Bawolec esowatorogi
| Alcelaphus lichtensteinii[1] | |||
| (Peters, 1849) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
bawolec esowatorogi | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Bawolec esowatorogi[3], dawniej: konzi[4][5] (Alcelaphus lichtensteinii) – gatunek dużego ssaka, do niedawna traktowany jako podgatunek antylopy krowiej (Alcelaphus buselaphus)[6]. Elisabeth Vrba (1979) zaproponowała nawet wydzielenie taksonu do odrębnego rodzaju Sigmoceros. Nazwę gatunkową nadano na cześć niemieckiego zoologa Martina Lichtensteina.
Nazwa zwyczajowa[edytuj | edytuj kod]
We wcześniejszej polskiej literaturze zoologicznej dla określenia gatunku używana była nazwa zwyczajowa „konzi”[5]. Ostatecznie w wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano oznaczenie bawolec esowatorogi[3].
Występowanie i biotop[edytuj | edytuj kod]
Angola, Malawi, Mozambik, Tanzania, Demokratyczna Republika Konga, Zambia i Zimbabwe. W Burundi został niemal doszczętnie wytępiony. Introdukowany w Afryce Południowej i Zimbabwe. Zajmuje otwarte tereny, głównie sawanny.
Charakterystyka ogólna[edytuj | edytuj kod]
| Podstawowe dane | |
|---|---|
| Długość ciała | 160–200 cm |
| Wysokość w kłębie | 120–135 cm |
| Długość ogona | 40–50 cm |
| Masa ciała | 125–200 kg |
| Dojrzałość płciowa | w drugim roku życia |
| Ciąża | 240 dni |
| Liczba młodych w miocie |
1 |
| Długość życia | do 20 lat |
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Budowa, ubarwienie i rozmiary podobne do bawolca krowiego.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek stadny i terytorialny. Stado złożone jest z przewodzącego dorosłego samca, kilku do kilkunastu samic oraz ich młodych. W okresie godowym samce wykazują agresję wobec innych samców swojego gatunku i często dochodzi między nimi do walk. Natomiast w okresie wychowywania potomstwa zarówno samce, jak i samice potrafią zaciekle bronić swoich młodych.
Bawolec esowatorogi jest gatunkiem roślinożernym. Żerują wczesnym rankiem, późnym popołudniem i wieczorem, zjadają trawy i liście.
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Bawolec esowatorogi stanowi pokarm lwów afrykańskich (Panthera leo), lampartów plamistych (Panthera pardus), gepardów grzywiastych (Acinonyx jubatus), krokut cętkowanych (Crocuta crocuta) i likaonów pstrych (Lycaon pictus). Ludzie polują na te bawolce dla pozyskania mięsa i skór, a także w ramach wypraw safari; jest zaliczany do zwierząt łownych.
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został wpisany jako podgatunek bawolca krowiego (Alcelaphus buselaphus) i zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski)[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Alcelaphus lichtensteinii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Alcelaphus lichtensteinii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b Zygmunt Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Alcelaphus lichtensteinii. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 19 maja 2010]
- ↑ IUCN SSC Antelope Specialist Group, Alcelaphus buselaphus ssp. lichtensteinii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2007-12-12] (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Huffman Brent: Alcelaphus lichtensteinii Lichtenstein's hartebeest. [dostęp 2007-12-12]. (ang.).
- Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Alcelaphus lichtensteinii. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 12 grudnia 2007]