Nasadooczne
| Basommatophora[1] | |
| Keferstein, 1865[2] | |
| Okres istnienia: karbon–dziś | |
 Błotniarka stawowa (Lymnaea stagnalis) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd |
nasadooczne |
Nasadooczne (Basommatophora) – rząd ślimaków płucodysznych (Pulmonata), u których występują niewciągalne czułki (zwykle jedna para), a oczy są położone u ich podstawy. U przedstawicieli kilku rodzin czułki i oczy są zredukowane. Muszla spiralnie zwinięta, a jej rozmiary i kształt zróżnicowane – od około 1 mm do 10 cm, wieżyczkowata, czapeczkowata lub jajowata. U dorosłych osobników niektórych gatunków otwór muszli zamyka rogowe wieczko[3].
Pojawiły się prawdopodobnie w górnym karbonie. W większości są to zwierzęta wodne, zasiedlające wody słodkie i słonawe. Nieliczne gatunki występują na lądzie[4]. Znanych jest ok. 300 gatunków nasadoocznych[5]. W Polsce stwierdzono 35 gatunków[6] (m.in. błotniarka stawowa, przytulik strumieniowy, zatoczek pospolity, przyczepka jeziorna i rozdętka pospolita).
Nasadooczne są obiektem zainteresowania parazytologii, ponieważ wiele z nich to żywiciele pośredni przywr, zwłaszcza z rodzajów Schistosoma i Fasciola.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Klasyfikacja biologiczna nasadoocznych jest niestabilna. W klasyfikacji zaproponowanej przez Boucheta i Rocroi w 2005 Basommatophora ma status grupy nieformalnej[2] obejmującej rodziny:
- Amphibolidae
- Siphonariidae
- †Acroreiidae
- Chilinidae
- Latiidae
- Acroloxidae – przyczepkowate
- Lymnaeidae – błotniarkowate
- Planorbidae – zatoczkowate
- Physidae – rozdętkowate
Jarne i inni (2010)[7] zaliczają do nasadoocznych tylko Acroloxidae, Chilinidae, Lymnaeidae, Physidae i Planorbidae. Badania Correa i in. (2010) sugerują, że tak zdefiniowane Basommatophora stanowią takson monofiletyczny[5].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Basommatophora, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Philippe Bouchet, Jean-Pierre Rocroi. Classification and nomenclator of gastropod families. „Malacologia: International Journal of Malacology”. 47 (1-2), s. 85–397, 2005. ISSN 0076-2997. (ang.).
- ↑ Beata Pokryszko: Podgromada: płucodyszne – Pulmonata. W: Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 499–501. ISBN 978-83-01-16108-8.
- ↑ Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0428-6.
- ↑ a b Correa et al. Bridging gaps in the molecular phylogeny of the Lymnaeidae (Gastropoda: Pulmonata), vectors of Fascioliasis. „BMC Evolutionary Biology”. 10, s. 381, 2010. DOI: 10.1186/1471-2148-10-381. (ang.).
- ↑ Fauna Polski - charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. III. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2008. ISBN 978-83-88147-09-8.
- ↑ Jarne et al.: Basommatophoran Gastropods. W: Córdoba-Aguilar A. & Leonard J.L. (red.): The Evolution of "Primary" Sexual Characters in Animals. Nowy Jork: Oxford University Press, 2010.