Bazylika św. Agnieszki za Murami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bazylika św. Agnieszki za Murami
Basilica di Sant'Agnese fuori le mura
Kościół tytularny
Ilustracja
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Rzym
Via Nomentana 364

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Agnieszki za Murami[1]

Bazylika mniejsza

od niepamiętnych czasów

Wezwanie

św. Agnieszka

Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Agnieszki za Murami”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Agnieszki za Murami”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Agnieszki za Murami”
Ziemia41°54′11″N 12°29′49″E/41,903056 12,496944
Strona internetowa

Bazylika św. Agnieszki za Murami (wł. Basilica di Sant'Agnese fuori le mura) – rzymskokatolicki kościół tytularny w Rzymie.

Świątynia ta jest kościołem parafialnym oraz kościołem tytularnym, mającym również rangę bazyliki mniejszej[1].

Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]

Kościół znajduje się w XVII dzielnicy Rzymu – Trieste (Q XVII) przy Via Nomentana 364.

Patronka[edytuj | edytuj kod]

Patronką świątyni jest św. Agnieszka – dziewica, która poniosła śmierć męczeńską za wiarę chrześcijańską w IV wieku. Św. Agnieszka jest wymieniana w pierwszej modlitwie eucharystycznej.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Obecny kościół zbudowano w VII w. na polecenie papieża Honoriusza I w miejsce zniszczonej bazyliki z czasów Konstantyna Wielkiego (IV wiek). Bazylika znajduje się nad grobem św. Agnieszki.

Bazylikę wzbogacali papieże Hadrian I i Leon III. W 1479 kardynał Giuliano della Rovere (późniejszy papież Juliusz II) zbudował wieże. Prace konserwatorskie przeprowadzone w XVII w. zainicjował kardynał Alessandro Ottaviano de' Medici (późniejszy papież Leon XI). W dniu 14 czerwca 1615 relikwie św. Agnieszki oraz innych męczenników złożono pod ołtarzem głównym w srebrnym relikwiarzu ofiarowanym przez papieża Pawła V. Wtedy też powstało zadaszenie nad ołtarzem.

W 1112 r. papież Paschalis II osadził w klasztorze przy bazylice benedyktynki, natomiast w 1479 r. Sykstus IV zamknął ten żeński klasztor, a w ich miejsce osadził ambrozjanów[2]. Z kolei w 1489 r. Z kolei Innocenty VIII zastąpił ich kanonikami regularnymi laterańskimi, którzy przebywają tam do czasów obecnych[2]. W 1708 r. bazylika stała się kościołem parafialnym, opiekę nad parafią powierzono kanonikom laterańskim[2].

Architektura i sztuka[edytuj | edytuj kod]

Fasada bazyliki
Dzwonnica


Kościół ma trzy nawy z trzema kaplicami w każdej z nich.

Ołtarz główny pochodzi z czasów papieża Pawła V. Umieszczone są w nim m.in. relikwie św. Agnieszki i św. Emerencjany. Baldachim nad ołtarzem głównym pochodzi z 1614 r., jednak podtrzymujące go cztery porfirowe kolumny pochodzą z czasów starożytnych[2]. Tron biskupi stojący za ołtarzem pochodzi prawdopodobnie z VII wieku[2]. Najstarszym przedmiotem w świątyni jest świecznik paschalny datowany na II wiek[2].

Nad tabernakulum znajduje się figura św. Agnieszki, wykonana przez Nicolasa Cordiera[2]. Wykorzystał on starożytny alabastrowy korpus, który uzupełnił elementami z brązu (głowa i kończyny)[2].

Strop kasetonowy pochodzi z roku 1606, jest bogato rzeźbiony, pośrodku wizerunek św. Agnieszki, oprócz niej św. Cecylii i Konstantyny, jednak malowania i złocenia są XIX-wieczne[2].

Nawa główna bazyliki
Sufit
Nawa główna - widok w kierunku chóru


Figura św. Agnieszki nad tabernakulum.


W absydzie znajduje się najcenniejsze i najstarsze dzieło w bazylice – mozaika przedstawiająca św. Agnieszkę oraz papieży św. Symmachusa i Honoriusza I. Powstała ona pomiędzy 625 a 638. Jest przykładem wpływów bizantyjskich.

Apsyda
Mozaika przedstawiająca św. Agnieszkę
Mozaika przedstawiająca papieża Honoriusza I
Mozaika przedstawiająca papieża św. Symmachusa


W prawej nawie znajdują są kaplice: św. Augustyna, świętych Szczepana (Stefana) i Wawrzyńca oraz świętej Emerencjany. W środkowej kaplicy można podziwiać marmurowe rzeźby ze szkoły Andrea Bregno (XV w.) przedstawiające dwóch świętych Szczepana i Wawrzyńca, a także marmurową głowę Chrystusa, uważaną za XVII-wieczną kopię zaginionego dzieła Michała Anioła[2].

Kaplice lewej nawy: Bractwa Najświętszego Serca Pana Jezusa, Matki Bożej Pompejańskiej, i Pobożnego Związku Córek Maryi. W centralnej kaplicy można zobaczyć freski z XV wieku, a po bokach dwa freski Giuseppiego Chiari.

Pod bazyliką znajdują się katakumby ponownie odkryte przypadkowo w latach 18651866 i odkopywane od 1869. Łączna długość ich korytarzy wynosi 5 km[3].

Ołtarz świętych Szczepana i Wawrzyńca. U dołu marmurowa głowa Chrystusa, kopia dzieła Michała Anioła, XVII w.
Krypta z relikwiami św. Agnieszki i św. Emerencjany


Obchody[edytuj | edytuj kod]

W święto patronki 21 stycznia w bazylice są błogosławione dwa jagnięta, wełna z których posłuży do wykonania paliuszy[4].

Kardynałowie prezbiterzy[edytuj | edytuj kod]

Bazylika świętej Agnieszki za Murami jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-prezbiterom (Titulus Sanctae Agnetis extra moenia). Tytuł ten ustanowił papież Innocenty X w dniu 5 października 1654[5].
Obecnie kardynałem prezbiterem św. Agnieszki za Murami jest Camillo Ruini emerytowany wikariusz generalny Rzymu.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Parrocchia sant'Agnese fuori le mura w serwisie Diocesi di Roma. [dostęp 2018-10-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-29)]. (wł.).
  2. a b c d e f g h i j Sant'Agnese fuori le Mura w Churches of Rome. [dostęp 2018-10-26]. (ang.).
  3. http://www.misericordias.eu/patronka-kult.html
  4. Baranki świętej Agnieszki w Voice of Rome. [dostęp 2018-10-27]. (pol.).
  5. Bazylika św. Agnieszki za Murami w bazie catholic-hierarchy.org (ang.) [dostęp 2018-10-28]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]