Bartoszowice
51°06′14″N 17°06′51″E/51,103889 17,114167 ul. Olszewskiego. Końcowy, wschodni odcinek | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miasto | |
| Dzielnica | |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51°06′14″N 17°06′51″E/51,103889 17,114167
| |
Bartoszowice (niem. Bartheln, po 1945 przejściowo Bartków[1]) – część (zwyczajowo nazywana osiedlem) Wrocławia, na osiedlu Biskupin-Sępolno-Dąbie-Bartoszowice. Położone we wschodniej części Wielkiej Wyspy, graniczą na niej z Sępolnem i Biskupinem, a przez Odrę i jej kanały ze Strachocinem i Opatowicami.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa osiedla jest pochodzenia polskiego i wywodzi się od imienia Bartosz[2]. Zgermanizowana nazwa brzmiała Bartheln. Po wojnie przejściowo spolszczono ją jako Bartków, jednak dzięki ponownemu rozpatrzeniu przez Witolda Taszyckiego powrócono do nazwy Bartoszowice[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W średniowieczu teren obecnych Bartoszowic był częścią wsi (obecnie osiedla) Opatowice i wraz z nią leżały na lewym brzegu Odry. Wobec częstych tu powodzi rejon ten był wykorzystywany głównie do hodowli. Właściciel wsi, wrocławski możnowładca Piotr Włostowic, fundując opactwo św. Wincentego na Ołbinie podarował ją w 1149 zakonnikom[4]. Po przekopaniu w XVI wieku nowego koryta Odry w kierunku Szczytnik Bartoszowice wraz z sąsiednim Biskupinem i Sępolnem znalazły się na brzegu prawym (północnym) nowo poprowadzonej rzeki, a Opatowice zostały na lewym. W zapiskach z roku 1550 zachowała się wzmianka o istniejącym tutaj folwarku.
Niemiecką nazwę Bartheln zanotowano po raz pierwszy w roku 1794, niektórzy wywodzą ją od polskiego imienia Bartłomiej[5]. Rok później zanotowano tu 9 (dziewięciu) mieszkańców, a pół wieku później (1845) – siedem domów, folwark i cegielnię, razem 74 mieszkańców, w tym 6 rzemieślników. Po wielkiej powodzi w lipcu 1903 w ramach kolejnej gruntownej przebudowy systemu wodnego miasta, podjęto budowę dwóch równoległych kanałów - Nawigacyjnego i Przeciwpowodziowego - łączących koryto Odry na wysokości Wyspy Opatowickiej z korytem Starej Odry na wysokości mostów Warszawskich. Kanały przeprowadzono w znacznej części wzdłuż starorzecza, którym Odra płynęła do wieku XVI; oddzieliły one Bartoszowice od Strachocina. Budowę tę zakończono w 1916, tworząc nowy węzeł wodny ze śluzami i jazami.
Bartoszowice włączono w granice Wrocławia w roku 1928. Do lat 60. pozostawały słabo zaludnionym osiedlem peryferyjnym, w dużej części jego terytorium znajdowały się łąki oraz uprawy kwiatów, warzyw i owoców. Dopiero w latach 60. rozpoczęto zabudowę tego terenu (czteropiętrowe bloki według projektu arch. Jerzego Kociubińskiego), w następnym dziesięcioleciu także wyższe budynki, w większości w systemie wielkiej płyty. W roku 1997 rozpoczęto tu budowę kościoła pod wezwaniem siostry Faustyny.
Granice[edytuj | edytuj kod]
Granice osiedli Bartoszowice i Biskupin przebiegają wzdłuż ulic Mielczarskiego, Sempołowskiej, Norblina, Olszewskiego, Wojtkiewicza i Żaka i nawet dla mieszkańców obu osiedli są trudne do bezbłędnego wyznaczenia[6]. Na pograniczu Bartoszowic i Sępolna lokalizowanym w okolicach ulicy Smętnej znajdują się m.in. ogródki działkowe oraz Cmentarz Świętej Rodziny.
Transport[edytuj | edytuj kod]
Bartoszowice mają połączenie tramwajowe i autobusowe z centrum miasta, główną osią komunikacyjną jest ulica Olszewskiego. Oprócz tego z Bartoszowic można przejść pieszo lub przedostać się rowerem przez most Bartoszowicki i mostek nad sąsiadującą śluzą Bartoszowicką[7] na Strachocin, albo też na Opatowice przez Jaz Bartoszowice i Śluzę Opatowice.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Konrad Bałajewicz, Odkryta przypadkiem stara, polska mapa Wrocławia. Trudno uwierzyć, jak kiedyś nazywały się wrocławskie osiedla! [ZDJĘCIA] [online], Gazeta Wrocławska, 23 stycznia 2023 [dostęp 2023-01-23] (pol.).
- ↑ Domański 1960 ↓, s. 165.
- ↑ Domański 1960 ↓, s. 173-174.
- ↑ wieś pozostawała w rękach premonstratensów aż do kasaty klasztorów w 1810
- ↑ do początków XIX wieku wieś należała do polskiej ewangelickiej parafii św. Krzysztofa
- ↑ granica ta jest tak dalece umowna, że spółdzielnia mieszkaniowa o nazwie "Biskupin" stawia swoje domy na terenie Bartoszowic
- ↑ mostek ten został zniszczony w 1945; dopiero ponad pół wieku później kosztem 120 tys. zł ustawiono tu zdemontowane przęsło z kładki we wsi Lipki z Opolszczyzny
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Domański, Polskość Wrocławia w świetle nazw miejscowych, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 15 (2), 1960, s. 139-182.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- mapa Sępolna i sąsiednich osiedli
- zdjęcie satelitarne (Google Maps)
- osiedle Bartoszowice w serwisie Wratislaviae Amici
- Bartoszowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 89.
