrodziny zmorsznikowych (Lepturinae).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek opisany został w 1761 roku przez Nicolausa Podę von Neuhausa jako Leptura maculata^[4].

Opis[edytuj | edytuj kod]

Ciało długości od 14 do 20 mm^[2]^[3]. Pokrywy jasnożółte z czarnymi plamkami^[3], tworzącymi bardzo zmienny wzór. Samiec posiada dwa większe zęby na goleniach tylnych odnóży^[2].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Zamieszkuje lasy liściaste^[2]. Owady dorosłe występują licznie od maja do sierpnia^[3], przy czym kulminacja rójki przypada na lipiec^[5]. Chrząszcze żywią się pyłkiem i nektarem kwiatów roślin zielnych i drzewiastych z rodziny baldaszkowatych, krwawników, świerzbnic, jeżyn, czarnego bzu i innych, przez co mogą mieć znaczenie jako zapylacza. Spotyka się je na śródleśnych łąkach, porębach i przydrożach^[2], w pobliżu drzew lęgowych^[5]. Larwy przechodzą rozwój w butwiejącym drewnie drzew liściastych i iglastych: w cienkich pniach martwych lub obumierających drzew i w rozkładających się gałęziach i pniakach. Cykl rozwojowy jest zwykle dwuletni^[2]. Wśród roślin żywicielskich wymieniane są brzozy, osika, dęby, wierzby, buk, topole, grab, jesiony, leszczyna, głogi, bez i trzmieliny^[5].

Rozprzestrzenienie[edytuj | edytuj kod]

Znany z prawie całej Europy, Azji Mniejszej, Kaukazu, Armenii i północnego Iranu^[5]^[2]. W Polsce wszędzie z wyjątkiem wysokich gór^[5]^[2].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Wyróżnia się 3 podgatunki tego chrząszcza^[4]:

Rutpela maculata irmasanica Sama, 1996
Rutpela maculata maculata (Poda, 1761)
Rutpela maculata nigricornis (Stierlin, 1864)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Jacek Kurzawa: Polskie nazwy kózkowatych. [dostęp 2014-07-05].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Jiří Zahradník: Przewodnik: Kózkowate. Warszawa: Multico, 2001, s. 102.
↑ ^a ^b ^c ^d Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 188.
↑ ^a ^b R. maculata na Cerambycidae of the World. [dostęp 2014-07-05].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e R. maculata w Coleoptera Poloniae. [dostęp 2014-07-05].

[wykaz-1] Jacek Kurzawa: Polskie nazwy kózkowatych. [dostęp 2014-07-05].

[Zahradnikk-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Jiří Zahradník: Przewodnik: Kózkowate. Warszawa: Multico, 2001, s. 102.

[Zahradnik-3] Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 188.

[cow-4] R. maculata na Cerambycidae of the World. [dostęp 2014-07-05].

[colpol-5] R. maculata w Coleoptera Poloniae. [dostęp 2014-07-05].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]