Bartolomeu de Gusmão
 Bartolomeu Lourenço de Gusmão, malował Benedito Calixto | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
Bartolomeu de Gusmão, urodzony Bartolomeu Lourenço (ur. w 1685, Santos-São Paulo (Brazylia), zm. 18 listopada 1724 w Toledo, (Hiszpania)) – portugalski duchowny i wynalazca, między innymi pierwszego w dziejach działającego pojazdu powietrznego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Został jezuitą w Bahia w wieku 15 lat, lecz opuścił zakon w 1701 roku. Udał się do Portugalii i znalazł mecenasa w Lizbonie - markiza d'Abrantes. Dokończył studia na uniwersytecie w Coimbra, zajmując się głównie matematyką i filologią, lecz otrzymał tytuł doktora prawa kanonicznego. Wyróżniał się świetną znajomością wielu języków i doskonałą pamięcią.
W roku 1709 wysłał petycje do króla Portugalii Jana V, prosząc o przywilej-patent na swój wynalazek pojazdu powietrznego i o zachowanie tego w ścisłej tajemnicy[1]. Zachowała się ta prośba i rysunek statku. Francesco Lana de Terzi twierdził, że pojazd był zbudowany na bazie barki rzecznej, zaopatrzonej w system rur, do których miało wlatywać powietrze. Statek miał też napęd śmigłowy w postaci miedzianych kul i magnesów. Publiczny test maszyny miał mieć miejsce 24 VI 1709 roku, lecz według większości źródeł Gusmao odwołał test z braku odpowiednich metali.
Poświadczona źródłowo jest próba jaką przeprowadził Gusmao 8 sierpnia 1709 w hallu Casa da India w Lizbonie, kiedy zaprezentował pierwszy w historii balon napełniany gorącym powietrzem[1]. Król nagrodził wynalazcę ofiarując mu katedrę profesorską w Coimbrze.
W latach 1713-1716 podróżował po Europie, patentując w Holandii swój wynalazek: "Sistema de lentes para assar carne ao Sol", atribuído ao padre Gusmão. Przez jakiś czas żył i pracował w Paryżu, gdzie spotkał swego brata Aleksandra, sekretarza ambasady portugalskiej we Francji.
Gusmao otrzymał miejsce w założonej w 1720 Academia Real da História Portuguesa jako jeden z jej 50 członków.
W roku 1722 został kapelanem dworskim. Zajmował się wynalazkami - balonem na gorące powietrze i projektem statku powietrznego, który miał być napędzany przez gaz zgromadzony w trójkątnej komorze. Śmierć uniemożliwiła mu dokończenie projektu. Opowieść o tym, że portugalska inkwizycja miała ścigać go z powodu jego wynalazków, jest najprawdopodobniej fałszywa, a przyczyna śledztwa musiała leżeć gdzie indziej. Gusmão uciekł do Hiszpanii i zmarł na gorączkę w Toledo.
W 2004 roku jego ciało przewieziono do Brazylii. Obecnie jest pochowany w Katedrze Metropolitalnej w São Paulo.
Pisma wydane przez Bartolomeu de Gusmão[edytuj | edytuj kod]
- Manifesto summario para os que ignoram poderse navegar pelo elemento do ar (Krótki manifest do tych, którzy nie wierzą w możliwość żeglowania w powietrzu; 1709);
- Varios modos de esgotar sem gente as naus que fazem agua (1710);
- pisma z nabożeństw.
Adaptacje powieściowe[edytuj | edytuj kod]
- Azhar Abidi, Passarola Rising (2006)
- Rita Monaldi, Francesco Sorti, Veritas
- Jose Saramago, Baltazar i Blimunda
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Bolesław Orłowski: Groźba i nadzieja. Sensacje z dziejów techniki. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 63-65. ISBN 83-203-0224-2.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bartholomeu Lourenço de Gusmão (Catholic Encyclopedia, 1913)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Balonowe rocznice roku 1783 - Lotnicza Polska -. 2008-06-05. [dostęp 2009-11-21]. (pol.).
- Gusmao, Bartolomeu de. Reproduction fac-similé d'un dessin à la plume de sa description et de la pétition adressée au Jean V. (de Portugal) en langue latine et en écriture contemporaine (1709) retrouvés récemment dans les archives du Vatican du célèbre aéronef de Bartholomeu Lourenco de Gusmão "l'homme volant" portugais, né au Brésil (1685-1724) précurseur des navigateurs aériens et premier inventeur des aérostats. 1917 (Lausanne : Impr. Réunies S. A..) in French and Latin.