Band-e Amir

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Park Narodowy Band-e Amir
park narodowy
Państwo

 Afganistan

Data utworzenia

2009

Powierzchnia

590 km²

Położenie na mapie Afganistanu
Mapa konturowa Afganistanu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Park Narodowy Band-e Amir”
Ziemia34°50′23″N 67°13′51″E/34,839722 67,230833
Multimedia w Wikimedia Commons
Jeziora w wielkim kanionie
Jedno z jezior Band-e Amir
Jedno z jezior Band-e Amir
Sanktuarium Alego

Band-e Amir (pol. „Tamy/Jeziora emira”) – grupa sześciu jezior o charakterystycznych barwach – od szafirowej do turkusowej – w środkowym Afganistanie, w prowincji Bamian, objętych ochroną przez utworzony tu w 2009 roku pierwszy w Afganistanie park narodowy – Park Narodowy Band-e Amir.

Według lokalnych legend, jeziora stworzył zięć Mahometa – Ali.

W 2004 roku jeziora zostały wpisane na afgańską listę informacyjną UNESCO – listę obiektów, które Afganistan zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

Jeziora Band-e Amir leżą w paśmie Koh-e Baba Hindukuszu[1], ok. 215 km od Kabulu i 75 km na zachód od Bamianu[2]. Leżą na wysokości 2900 m n.p.m., w dolinach niewielkich rzek spływających ze wschodu, na podłożu z wapieni i gliny z okresu kredy[3]. Powstały w wyniku zatrzymania wody przez naturalne tamy trawertynowe, które utworzyły się w wyniku wytrącania się węglanów[4][5]. Woda w jeziorach jest słodka, zawiera węglan magnezu[6]. Łączna powierzchnia wszystkich jezior wynosi 5,985 km²[3] – jest to największy rezerwuar słodkiej wody w Afganistanie[2].

Nazwy wszystkich jezior to:

  • Band-e Zulfikar (pol. „Jezioro Zulfikara”)
  • Band-e Pudina (pol. „Jezioro dzikiej mięty”) – płytkie jezioro o turkusowej barwie wody
  • Band-e Panir (pol. „Jezioro sera”) – płytkie jezioro o turkusowej barwie wody, wypełnione białym szlamem o dużej zawartości węglanów[6]
  • Band-e Haibat (pol. „Jezioro wspaniałości”)
  • Band-e Kambar (pol. „Jezioro stajennego”)
  • Band-e Gholaman (pol. „Jezioro niewolnika”)

W wodach jezior występują sinice, okrzemki i glony z gromady Charophyta, a na brzegach jezior skrzypy, mchy, oraz rośliny naczyniowe takie jak mięta czy sit[6].

Wokół jezior żyją Hazarowie, którzy łowią w nich ryby, a kaskady między jeziorami wykorzystują do napędzania młynów[3]. Po wybudowaniu drogi z Bamian i małego hotelu, jeziora zaczęli odwiedzać turyści[3].

Legendy o powstaniu jezior[edytuj | edytuj kod]

Według lokalnych legend, jeziora stworzył zięć Mahometa – Ali[3][1][7][2]. W pobliżu jezior wzniesiono niewielkie sanktuarium ku czci Alego na początku XX w.[3]

Legenda o kupcu[edytuj | edytuj kod]

Terenami obecnych prowincji Bamian i Balch władał wówczas król Zamir, który wyznawał zaratusztrianizm[7]. Rodzina jednego z kupców z Bamian, podróżującego Jedwabnym Szlakiem do Arabii, została porwana i zmuszona do pracy niewolniczej na dworze króla[7]. Po przybyciu do Arabii, kupiec zwrócił się o pomoc do proroka Mahometa, który odesłał go do swego zięcia Alego[7]. Ali poradził kupcowi, by wrócił do króla i dokonał bohaterskiego czynu[7]. Kupiec wyraził zgodę i natychmiast, wraz z Alim, został przeniesiony przed oblicze króla. Władca zgodził się uwolnić rodzinę kupca pod trzema warunkami: zbudowania zapory wodnej (której nikomu przedtem nie udało się wznieść), zabicia smoka i dostarczenia Alego[7]. Jednym machnięciem miecza Alego, Zulfikara, kupiec wzniósł zaporę, a utworzone w ten sposób jezioro nazwano Band-e Zulfikar (pol. „Jezioro Zulfikara”)[7]. Jednak nie zadowoliło to króla. Ali naciął roślin i wzniósł drugą tamę – tak powstało jezioro Band-e Pudina (pol. „Jezioro Dzikiej Mięty”)[7]. Potem zabrał przechodzącej kobiecie ser i wzniósł trzecią tamę, tworząc jezioro Band-e Panir (pol. „Jezioro sera”), później czwartą Band-e Haibat (pol. „Jezioro wspaniałości”), piątą z pomocą giermka Band-e Kambar (pol. „Jezioro stajennego”) – i w końcu z pomocą służącego króla szóstą – Band-e Gholaman (pol. „Jezioro niewolnika”)[7]. Wszystkie sześć zapór i jezior otrzymało nazwę Band-e Amir (pol. „Tamy/Jeziora emira”), by uhonorować Alego, który zabił smoka i spotkał się z królem Zamirem[7]. Zamir zakuł Alego w kajdany i skazał na śmierć, lecz Ali uwolnił się, a zaskoczony król poddał się i przeszedł na islam[7].

Legenda o królu Baktry[edytuj | edytuj kod]

Król Baktry chciał wybudować tamę, by uregulować bieg rzeki, jednak lokalni mieszkańcy odmówili mu pomocy w budowie[8]. Władca zwrócił się wówczas o pomoc do Alego, który wzniósł Band-e Kambar[8].

Legenda o Baburze[edytuj | edytuj kod]

Za panowania Babura (1483–1530) miały miejsce ogromne powodzie spowodowane roztopami śniegu i władca zlecił budowę zapór, jednak nikomu nie udało się ich wznieść[8]. Interweniował Ali, który ściął mieczem Zulfikarem szczyt góry i utworzył Band-e Zulfikar, co jednak nie powstrzymało kolejnych powodzi[8]. Więc Ali naciął drzew i roślin i zbudował Band-e Pudina, poprosił również kobietę o zrobienie sera, który wlał w nurt wody i stworzył Band-e Panir[8]. Powodzie jednak nie ustawały[8]. Zezłoszczony Ali cisnął ogromny głaz w strumień wody, tworząc Band-e Haibat, co wreszcie powstrzymało wody[8]. Na koniec Babur nakazał budowę tamy swoim niewolnikom – tak powstała Band-e Gholaman[8].

Historia[edytuj | edytuj kod]

W 2004 roku jeziora zostały wpisane na afgańską listę informacyjną UNESCO – listę obiektów, które Afganistan zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO[9].

22 kwietnia 2009 roku na obszarze jezior utworzono park narodowy[1][4][10] – pierwszy w historii Afganistanu, który ochroną objął powierzchnię 59 tys. ha[4].

Wodzie z jezior przypisywane są moce uzdrawiające i wiele osób pielgrzymuje do wód[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Lonely Planet: The World’s Great Wonders: How They Were Made & Why They Are Amazing. Lonely Planet, 2014, s. 92–95. ISBN 978-1-74360-591-2. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
  2. ↑ a b c UNESCO: From the Past and For the Future: Safeguarding the Cultural Heritage of Afghanistan (Jam and Herat). UNESCO Publishing, 2015, s. 81–85. ISBN 978-92-3-100093-5. [dostęp 2017-04-30].
  3. ↑ a b c d e f X. De Planhol: BAND-E AMĪR (2). W: Encyclopædia Iranica, III, 7. 1988-12-15, s. 681–682. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
  4. ↑ a b c Afghanistan Dedicates Band-e-Amir National Park. [w:] USAID [on-line]. 2009-06-09. [dostęp 2017-04-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-05)]. (ang.).
  5. ↑ Luigi Piccardi, W. Bruce Masse: Myth and Geology. Geological Society of London, 2007, s. 128. ISBN 978-1-86239-216-8. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
  6. ↑ a b c Luigi Piccardi, W. Bruce Masse: Myth and Geology. Geological Society of London, 2007, s. 129. ISBN 978-1-86239-216-8. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
  7. ↑ a b c d e f g h i j k Luigi Piccardi, W. Bruce Masse: Myth and Geology. Geological Society of London, 2007, s. 126. ISBN 978-1-86239-216-8. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
  8. ↑ a b c d e f g h Luigi Piccardi, W. Bruce Masse: Myth and Geology. Geological Society of London, 2007, s. 127. ISBN 978-1-86239-216-8. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
  9. ↑ UNESCO: Band-E-Amir. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).
  10. ↑ Erika Wittekind: Afghanistan. ABDO, 2013, s. 38. ISBN 978-1-61783-625-1. [dostęp 2017-04-30]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Band-e_Amir&oldid=63394049”