Beksaroten

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Beksaroten
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C24H28O2

Masa molowa

348,48 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

153559-49-0

PubChem

82146

DrugBank

DB00307

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC

L01XF03

Stosowanie w ciąży

kategoria X

Beksaroten (łac. Bexarotenum) – organiczny związek chemiczny, retinoid należący do retinoidów III generacji (tzw. arotinoidów)[3] o działaniu cytostatyczym, stosowany w leczeniu chłoniaka złośliwego skóry.

Mechanizm działania[edytuj | edytuj kod]

Beksaroten jest selektywnym aktywatorem receptora retinoidowego typu X, podtyp RXR α, RXR ß, RXR γ. Aktywacja tych receptorów sprawia, że zaczynają one funkcjonować jako czynniki transkrypcyjne, regulujące komórkową proliferację i różnicowanie, apoptozę, wrażliwość na insulinę. Receptory RXR tworzą heterodimery z różnymi ligandami istotnymi dla funkcjonowania komórki, co wskazuje, że działanie beksarotenu jest bardziej zróżnicowane niż innych aktywatorów RXR. Wykazano, że beksaroten zatrzymuje wzrost linii komórek hematopoetycznych (wywodzących się z komórek krwiotwórczych) oraz komórek płaskonabłonkowych (złuszczających się). Nie wiadomo jednak, jaki mechanizm wpływa na skuteczność leku w terapii chłoniaka skóry wywodzącego się z komórek T.

Właściwości farmakokinetyczne[edytuj | edytuj kod]

Lek, podany drogą doustną, wchłania się szybko, osiągając po ok. 2 h maksymalne stężenie w osoczu. W 99% wiąże się z białkami osocza. Wydalany jest prawie wyłącznie z kałem, głównie w postaci metabolitów. Badania sugerują, iż izozym 3A4 cytochromu P450 (CYP3A4) odpowiedzialny jest za metabolizm beksarotenu. Głównymi metabolitami są 6- i 7-hydroksybeksaroten oraz 6- i 7-oksobeksaroten, nieposiadające prawie żadnych własności farmakologicznych.

Wskazania[edytuj | edytuj kod]

Beksaroten stosowany jest w leczeniu chłoniaka złośliwego skóry T-komórkowego.

Przeciwwskazania[edytuj | edytuj kod]

Interakcje[edytuj | edytuj kod]

Leki będące inhibitorami cytochromu P450 3A4 oraz sok grejpfrutowy mogą podnosić poziom beksarotenu w osoczu. Leki indukujące czynność tego cytochtomu mogą zaś przyspieszać metabolizm beksarotenu i tym samym powodować obniżenie jego stężenia w osoczu.
Należy zachować ostrożność przy jednoczesnym podawaniu innych substratów CYP3A4 o wąskim zakresie działania, m.in. cytostatyków (etopozyd, alkaloidy Vinca, tamoksyfen, ifosfamid, cyklofosfamid, finasteryd) oraz leków immunosupresyjnych (sirolimus, takrolimus, cyklosporyna).
Gemfibrozyl zażywany łącznie z beksarotenem powoduje wzrost jego stężenia w osoczu, należy więc unikać podawania tych dwóch leków razem.
Beksaroten podawany łącznie z tamoksyfenem obniża jego stężenie we krwi o ok. 35%
U pacjentek chorych na raka jajnika beksaroten powoduje fałszywie podwyższony wynik oznaczenia markera nowotworowego CA125.

Działania uboczne[edytuj | edytuj kod]

Do najczęstszych objawów ubocznych należą:

Jak większość retinoidów, beksaroten ma działanie teratogenne. W badaniach prowadzonych na niedojrzałych płciowo samcach psów pojawiła się odwracalna aspermatogeneza i zwyrodnienie jąder. Podobnych skutków ubocznych nie zauważono w przypadku samców dojrzałych płciowo. Nie można więc wykluczyć, iż beksaroten wpływać może na płodność. Beksaroten w niektórych przypadkach może powodować powstawanie nieodwracalnej zaćmy.

Preparaty[edytuj | edytuj kod]

TargretinLigand Pharmaceuticals – kapsułki elastyczne 75 mg.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Bexarotene, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00307 (ang.).
  2. a b Bexarotene (nr SML0282) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2015-09-07]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  3. Farmakologia: podstawy farmakoterapii. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy pod redakcją Wojciecha Kostowskiego i Zbigniewa S. Hermana. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 385. ISBN 978-83-200-3725-8.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Farmakologia: podstawy farmakoterapii. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy pod redakcją Wojciecha Kostowskiego i Zbigniewa S. Hermana. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 385-6. ISBN 978-83-200-3725-8.
  • Jan Kazimierz (-1997) Podlewski, Alicja Chwalibogowska-Podlewska, Robert Adamowicz: Leki współczesnej terapii. Warszawa: Split Trading, 2005, s. 80-1. ISBN 83-85632-82-4.